Finansowe aspekty udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej i świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego
PDF

Słowa kluczowe

nieodpłatna pomoc prawna
nieodpłatne poradnictwo obywatelskie
kwota bazowa
przeciętne miesięczne wynagrodzenie
dotacja

Jak cytować

Daniluk, D. (2024). Finansowe aspekty udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej i świadczenia nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny I Socjologiczny, 86(3), 99–111. https://doi.org/10.14746/rpeis.2024.86.3.06

Liczba wyświetleń: 86


Liczba pobrań: 37

Abstrakt

Przedmiot artykułu stanowi przedstawienie finansowych aspektów związanych z funkcjonowaniem systemu nieodpłatnej pomocy prawnej i nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego w Polsce. Zadania polegające na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej oraz świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego są finansowane ze środków powiatów pochodzących z dotacji z budżetu państwa. Coraz częściej w środowiskach zaangażowanych w organizację systemu nieodpłatnej pomocy pojawiają się opinie o ich niedostatecznym dofinansowaniu. Podstawą ustalenia dotacji jest kwota bazowa. Analizy determinantów kształtujących wysokość dotacji i kwoty bazowej dokonano przy wykorzystaniu trzech metod badawczych: dogmatycznoprawnej, statystycznej oraz historycznoprawnej. Z przeprowadzonych badań wynika, że ustawowe kryteria ustalania wysokości kwoty bazowej nie istnieją. Kompetencje w tym zakresie posiada Minister Sprawiedliwości działający w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budżetu. Obliczanie kwoty bazowej następuje zgodnie z przepisami ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwem obywatelskim oraz edukacji prawnej. Ograniczeniem w ustaleniu wysokości kwoty bazowej jest wskazany w ustawie roczny maksymalny limit wydatków. Czynnikiem kształtującym wysokość kwoty bazowej była początkowo wysokość dwóch trzecich wynagrodzenia zasadniczego prokuratora prokuratury rejonowej w pierwszym stopniu zaszeregowania. Badania wskazują, że organy administracji rządowej odpowiedzialne za ustalenie wysokości kwoty bazowej odeszły od tych założeń, gdyż jest ona obecnie ustalona na dużo niższym poziomie i znacząco odbiega od zakładanych przez projektodawców standardów wynagrodzenia, które miało zapewnić wysoką jakość wykonywanych usług przez pozyskanie do współpracy adwokatów i radców prawnych.

https://doi.org/10.14746/rpeis.2024.86.3.06
PDF

Bibliografia

Bandarzewski, K. (2017). Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej jako zadanie zlecone powiatowi. W: M. Stec i S. Płażek (red.), Charakter i konstrukcja samorządu terytorialnego (s. 17–35). Wolters Kluwer Polska.

Cydzik, S. (2022, 7 grudnia). Bezpłatne porady prawne coraz mniej opłacalne. Rzeczpospolita. https://www.rp.pl/bezplatna-pomoc-prawna/art.37560941-bezplatne-porady-prawne-coraz-mniej-oplacalne

Daniluk, D. (2022a). Finansowanie zadań publicznych polegających na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej. Samorząd Terytorialny, 11, 51–59.

Daniluk, D. (2022b). Otwarte konkursy ofert na powierzenie prowadzenia punktów nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Uwagi de lege lata i postulaty de lege ferenda. Przegląd Prawa Publicznego, 4, 91–102.

Daniluk, D. (2022c). Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie w świetle ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej. Wymiar teoretyczny i praktyczny. Przegląd Prawa Publicznego, 10, 41–56.

Grebla-Tarasek, P., Sekuła, K., i Skóbel, B. (2023). Wysokość dotacji na nieodpłatną pomoc prawną w latach 2016–2023. Związek Powiatów Polskich. https://www.zpp.pl/artykul/1517-analizy-samorzadowe

Lach, D. E. (2016). Nieodpłatna pomoc prawna jako instrument zabezpieczenia społecznego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 78(3), 21–34. DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2016.78.3.3

Łukowiak, D. (2021). Ustawa okołobudżetowa w systemie gospodarki finansowej państwa. Charakter prawny i funkcje instytucji. Państwo i Prawo, 76(7), 88–104.

Marchewka-Bartkowiak, K. (2015). Inflacja. W: G. Gołębiowski i K. Marchewka-Bartkowiak (red.), Leksykon budżetowy (s. 36). Wydawnictwo Sejmowe.

Płażek, S. (2016). Nowe usługi powiatu w zakresie nieodpłatnej pomocy prawnej. W: M. Stec i M. Mączyński (red.), Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego. Dopuszczalność i granice jej prowadzenia (s. 290–309). Wolters Kluwer Polska.

Rogacka-Łukasik, A. (2016). Zakres zastosowania regulacji prawnej o nieodpłatnej pomocy prawnej. Roczniki Administracji i Prawa, 16(1), 291–305.

Rojek-Socha, P. (2022, 1 września). Wynagrodzenia sędziów, prokuratorów, referendarzy – trzeci rok z rzędu nie tak jak w ustawie. Prawo.pl. https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/wynagrodzenie-sedziow-prokuratorow-referendarzy-ustawa-na-2023-r,517057.html

Świstak, M. (2020). Aspekty podatkowoprawne świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej przez radcę prawnego. Teka Komisji Prawniczej Pan Oddział w Lublinie, 13(2) 493–504. DOI: https://doi.org/10.32084/tekapr.2020.13.2-38

Wegner, J., i Wróblewski, B. (2021). Prawo jednostki do nieodpłatnej pomocy prawnej. Przegląd Prawa Publicznego, 6, 5–18.