Słowa kluczowe
prawo właściwe
prawo prywatne międzynarodowe
prawo kolizyjne
międzynarodowe prawo administracyjne
ochrona inwestycji
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 299
Liczba pobrań: 326
Abstrakt
Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie kwestii kolizji praw lub samych norm prawnych, które mogą się pojawić w przypadku konieczności stosowania w międzynarodowym sporze inwestycyjnym, rozstrzyganym w postępowaniu przed sądem państwowym lub sądem arbitrażowym, przepisów prawa publicznego (w tym prawa administracyjnego) należących do różnych systemów prawnych. Punktem wyjścia w tego typu przypadkach jest z reguły wykładnia, która przez odpowiednią rekonstrukcję normy znajdującej zastosowanie w sprawie przeważnie prowadzi do uniknięcia pytania o normę kolizyjną (kolizje pozorne), nie zawsze jednak da się tego pytania uniknąć. Kwestię prawa właściwego uregulowano w niektórych wielostronnych porozumieniach międzynarodowych dotyczących ochrony inwestycji. Na skutek rozwoju prawa europejskiego w ostatnich latach wyraźnie zarysowana została tendencja do poddawania inwestycyjnych sporów wewnątrzunijnych rozstrzygnięciu sądów krajowych (europejskich) kosztem arbitrażu. Szereg pozostających nadal w mocy umów o ochronie inwestycji zawartych pomiędzy RP a państwami spoza Unii Europejskiej zawiera postanowienia dotyczące prawa właściwego. Można prognozować, że w bliskiej lub nieco dalszej perspektywie dojdzie jednak również do ich rozwiązania i zastąpienia w części nowymi umowami, także o charakterze mieszanym. Kolizje praw i norm prawnych w przypadku międzynarodowego sporu inwestycyjnego mogą zachodzić na wielu płaszczyznach. Istnieją odmienności w sposobie stosowania prawa właściwego przez sądy arbitrażowe i sądy państwowe w międzynarodowych sporach inwestycyjnych, co uwarunkowane jest różną naturą tych sądów. Może to mieć znaczenie wobec przekazania kompetencji do rozstrzygania takich sporów sądom państwowym, na przykład w perspektywie wygaszenia wewnątrzunijnych dwustronnych umów inwestycyjnych. Należy postulować, aby w ramach prac nad utworzeniem w przyszłości wielostronnego międzynarodowego systemu rozstrzygania sporów inwestycyjnych, opartego na stałym trybunale, regulacją objąć również kwestie związane z podstawą prawną (poza procesową, także materialnoprawną i kolizyjnoprawną) rozstrzygnięć Trybunału.
Bibliografia
Alvik, I. (2011). Contracting with Sovereignty: State Contracts and International Arbitration. Oxford–Portland.
Basener. N. (2017). Investment Protection in the European Union: Considering EU Law in Investment Arbitrations Arising from Intra-EU and Extra-EU Bilateral Investment Agreements. Baden-Baden. DOI: https://doi.org/10.5771/9783845285719
Birkner, S. (2016). Freihandel und internationales Investitionsschutzrecht – Modelle und Perspektiven gerichtlicher Streitbeilegung. Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht 27(12): 454–459.
Bonifatemi, Y. (2018). The law applicable in investment treaty arbitration. W: K. Yannaca-Small (eds.), Arbitration under International Investment Agreements: A Guide to the Key Issues. Oxford: 485–500.
Boom, W.H. van (2007). On the intersection between tort law and regulatory law: a comparative analysis. W: W.H. van Boom, M. Lukas, C.H. Kissling (eds.), Tort and Regulatory Law (s. 419–448). Wien–New York. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-211-31134-9_20
Börnsen, N. (2016). Nationales Recht in Investitionsschiedsverfahren. Tübingen. DOI: https://doi.org/10.1628/978-3-16-154898-7
Bosek, L. (2022). Aktualne zagadnienia sporne w międzynarodowym arbitrażu inwestycyjnym – uwagi na tle wyroku TSUE z 6.3.2018 r., C-284/16, Achmea. W: J. Grykiel, J. Haberko, K. Mularski (red.), Ius civile vigilatibus scriptum est. Księga Jubileuszowa Profesora Adama Olejniczaka (s. 65–74). Warszawa.
Bosek L., Żmij G. (2020a). On the CETA’s compatibility with European Union law in the light of Opinion No 1/17 of the Court of Justice of 30 April 2019. Zeitschrift für Europarecht, Int. Privatrecht & Rechtsvergleichung 61(6): 248–261.
Bosek, L., Żmij, G. (2020b). W sprawie zgodności CETA z prawem Unii Europejskiej i Konstytucją RP w świetle opinii 1/17 Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 30.04.2019. Europejski Przegląd Sądowy 7(178): 4–21.
