Rzeczpospolita Polska dobrem wspólnym wszystkich obywateli

Abstrakt

Celem artykułu jest zaproponowanie metodologii badań nad konstytucyjną zasadą dobra wspólnego (art. 1 Konstytucji RP). Autor stoi na stanowisku, że podstawowym warunkiem uznania państwa za dobro wspólne jest takie ukształtowanie instytucji praw, wolności i obowiązków jednostki, które zapewni jednostce realizację przyznanych jej konstytucyjnie praw. Prawami stanowiącymi o istocie instytucji wolności i praw w ramach koncepcji dobra wspólnego są: godność ludzka, równość w prawie, zasada sprawiedliwości społecznej, zasada solidaryzmu społecznego, prawo do sądu. Minimalne postulaty realizacji dobra wspólnego przez organy władzy polegają na tym, że instytucje publiczne mają działać sprawnie i sprawiedliwie w interesie społeczeństwa. Dobro wspólne jest pochodną koncepcji państwa zarówno w płaszczyźnie koncepcji wolności i praw jednostki, jak i w płaszczyźnie organizacyjnej państwa. Na płaszczyźnie konstytucyjnej dobro wspólne nie redukuje się do zagadnienia ograniczenia wolności i praw jednostki w zestawieniu z interesem publicznym (państwa). Zagadnienie to należy widzieć także w płaszczyźnie ustrojowej, w płaszczyźnie ładu konstytucyjnego, akceptowanego lub nie przez obywateli. Z pojęciem dobra wspólnego łączą się nie tylko obowiązki obywatela wobec państwa, ale i obowiązki państwa wobec obywatela. Najbliższym kontekstem, w którym art. 1 Konstytucji powinien być czytany, jest art. 2 Konstytucji (zasada demokratycznego państwa prawnego), razem wzięte bowiem definiują Rzeczpospolitą Polską jako państwo.