ODPOWIEDZIALNOŚĆ III RP ZA SZKODY WYRZĄDZONE PRZEZ WŁADZE PUBLICZNE W LATACH 1944-1989

Abstrakt

Zgodnie z zasadą, że za szkodę odpowiada jej sprawca lub następca prawny, III RP nie powinna ponosić odpowiedzialności za krzywdy wyrządzone z powodów ustrojowo-politycznych przez władze publiczne funkcjonujące na obszarze Polski w latach 1944-1989. Władze te w zasadniczych sprawach były niesamodzielne, będąc jedynie wykonawcami decyzji kierownictwa ZSRR – dotyczy to również szkód, o których mowa w artykule. Skoro jednak jest mało prawdopodobne, aby Federacja Rosyjska (następca prawny ZSRR) uznała jakiekolwiek roszczenia odszkodowawcze, należy poszukiwać innych rozwiązań. Możliwa, a nawet wskazana, jest pomoc poszkodowanym, ale nie na gruncie prawa do odszkodowania, lecz w oparciu o przesłanki etyczne i z uwzględnieniem możliwości finansowych Państwa. Jedynie w sytuacjach utrzymujących stan bezpodstawnego wzbogacenia dzisiejszych władz publicznych lub osób, które wzbogaciły się w złej wierze kosztem pokrzywdzonych, należałoby uwzględniać roszczenia prawowitych właścicieli, korzystając z rozwiązań podobnych do tych, które określone są w Kodeksie cywilnym. Rozważania zawarte w artykule odnoszą się jedynie do stosunków wewnętrznych, w stosunkach międzynarodowych bowiem brak suwerenności Polski w tamtym okresie nie może już wywoływać żadnych skutków praktycznych. Ponadto artykuł nie dotyczy odszkodowań należnych Kościołom i związkom wyznaniowym. Jest to problematyka, którą należy połączyć z szerszą sprawą finansowania Kościołów.