Słowa kluczowe
przypisywanie odpowiedzialności karnej
wzorzec osobowy
modelowanie pojęć
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 270
Liczba pobrań: 222
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, czy odpowiedzialność karną – w wąskim rozumieniu, jakie nadajemy temu pojęciu – dałoby się przypisać podmiotowi innemu niż osoba fizyczna (podmiotowi zbiorowemu). W toku rozważań autor posługuje się konstrukcją wzorca osobowego (zarówno w postaci normatywnej, jak i rekonstrukcyjnej). Artykuł obejmuje rozważania o charakterze teoretycznym (modelowym) nad problematyką odpowiedzialności karnej i odpowiedzialności podmiotów zbiorowych. Analizując poszczególne płaszczyzny prawnokarnego wartościowania, autor dochodzi do wniosku, że możliwe byłoby ich odpowiednie wymodelowanie – tak aby uszyte były na miarę nie tylko człowieka, lecz również związków osób. Dotyczy to nawet takich elementów wartościowania, jak wina czy strona podmiotowa czynu zabronionego.
Bibliografia
Buchała, K. (1989). Prawo karne materialne. Warszawa.
Byczyk, M. (2016). Normy ostrożności w prawie karnym. Poznań.
Dębski, R. (1997). O odpowiedzialności karnej osób prawnych (podmiotów kolektywnych). Studia Prawno-Ekonomiczne 55: 19–40.
Hirsch, H.J. (1993). Problem odpowiedzialności karnej związków osób. Studia Prawnicze 4: 3–13. DOI: https://doi.org/10.37232/sp.1993.4.1
Filar, M. (2004). Podstawy odpowiedzialności karnej (?) podmiotów zbiorowych (na gruncie ustawy z 22 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary). W: K. Indecki (red.), Aktualne problemy prawa karnego, kryminologii i penitencjarystyki. Księga ofiarowana Profesorowi Stefanowi Lelentalowi w 45. roku pracy naukowej i dydaktycznej (s. 107–122). Łódź.
Filar, M. (2006). Węzłowe problemy odpowiedzialności podmiotów zbiorowych na gruncie ustawy z 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. W: J. Giezek (red.), Przestępstwo – kara – polityka kryminalna. Problemy tworzenia i funkcjonowania prawa. Księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Tomasza Kaczmarka (s. 155–174). Kraków.
Filar, M. (2011). Umyślność faktyczna czy umyślność prawna? W: J. Majewski (red.), Umyślność i jej formy (s. 65–69). Toruń.
Garus-Ryba, J. (2003). Osoba prawna jako podmiot przestępstwa – modele odpowiedzialności karnej podmiotów zbiorowych. Prokuratura i Prawo 2: 42–60.
Giezek, J. (2013). Świadomość sprawcy czynu zabronionego. Warszawa.
Giezek, J. (2017). O możliwości naukowego uzasadnienia zmiany modelu odpowiedzialności karnej. Państwo i Prawo 72(2): 3–19.
Górowski, W. (2012). Subiektywne elementy odpowiedzialności karnej – kilka uwag o charakterze ogólnym. W: P. Kardas, T. Sroka, W. Wróbel (red.), Państwo prawa i prawo karne. Księga Jubileuszowa Profesora Andrzeja Zolla. Tom 2 (s. 581–594). Warszawa.
Górniok, O. (1994). Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione przy wykonywaniu działalności przedsiębiorstw. W: Z. Ćwiąkalski, M. Szewczyk, S. Waltoś, A. Zoll (red.), Problemy odpowiedzialności karnej. Księga ku czci Profesora Kazimierza Buchały (s. 111–121). Kraków.
Kardas, P. (2010). Problem usprawiedliwienia błędu a podstawy wyłączenia winy. W: J. Majewski (red.), Okoliczności wyłączające winę (s. 85–116). Toruń.
Kochanowski, J. (1991), Standard „rozsądnego człowieka” w prawie karnym. Studia Iuridica 20: 125–134.
Lipiński, K. (2018a). Granice obiektywizacji odpowiedzialności karnej – perspektywa wzorców osobowych. W: M. Pająk, R. Zawłocki (red.), Prawo karne wobec Konstytucji (s. 34–51). Warszawa.
Lipiński, K. (2018b). O dwóch odmianach wzorców osobowych w prawie karnym. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 80(2): 61–73. DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2018.80.2.5
Lipiński, K. (2020). Wzorce osobowe w prawie karnym. Warszawa.
