Odpowiedzialność uczelni za kształtowanie postaw obywatelskich studentów

Abstrakt

Zasadniczym zagadnieniem artykułu jest kwestia odpowiedzialności uczelni za kształtowanie postaw obywatelskich studenta. Wydaje się, że takie zadanie jest skutkiem ubocznym czy też jednym z pozapoznawczych celów działalności kształcącej (edukacyjnej) uczelni: nie tylko merytorycznie przygotowuje do przyszłego zawodu, lecz także zakłada, skoro jej absolwenci będą pełnili różne funkcje w życiu społecznym, politycznym, to powinni uzyskać pewien kapitał intelektualny, który pozwoli im je realizować. W tekście skupiam się na pokazaniu różnych założeń warunkujących rozumienie wiedzy oraz ram instytucjonalnych, w jakich nauka i edukacja funkcjonują w pluralistycznym społeczeństwie. Omawiam więc: (1) aspekt ontologiczny, czyli kto jest podmiotem odpowiedzialności, (2) aspekt epistemologiczny, czyli kwestię wyróżnionej pozycji uczonych w stosunku do pozostałych członków społeczności, (3) aspekt aksjologiczny, czyli pluralizm aksjologiczny współczesnych społeczeństw, (4) w kontekście fenomenu postprawdy, jako zjawiska zagrażającego racjonalnym postawom obywateli, oraz (5) przemian zachodzących w obszarze wzorców uprawiania nauki: od „republiki uczonych” do „nauki dobrze uporządkowanej”, (6) pozycję ekspertów w kontekście kategorii reprezentacji różnych opcji aksjologicznych przy okazji prezentacji wiedzy dla obywateli w ramach instytucji społeczno-politycznych społeczeństwa opartego na wiedzy, a także formułuję ostateczne konkluzje dotyczące zasadności wysuniętej hipotezy, że uczelnia jest odpowiedzialna za kształtowanie postaw obywatelskich studentów.