Słowa kluczowe
ruchy społeczne
ruchy ekologiczne
zmiany klimatu
perspektywa poznawcza
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 283
Liczba pobrań: 247
Abstrakt
Łagodzenie i adaptacja do zmian klimatu to dwa krytyczne wyzwania cywilizacyjne, wobec których staje wiele podmiotów społecznych. Celem artykułu jest analiza fenomenu polskich ruchów społecznych na rzecz sprawiedliwości klimatycznej za pomocą „podejścia poznawczego”, wprowadzonego i rozwijanego przez Rona Eyermana i Andrew Jamisona. Artykuł podejmuje dwa główne problemy. Po pierwsze, zawiera rekonstrukcję konceptualno-metodologicznych ram dla badań nad aktywizmem na rzecz sprawiedliwości klimatycznej. Po drugie, prezentuje wstępne rozpoznanie uniwersów poznawczych i praktyk polskich ruchów na rzecz sprawiedliwości klimatycznej, opierając się na desk research oraz badaniach opartych na 30 wywiadach pogłębionych przeprowa dzonych w trzech polskich miastach (Poznań, Wrocław, Warszawa). Artykuł wskazuje również na luki badawcze, identyfikując przede wszystkim potrzebę większego zaangażowania nauk społecznych w działania na rzecz łagodzenia zmian klimatu, w tym otwarcia środowiska akademickiego na perspektywy oddolne.
Finansowanie
Narodowe Centrum Nauki
Bibliografia
Alam, M., Nilan, P. (2018). The campaign to save the Bandung city forest in Indonesia: a cognitive praxis analysis of protest repertoires. Indonesia and the Malay World 46(136): 343-359. doi: https://doi.org/10.1080/13639811.2018.1496623 DOI: https://doi.org/10.1080/13639811.2018.1496623
Boström, M. (2004). Cognitive practices and collective identities within a heterogeneous social movement: the Swedish environmental movement. Social Movement Studies 3(1): 73-88. doi: https://doi.org/10.1080/1474283042000194902 DOI: https://doi.org/10.1080/1474283042000194902
Brüggemann, M., Lörcher, I., Walter, S. (2020). Post-normal science communication: exploring the blurring boundaries of science and journalism. Journal of Science Communication 19(3): A02. doi: https://doi.org/10.22323/2.19030202 DOI: https://doi.org/10.22323/2.19030202
Burawoy, M. (2009). O socjologię publiczną. Przemówienie prezydenckie z roku 2004. Tłum. A. Dziuban, [w:] A. Manterys, J. Mucha (red.), Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Wybór tekstów. Kraków: 525-561.
Burawoy, M. (2019). A new sociology for social justice movements, [w:] M. Abraham (ed.), Sociology and Social Justice. Los Angeles-London: 20-33. https://doi.org/10.4135/9781529714500.n2 DOI: https://doi.org/10.4135/9781529714500.n2
Burawoy, M., Szołucha, A. (2013). Uniwersytet w kryzysie. Z Michaelem Burawoyem rozmawia Anna Szołucha. Praktyka Teoretyczna 7. <http://numery.praktykateoretyczna.pl/PT_nr7_2013_NOU/07.Burawoy.pdf>. https://doi.org/10.14746/prt.2013.1.7 DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2013.1.7
Butterwick, S., Chovanec, D., Palacios, C., Rubenson, K., Walter, P. (2011). Knowledge Production in Social Movement Learning: Different Lenses, Different Agendas, Different Knowledge Claims. Adult Education Research Conference. <http://newprairiepress.org/aerc/2011/symposia/1/>.
Buzogány, A., Scherhaufer, P. (2022). Framing different energy futures? Comparing Fridays for Future and Extinction Rebellion in Germany. Futures 137: 102904. doi: https://doi.org/10.1016/j.futures.2022.102904 DOI: https://doi.org/10.1016/j.futures.2022.102904
Castells, M. (2008). Siła tożsamości. Tłum. S. Szymański. Warszawa.
Choudry, A., Kapoor, D. (2010). Learning from the ground up: global perspectives on social movements and knowledge production, [w:] A. Choudry, D. Kapoor (eds.), Learning from the Ground Up: Global Perspectives on the Social Movements and Knowledge Production. New York: 1-13. https://doi.org/10.1057/9780230112650_1 DOI: https://doi.org/10.1057/9780230112650_1
Chwałczyk, F. (2020). Around the Anthropocene in eighty names - considering the Urbanocene proposition. Sustainability 12: (11): 4458. doi: https://doi.org/10.3390/su12114458 DOI: https://doi.org/10.3390/su12114458
Collins, P.H. (2007). Going public: doing the sociology that had no name, [w:] D. Clawson, R. Zussman, J. Misra, N. Gerstel, R. Stokes, D.L. Anderton, M. Burawoy (eds.), Public Sociology: Fifteen Eminent Sociologists Debate Politics and the Profession in the Twenty-first https://doi.org/10.1525/california/9780520251373.003.0006 DOI: https://doi.org/10.1525/california/9780520251373.003.0006
Century. Berkeley: 101-114. doi: https://doi.org/10.1525/9780520940758-007 DOI: https://doi.org/10.1525/9780520940758-007
Collins, P.H. (2009). Czarna myśl feministyczna w macierzy dominacji, [w:] A. Jasińska-Kania, L.M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: 1185-1196.