De Ly, F. (2011). Conflicts of laws in international arbitration – an overview. W: F. Ferrari, S. Kröll (eds.), Conflicts of Laws in International Arbitration (s. 3–16). München.
Dodge, W.S. (2008). The Public-Private Distinction in the Conflict of Laws. Duke Journal of Comparative & International Law 18: 371–394. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.1139102
Dolzer, R., Tietje, Ch., Wackernagel, C. (2017). Der rechtliche Schutz der ausländischen Investitionen. W: H. Kronke, W. Melis, H. Kuhn (Hrsg.), Internationales Wirtschaftsrecht (s. 1183–1268). München.
Douglas, Z. (2003). The hybrid foundations of investment treaty arbitration. British Yearbook of International Law 74(1): 151–289. DOI: https://doi.org/10.1093/bybil/74.1.151
Elżanowski, F. (2008). Polityka energetyczna. Prawne instrumenty realizacji. Warszawa.
Ereciński, T. (1981). Prawo obce w sądowym postępowaniu cywilnym. Warszawa.
Esplugues, C. (2011). General Report on the application of foreign law by judicial and non-judicial authorities in Europe (November 1, 2011). W: C. Esplugues, J. Iglesias., G. Palao (eds.), Application of Foreign Law (s. 3–94). München. DOI: https://doi.org/10.1515/9783866539129.3
Firsching, K., von Hoffmann, B. (1995). Internationales Privatrecht, einschließlich Grundzüge des internationalen Verfahrensrechts. München.
Giaro, T. (2009). Historia i tradycja prawa rzymskiego. W: W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Beriér (red.), Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego (s. 39–120). Warszawa.
Heiderhoff, B. (2017). Arbitration, the Rome I Regulation, and the law applicable to the merits. W: M. Jagielska, M. Pazdan, E. Rott-Pietrzyk, M. Szpunar, Rozprawy z prawa prywatnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Wojciechowi Popiołkowi (s. 907–921). Warszawa.
Hindelang, S. (2015). Repellent forces: the CJEU and investor-state dispute settlement. Archiv des Völkerrechts 53(1): 68–89. DOI: https://doi.org/10.1628/000389215X14327358584886
Hölken, Ch. (2017). Systemische Integration von Investitionsschutzabkommen. Baden-Baden. DOI: https://doi.org/10.5771/9783845284613
Horn, N. (2004). Arbitration and the protection of foreign investment: concepts and means. W: N. Horn, S. Kröll (eds.), Arbitrating Foreign Investment Disputes (s. 3–31). The Hague.
Jeżewski, M. (2019). Międzynarodowe prawo inwestycyjne. Warszawa.
Kelsen, H. (2007). Czysta teoria prawa. Tłum. R. Szubert. Warszawa.
Klein, E. (2006). Self-contained regime. W: Max Planck Encyclopedia of Public International Law. https://opil.ouplaw.com/home/MPIL.
Koskenniemi, M. (2006). Fragmentation of International Law: Difficulties Arising from the Diversification and Expansion of International Law. Report of the Study Group of the International Law Commission, U.N. Doc A/CN.4/L.682 (July 18, 2006).
Kreindler, R. (2004). The law applicable to international investment disputes. W: N. Horn, S. Kröll (eds.), Arbitrating Foreign Investment Disputes (s. 403–424). The Hague.
Leszczyński, L. (2015). Podstawa decyzji stosowania prawa administracyjnego. Ustalenia walidacyjne. W: L. Leszczyński, B. Wojciechowski, M. Zirk-Sadowski (red.), System prawa administracyjnego. Tom 4: Wykładnia prawa administracyjnego (s. 53–130). Warszawa.
Łętowska, E. (2005). „Multicentryczność” systemu prawa i wykładnia jej przyjazna. W: L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar (red.), Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa Profesora Maksymiliana Pazdana (s. 1127–1146). Kraków.
Nazzini, R. (2016). The law applicable to the arbitration agreement: towards transnational principles. International and Comparative Law Quarterly 65(3): 681–703. DOI: https://doi.org/10.1017/S0020589316000233
Neumeyer, K. (1910–1936). Internationales Verwaltungsrecht. Band 1–4. München–Berlin–Leipzig.
Nowacki, M. (2010). Prawne aspekty bezpieczeństwa energetycznego w UE. Warszawa.
Pacuła, K. (2018). Komentarz do art. 36 [Działania i zaniechania organów publicznych]. W: M. Pazdan (red.), Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz (s. 333–346). Warszawa.
Patocchi, P.M. (2006). UNICITRAL-Schiedsgerichtsordnung (UncitralO). W: R. Schütze (red.), Institutionelle Schiedsgerichtsbarkeit. Kommentar (s. 665–798). Köln–Berlin–München.
Pazdan, M. (2017). Prawo prywatne międzynarodowe. Warszawa.
