Słowa kluczowe
odpowiedzialność członka zarządu
prawo cywilne
prawo handlowe
ubezpieczenie D&O
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 25
Liczba pobrań: 17
Abstrakt
Artykuł bada wpływ ubezpieczenia członków zarządu („ubezpieczenie D&O”) na funkcję prewencyjną odpowiedzialności członka zarządu. Po pierwsze artykuł rozważa wpływ ubezpieczenia D&O na funkcję prewencyjną odpowiedzialności członka zarządu. W tym celu artykuł bada funkcję ogólnej odpowiedzialności cywilnoprawnej oraz funkcję art. 293, art. 300125 i art. 483 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.) Analiza ta wskazuje na istotną różnicę między tymi dwoma typami odpowiedzialności, tj. odpowiedzialność członka zarządu charakteryzuje się wyraźniejszą funkcją zapobiegawczą niż ogólna odpowiedzialność cywilnoprawna. Ponadto ubezpieczenie D&O osłabia funkcję prewencyjną art. 293, art. 300125 i art. 483 k.s.h. Niemniej wynik tego spostrzeżenia jest niejednoznaczny, gdyż ubezpieczenie może także stanowić bodziec do podejmowania śmiałych, choć uzasadnionych, decyzji biznesowych, niezbędnych w nowoczesnej, wysoko konkurencyjnej gospodarce. Po drugie, artykuł analizuje oddziaływanie ubezpieczyciela na nadzór korporacyjny. Ubezpieczyciel może, przynajmniej teoretycznie, zrównoważyć negatywny wpływ ubezpieczenia D&O na funkcję zapobiegawczą odpowiedzialności członka zarządu. W artykule określono bodźce pieniężne i niepieniężne, za pomocą których ubezpieczyciel może wywierać wpływ na spółkę. Oba typy bodźców mogą prima facie pozytywnie wpłynąć na nadzór korporacyjny, ponieważ dostarczają zachęt do usprawnienia procesu decyzyjnego. Dokładniejsza analiza wskazuje jednak, że na nieregulowanym rynku jedynie udział własny wydaje się stanowić wystarczająco silną zachętę dla członka zarządu. Rozważania w artykule opierają się na interpretacji przepisów oraz analizie literatury.
Bibliografia
Agopszowicz, A. (1978). Obowiązek zapobieżenia szkodzie. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Allianz. (2015). Ogólne warunki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej członków władz spółki Allianz D&O Protect. https://www.allianz.pl/content/dam/onemarketing/cee/azpl/dokumenty/dla-firm/oc-w-biznesie/wladze/owu_oc_do.pdf
Bagińska, E. (2017). Istota i konstrukcja ubezpieczeń D&O w świetle prawa polskiego. W: B. Gnela i M. Szaraniec (red.), Dystrybucja usług ubezpieczeniowych. Wybrane zagadnienia prawne (s. 359–368). Difin.
Baker, T., i Griffith, S.J. (2007a). Predicting corporate governance risk: Evidence from the directors’ & officers’ liability insurance market. University of Chicago Law Review, 2, 487–544. https://chicagounbound.uchicago.edu/uclrev/vol74/iss2/3/
Baker, T., i Griffith, S.J. (2007b). The missing monitor in corporate governance: The directors’ & officers’ liability insurer. Georgetown Law Journal, 6, 1795–1842. https://scholarship.law.upenn.edu/faculty_scholarship/696/ DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.946309
Borucka-Arctowa, M. (1981). Poglądy na społeczne funkcje prawa w świetle badań empirycznych. Państwo i Prawo, 36(5), 5–17.
Borucka-Arctowa, M. (1982). Społeczne poglądy na funkcje prawa. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Błaszczyk, P. (2009a). Odpowiedzialność odszkodowawcza menedżerów spółek a przekroczenie tzw. dopuszczalnego ryzyka gospodarczego. Przegląd Prawa Handlowego, 11, 37–43.
Błaszczyk, P. (2009b). Odpowiedzialność odszkodowawcza menedżerów spółek za zawieranie umów opcji walutowych. Prawo Spółek, 6, 2–11.
Błaszczyk, P. (2012a). Koncepcja „biznesowej oceny sytuacji” na tle prawa polskiego (uwagi de lege lata i de lege ferenda). Państwo i Prawo, 67(3), 132–137.