Contu, A. (2020). Answering the crisis with intellectual activism: making a difference as business schools scholars. Human Relations, 73(5): 737-757. doi: https://doi.org/10.1177/0018726719827366 DOI: https://doi.org/10.1177/0018726719827366
Conway, J.M. (2013). Praxis and Politics: Knowledge Production in Social Movements. New York-London. https://doi.org/10.4324/9780203959817 DOI: https://doi.org/10.4324/9780203959817
Cox, L. (2014). Movements making knowledge: a new wave of inspiration for sociology? Sociology 48(5): 954-971. doi: https://doi.org/10.1177/0038038514539063 DOI: https://doi.org/10.1177/0038038514539063
Dadusc, D. (2014). Power, knowledge and resistances in the study of social movements. Contention: The Multidisciplinary Journal of Social Protest 1(2): 47-60. doi: https://doi.org/10.3167/cont.2013.010204 DOI: https://doi.org/10.3167/cont.2013.010204
Davies, S.R., Horst, M. (2016). Science Communication: Culture, Identity and Citizenship. London.
della Porta, D., Diani, M. (2009). Ruchy społeczne. Wprowadzenie. Tłum. A. Sadza. Kraków.
della Porta, D., Parks, L. (2014). Framing processes in the climate movement: from climate change to climate justice, [w:] M. Dietz, H. Garrelts (eds.), Routledge Handbook of the Climate Change Movement. New York-London: 19-31.
della Porta, D., Pavan, E. (2017). Repertoires of knowledge practices: social movements in times of crisis. Qualitative Research in Organizations and Management: An International Journal 12(4): 297-314. doi: https://doi.org/10.1108/QROM-01-2017-1483 DOI: https://doi.org/10.1108/QROM-01-2017-1483
Eyerman, R. (1982). Consciousness and action: Alain Touraine and the sociological intervention. Thesis Eleven 5(1): 279-288. doi: https://doi.org/10.1177/072551368200500120 DOI: https://doi.org/10.1177/072551368200500120
Eyerman, R., Jamison, A. (1989). Environmental knowledge as an organizational weapon: the case of Greenpeace. Social Science Information 28(1): 99-119. doi: https://doi.org/10.1177/053901889028001005 DOI: https://doi.org/10.1177/053901889028001005
Eyerman, R., Jamison, A. (1991). Social Movements: A Cognitive Approach. London.
Fotaki, M., Foroughi, H. (2022). Extinction Rebellion: green activism and the fantasy of leaderlessness in a decentralized movement. Leadership 18(2): 224-246. doi: https://doi.org/10.1177/17427150211005578 DOI: https://doi.org/10.1177/17427150211005578
Friberg, A. (2022). On the need for (con) temporary utopias: temporal reflections on the climate rhetoric of environmental youth movements. Time & Society 31(1): 48-68. doi: https://doi.org/10.1177/0961463X21998845 DOI: https://doi.org/10.1177/0961463X21998845
Frickel, S., Arancibia, F. (2022). Mobilizing environmental experts and expertise, [w:] M.T. Grasso, M. Giugni (eds.), The Routledge Handbook of Environmental Movements. New York-London: 278-292. https://doi.org/10.4324/9780367855680-22 DOI: https://doi.org/10.4324/9780367855680-22
Irwin, A. (2002). Citizen Science: A Study of People, Expertise and Sustainable Development. New York-London. https://doi.org/10.4324/9780203202395 DOI: https://doi.org/10.4324/9780203202395
Jamison, A. (2010). Climate change knowledge and social movement theory. Wiley Interdisciplinary Reviews: Climate Change 1(6): 811-823. doi: https://doi.org/10.1002/wcc.88 DOI: https://doi.org/10.1002/wcc.88
Kocyba, P., Łukianow, M., Piotrowski, G. (2020). Młodzieżowe strajki klimatyczne w Polsce: kto protestuje i dlaczego? Miscellanea Anthropologica et Sociologica 21(4): 77-95.
Kosińska, M. (2020). Ruchy społeczne jako przestrzeń edukacji dorosłych: ruch kobiet w Polsce. Edukacja Dorosłych 83(2): 13-26. https://doi.org/10.12775/ED.2020.011 DOI: https://doi.org/10.12775/ED.2020.011
Lindqvist, S. (2009). Wytępić całe to bydło. Tłum. M. Haykowska. Warszawa.