Lipiński, K. (2021). Ustalanie świadomości sprawcy czynu zabronionego a redukcja indywidualizująca. W: E. Cała-Wacinkiewicz, Z. Kuniewicz, B. Kanarek (red.), O pojmowaniu prawa i prawoznawstwa. Profesorowi Stanisławowi Czepicie in memoriam (s. 313–321). Warszawa.
Makarewicz, J. (1906). Wstęp do filozofii prawa karnego (Einführung in die Philosophie des Strafrechts auf entwicklungsgeschichtlicher Grundlage). Stuttgart. Tłum. K. Jakubów (2009), red. A. Grześkowiak. Lublin.
Małecki, M. (2013). Kryteria przypisania zamiaru wynikowego. Uwagi na marginesie wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 29 kwietnia 2013 r. (II AKa 62/13). Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 3: 29–50.
Mik, B. (2003). Charakter prawny odpowiedzialności podmiotów zbiorowych w świetle ustawy z dnia 28 października 2002 r. Przegląd Sądowy 7/8: 49–65.
Namysłowska-Gabrysiak, B. (2003). Odpowiedzialność karna osób prawnych. Warszawa.
Nita, B. (2003a). Model odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Państwo i Prawo 58(6): 16–33.
Nita, B. (2003b). Koncepcje odpowiedzialności karnej podmiotów zbiorowych w anglo-amerykańskim systemie prawnym. Prokuratura i Prawo 2: 109–124.
Pniewska, M. (2006). Problematyka charakteru prawnego odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary w prawie polskim. Studia Iuridica Toruniensia 6: 182–206. DOI: https://doi.org/10.12775/SIT.2010.008
Rodzynkiewicz, M. (1994). Treść pojęcia czynu w prawie karnym jako efekt procedury modelowania. W: Z. Ćwiąkalski, M. Szewczyk, S. Waltoś, A. Zoll (red.), Problemy odpowiedzialności karnej. Księga ku czci Profesora Kazimierza Buchały (s. 211–222). Kraków.
Rodzynkiewicz, M. (1998). Modelowanie pojęć w prawie karnym. Kraków.
Słupska, M., Sroka, T. (2005). Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 3 XI 2004, K 18/03. Państwo i Prawo 60(8): 121–126.
Sośniak, M. (1984). Elementy zawodowe w odpowiedzialności odszkodowawczej. Palestra 9: 4–14.
Śliwiński, S. (1946). Polskie prawo karne materialne. Część ogólna. Warszawa.
Schmoller, K. (1992). Standardowe postacie w prawie karnym jako pomocniczy punkt odniesienia w ocenach prawnych. Przegląd Prawa Karnego 5: 43–48.
Tarapata, S. (2019). Przypisanie sprawstwa skutku w sensie dynamicznym w polskim prawie karnym. Kraków.
Waltoś, S. (2003). Odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych – stary problem legislacyjny na nowo. W: A. Łopatka, B. Kunicka-Michalska, S. Kilewicz (red.), Prawo. Społeczeństwo. Jednostka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Leszkowi Kubickiemu (s. 396–406). Warszawa.
Wolter, W. (1973). Nauka o przestępstwie. Analiza prawnicza na podstawie przepisów części ogólnej kodeksu karnego z 1969 r. Warszawa.
Wolter, W. (1981). Z problematyki zamiarów przestępnych. Państwo i Prawo 4: 38–44.
Wróbel, W. (1993). Relacyjne i wartościujące ujęcie bezprawności w prawie karnym. Przegląd Prawa Karnego 8: 5–18.
Wróbel, W. (2005). Odpowiedzialność karna podmiotów zbiorowych. (Projekt nowych uregulowań). Państwo i Prawo 60(9): 3–16.
Wróbel, W. (2010). Konstrukcja kontratypu jako sposób uadekwatniania treści normy sankcjonowanej i sankcjonującej w procesie wykładni prawa karnego. W: A. Choduń, S. Czepita (red.), W poszukiwaniu dobra wspólnego. Księga Jubileuszowa Profesora Macieja Zielińskiego (s. 371–383). Szczecin.
Wróbel, W., Zoll, A. (2012). Polskie prawo karne. Część ogólna. Kraków.
Zakrzewski, P. (2016). Stopniowanie winy w prawie karnym. Warszawa.
Ziembiński, Z. (2014). Logika praktyczna. Warszawa.
Zoll, A. (1990). O normie prawnej z punktu widzenia prawa karnego. Krakowskie Studia Prawnicze 23: 69–95.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.