Błaszczyk, P. (2012b). Przesłanka bezprawności w ramach odpowiedzialności odszkodowawczej menedżerów spółek. Monitor Prawniczy, 1, 47–50.
Chełkowska, A. (2016). Regulacja odpowiedzialności odszkodowawczej członków zarządu z perspektywy zasad ładu korporacyjnego. Przegląd Prawa Handlowego, 10, 31–39.
Cooter, R., i Ulen, T. (2009). Ekonomiczna analiza prawa (J. Bełdowski i K. Metelska-Szaniawska, tłum.). C. H. Beck.
Core, J. E. (2000). The directors’ and officers’ insurance premium: An outside assessment of the quality of corporate governance. Journal of Law, Economics, and Organization, 16(2), 449–477. DOI: https://doi.org/10.1093/jleo/16.2.449
Cudna, A. (2001a). Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej członków organów spółek kapitałowych (I). Przegląd Ubezpieczeń Społecznych i Gospodarczych, 8, 18–21.
Cudna, A. (2001b). Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej członków organów spółek kapitałowych (II). Przegląd Ubezpieczeń Społecznych i Gospodarczych, 9, 30–33.
Cunningham, L. A. (2004). Choosing a gatekeeper: The financial statement insurance alternative to auditor liability. UCLA Law Review, 2, 413–476. https://www.uclalawreview.org/wp-content/uploads/2019/09/16_52UCLALRev4132004-2005.pdf
Czachórski, W. (1979). Zasady i funkcje odpowiedzialności cywilnej według kodeksu cywilnego – ich ewolucja. W: Z. Radwański (red.), Studia z prawa zobowiązań (s. 61–72). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dybowski, T. (1981). Naprawienie szkody. W: Z. Radwański (red.), System prawa cywilnego: Tom 3. cz. 1. Prawo zobowiązań – część ogólna (s. 163–308). Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Ergo Hestia. (2018). Warunki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej członków statutowych organów lub dyrekcji spółek oraz prokurentów. https://cdn.bsbox.pl/files/hestia/Njc7MDA_/1bfc39fab1217a9e47a96b7d398f674d_documents.pdf
Evans, A. D. (2007). The investor compensation fund. Journal of Corporation Law, 1, 223–296.
Generali. (2022). Kompleksowe ubezpieczenie odpowiedzialności osób zarządzających spółką kapitałową (D&O). https://www.generali.pl/media/owu_do_spolka_kapitalowa_10102021_75bc0c2c4b.pdf
Glicz, M. (2015). Obowiązek deklaracji ryzyka w ubezpieczeniach odpowiedzialności cywilnej członków władz spółki kapitałowej. W: B. Gnela i M. Szaraniec (red.), Informacja w prawie ubezpieczeń gospodarczych (s. 320–333). Wolters Kluwer Polska.
Glicz, M. (2018). Odpowiedzialność odszkodowawcza członków organów spółek kapitałowych z perspektywy ochrony ubezpieczeniowej. W: K. Bilewska, Efektywność zarządzania i nadzoru w spółce handlowej. W poszukiwaniu optymalnego modelu ustroju spółki (s. 188–199). Wolters Kluwer Polska.
Griffith, S. J. (2006). Uncovering a gatekeeper: Why the SEC should mandate disclosure of details concerning directors’ and officers’ liability insurance policies. University of Pennsylvania Law Review, 154, 1147–1208. https://scholarship.law.upenn.edu/penn_law_review/vol154/iss5/3/ DOI: https://doi.org/10.2307/40041321
Griffith, S. J. (2020). Deal insurance: Representation and warranty insurance in mergers and acquistions. Minnesota Law Review, 4, 1839–1920. https://ssrn.com/abstract=3395491
Guzewicz, A., i Jagodziński, M. (2013). Przesłanki odpowiedzialności członków zarządu w świetle art. 293 i art. 483 k.s.h. – de lege lata i de lege ferenda. Przegląd Prawa Handlowego, 11, 47–50.
Jankowska, L. (2000). Ubezpieczenia OC członków władz spółek (cz. II ost.). Wiadomości Ubezpieczeniowe, 4–6, 58–64.
Jastrzębski, J. (2013). W sprawie odpowiedzialności członków organów spółek kapitałowych. Przegląd Prawa Handlowego, 7, 15–20.
Kaliński, M. (2018). Odpowiedzialność odszkodowawcza. W: A. Olejniczak (red.), System prawa prywatnego: Tom 6. Prawo zobowiązań – część ogólna (s. 1–212). C.H. Beck.