Martiskainen, M., Axon, S., Sovacool, B.K., Sareen, S., Del Rio, D.F., Axon, K. (2020). Contextualizing climate justice activism: knowledge, emotions, motivations, and actions among climate strikers in six cities. Global Environmental Change 65: 102180. https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2020.102180 DOI: https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2020.102180
Meadows, D.H., Meadows, D.L., Randers, J., Behrens III, W.W. (1973). Granice wzrostu. Tłum. W. Rączkowska, S. Rączkowski, K. Secomski. Warszawa.
Medoń, S. (2021). Młodzi aktywiści wobec kontrowersji klimatyczno-energetycznych. Przykład Młodzieżowego Strajku Klimatycznego w Polsce. Miscellanea Anthropologica et Sociologica 21(4): 55-76.
Melucci, A. (1996). Challenging Codes: Collective Action in the Information Age. Cambridge. https://doi.org/10.1017/CBO9780511520891 DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511520891
Mergler, L., Pluciński, P. (2020). O publicznych funkcjach miejskich ruchów społecznych. Perspektywa akademicko-aktywistyczna. Władza Sądzenia 19: 137-145. <https://wladzasadzenia.pl/2020/19/o-publicznych-funkcjach-miejskich-ruchow-spolecznych.pdf>.
Molek-Kozakowska, K. (2017). Communicating environmental science beyond academia: stylistic patterns of newsworthiness in popular science journalism. Discourse & Communication, 11(1): 69-88. doi: https://doi.org/10.1177/1750481316683294 DOI: https://doi.org/10.1177/1750481316683294
Molek-Kozakowska, K. (2021). Environmental activism as counter-hegemony? A comparative critical discourse analysis of self-representations of radical environmental organisations. Language and Intercultural Communication 21(6): 717-733. doi: https://doi.org/10.1080/14708477.2021.1979570 DOI: https://doi.org/10.1080/14708477.2021.1979570
Motta, S., Esteves, A.M. (2014). Reinventing emancipation in the 21st century: the pedagogical practices of social movements. Interface 6(1): 1-24. <https://www.interfacejournal.net/wordpress/wp-content/uploads/2014/06/Interface-6-1-Editorial.pdf>.
Mueller, M., Tippins, D.J. (2015). Ecojustice, Citizen Science and Youth Activism. Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-3-319-11608-2 DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-11608-2
Nulman, E. (2022). Climate change movements in the Global North, [w:] M.T. Grasso, M. Giugni (eds.), The Routledge Handbook of Environmental Movements. New York-London: 185-198. https://doi.org/10.4324/9780367855680-15 DOI: https://doi.org/10.4324/9780367855680-15
Overland, I., Sovacool, B.K. (2020). The misallocation of climate research funding. Energy Research & Social Science 62: 101349. doi: https://doi.org/10.1016/j.erss.2019.101349 DOI: https://doi.org/10.1016/j.erss.2019.101349
Pluciński, P. (2018). Miejski aktywizm jako pole współwytwarzania wiedzy. Przypadek miejskich ruchów społecznych, [w:] R. Boguszewski (red.), Społeczeństwo obywatelskie w teorii i praktyce. Warszawa: 51-64.
Pluciński, P. (2020). Henri Lefebvre's second life: the real utopia of the right to the city in contemporary Poland. History of European Ideas 46(8): 1107-1121. doi: https://doi.org/10.1080/01916599.2020.1761649 DOI: https://doi.org/10.1080/01916599.2020.1761649
Ramasubramanian, S., Sousa, A.N. (2021). Communication scholar-activism: conceptualizing key dimensions and practices based on interviews with scholar-activists. Journal of Applied Communication Research 49(5): 477-496. doi: https://doi.org/10.1080/00909882.2021.1964573 DOI: https://doi.org/10.1080/00909882.2021.1964573
Rohden, F.G. (2021). Experts, influencers, and amplifiers - Exploring climate movements' hyperlinking practices. JCOM-Journal of Science Communication 20(07): 1-20. doi: https://doi.org/10.22323/2.20070209 DOI: https://doi.org/10.22323/2.20070209
Sardo, M., Weitkamp, E. (2017). Environmental consultants, knowledge brokering and policy-making: a case study. International Journal of Environmental Policy and Decision Making 2(3): 221-235. doi: https://doi.org/10.1504/IJEPDM.2017.10006332 DOI: https://doi.org/10.1504/IJEPDM.2017.10006332
Snow, D. A. (2013). Framing and social movements, [w:] B. Klandermans, D.A. Snow, D. della Porta, D. McAdam (eds.), The Wiley-Blackwell Encyclopedia of Social and Political Movements. doi: https://doi.org/10.1002/9780470674871.wbespm434 DOI: https://doi.org/10.1002/9780470674871
Zantvoort, F. (2021). Movement pedagogies in pandemic times: Extinction Rebellion Netherlands and (un)learning from the margins. Globalizations 1-14. doi: https://doi.org/10.1080/14747731.2021.2009319 DOI: https://doi.org/10.1080/14747731.2021.2009319
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.