Poczobut, J. (2012). Stosowanie krajowego prawa publicznego w międzynarodowym arbitrażu handlowym. W: M. Łaszczuk, M. Furtek, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumański, M. Tomaszewski (red.), Arbitraż i mediacja. Księga jubileuszowa dedykowana doktorowi Andrzejowi Tynelowi (s. 414–431). Warszawa.
Poczobut, J. (2013). Stosowanie prawa publicznego w polskim prawie prywatnym międzynarodowym. W: J. Poczobut (red.), Współczesne wyzwania prawa prywatnego międzynarodowego (s. 256–273). Warszawa.
Poczobut, J. (2015). Zagadnienia kolizyjnoprawne w międzynarodowym arbitrażu handlowym. W: A. Szumański (red.), System prawa handlowego. Tom 8: Arbitraż handlowy (s. 174–247). Warszawa.
Poczobut, J. (2017). Komentarz do art. 6. W: J. Poczobut (red.), Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz (s. 193–203). Warszawa.
Popiołek, W. (2014). Odesłanie. W: M. Pazdan (red.), System prawa prywatnego. Tom 20A: Prawo prywatne międzynarodowe (s. 353–381). Warszawa.
Popiołek, W. (2016). Styk prawa prywatnego i publicznego z kolizyjnoprawnego punktu widzenia. Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego 18: 33–58.
Pyka, M. (2018). Pojęcie inwestycji w międzynarodowym arbitrażu inwestycyjnym. Warszawa.
Reinisch, A. (2015). Internationales Investitionsschutzrecht. W: Ch. Tietje (Hrsg.), Internationales Wirtschaftsrecht (s. 398–443). Berlin. DOI: https://doi.org/10.1515/9783110285611-011
Ruffert, M. (2007). Perspektiven des Internationalen Verwaltungsrechts. W: Ch. Möllers, A. Voßkuhle, Ch. Walter (Hrsg.), Internationales Verwaltungsrecht. Eine Analyse anhand von Referenzgebieten (s. 395–419). Tübingen.
Schmalenbach, K. (2018). Article 2. Use of Terms. W: O. Dörr, K. Schmalenbach (eds.), Vienna Convention on the Law of Treaties (s. 29–54). Berlin-Heidelberg. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-662-55160-8_4
Simma, B., Pulkowski, D. (2006). Of planets and the universe: self-contained regimes in international law. European Journal of International Law 17(3): 483–529. DOI: https://doi.org/10.1093/ejil/chl015
Sołtysiński, S. (2011). Arbitraż inwestycyjny, kohabitacja z wymiarem sprawiedliwości, rosnące koszty oraz inne problemy sądownictwa polubownego. W: J. Gudowski, K. Weitz (red.), Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego. Tom 2 (s. 1939–1870). Warszawa.
Soranayah W. (2004). The International Law on Foreign Investment. Cambridge.
Sznajder-Peroń, K. (2014). Zagadnienia związane z pojmowaniem i stosowaniem prawa właściwego. W: M. Pazdan (red.), System prawa prywatnego. Tom 20A: Prawo prywatne międzynarodowe (s. 508–544). Warszawa.
Sznajder-Peroń, K. (2018). Komentarz do art. 6. Stosowanie prawa właściwego i kwestie dowodowe. W: M. Pazdan (red.) Prawo prywatne międzynarodowe. Komentarz (s. 131–135). Warszawa.
Tietje, Ch. (2011). Bilaterale Investitionsschutzverträge zwischen EU-Mitgliedstaaten (Intra-EU-BITs) als Herausforderung im Mehrebenensystem des Rechts. Beiträge zum Transnationalen Wirtschaftsrecht 104. Halle-Wittenberg. DOI: https://doi.org/10.9785/ovs-kszw-2011-128
Weiniger, M.(2017). Dispute resolution provisions. W: C. McLachlan, L. Shore, M. Weiniger (eds.), International Investment Arbitration. Substantive Principles (s. 47–91). Oxford.
Wojewoda, M. (2007). Zakres prawa właściwego dla zobowiązań umownych. Nowa regulacja kolizyjna w konwencji rzymskiej. Warszawa.
Zrałek J. (2017). Znaczenie miejsca arbitrażu w erze globalizacji postępowania arbitrażowego. Warszawa.
Żmij, G. (2003). Prawo waluty. Międzynarodowy obrót handlowy. Prawo cywilne. Prawo prywatne międzynarodowe. Dochodzenie roszczeń w walutach obcych. Kraków.
Żmij, G. (2013). Firma w prawie prywatnym międzynarodowym. Warszawa.
Żmij, G. (2019), Investitionsstreitigkeiten zwischen Deutschland und Polen aus der europäischen Perspektive. Anmerkung zum Achmea-Urteil und seinen Folgen. Zeitschrift für Europäisches Privatrecht 27(3): 535–553.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.