Koch, A. (2004). Zasady i przesłanki odpowiedzialności za szkody wyrządzone spółce z ograniczoną odpowiedzialnością – na tle przepisów kodeksu spółek handlowych. W: M. Pyziak-Szafnicka (red.), Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara (s. 537–553). Zakamycze.
Krajenta, M. (2017). Ubezpieczenia cybernetyczne oraz D&O jako innowacyjny sposób zabezpieczenia przedsiębiorstw. W: H. Nowicki i P. Nowicki (red.), Państwo a gospodarka (s. 66–76). KNPPG.
Kucharski, B. (2014). Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej członków władz spółki kapitałowej. W: M. Serwach (red.), Rynek ubezpieczeniowy – nadregulacja czy niedoregulowanie (s. 265–296). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kucharski, B. (2017). Głos w dyskusji o ochronie wierzycieli w spółkach kapitałowych. Przegląd Prawa Handlowego, 12, s. 55–58.
Kułak, K. (2015). Stosunek członkostwa w zarządzie spółki kapitałowej. Wolters Kluwer.
Kuźmicka-Sulikowska, J. (2008). Funkcje cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej. Przegląd Sądowy, 9, 12–30.
Kędzierska-Cieślakowska, A. (1969). Zagadnienie funkcji prawa cywilnego w związku z unormowaniem odszkodowania w ustawodawstwie polskim. W: S. Grzybowski (red.), Odpowiedzialność cywilna za wyrządzenie szkody. Wybrane zagadnienia (s. 29–59). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Masny, M. (2002). D&O w Polsce i na świecie. Przegląd Ubezpieczeń Społecznych i Zdrowotnych, 2, 39–41.
Nowacki, A. (2021). Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 227–300 KSH. C. H. Beck.
OECD. (2023). Recommendation of the Council on Principles of Corporate Governance. https://legalinstruments.oecd.org/en/instruments/OECD-LEGAL-0413
Okolski, J., i Wajda, D. (2017). Odpowiedzialność członków zarządu spółek kapitałowych. Przegląd Prawa Handlowego, 2, 11–17.
Opalski, A. (2016). Komentarz do art. 483. W: A. Opalski (red.), Kodeks spółek handlowych: Tom 3b. Spółka akcyjna. Komentarz. Art. 393–490 (s. 1360–1382). C. H. Beck.
Opalski, A. (2018). Komentarz do art. 293. W: A. Opalski (red.), Kodeks spółek handlowych: Tom 2b. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Komentarz. Art. 227–300 (s. 1095–1122). C. H. Beck.
Opalski, A. (2019). Prosta spółka akcyjna – nowy typ spółki handlowej (część II). Przegląd Prawa Handlowego, 12, 4–16.
Opalski, A., i Oplustil, K. (2013). Niedochowanie należytej staranności jako przesłanka odpowiedzialności cywilnoprawnej zarządców spółek kapitałowych. Przegląd Prawa Handlowego, 3, 11–23.
Oplustil, K. (2010). Instrumenty nadzoru korporacyjnego (corporate governance) w spółce akcyjnej. C. H. Beck.
Osajda, K. (2008). Odpowiedzialność cywilna członków zarządu za zobowiązania spółki z o.o. LexisNexis.
Otto, R., i Weterings, W. (2019). D&O insurance and corporate governance: Is D&O insurance indicative of the quality of corporate governance in a company. Stanford Journal of Law, Business & Finance, 24(1), 105–136. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.3170967
Pajor, T. (1994). Przemiany w funkcjach odpowiedzialności cywilnej. W: A. Mączyński, M. Pazdan i A. Szpunar (red.), Rozprawy z polskiego i europejskiego prawa prywatnego. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Józefowi Skąpskiemu (s. 297–309). Secesja.
Park, J. S. (2010). A comparative study of D&O liability insurance in the U.S. and South Korea: Protecting directors and officers from securities litigation. Chicago-Kent Journal of International and Comparative Law, 10(1), i–53. https://scholarship.kentlaw.iit.edu/ckjicl/vol10/iss1/3/
Piątkowski, P. (2017). Konstrukcja prawna umowy ubezpieczenia D&O. Studia Iuridica Toruniensis, 20, 249–268. DOI: https://doi.org/10.12775/SIT.2017.013
PZU. (2020). Ogólne warunki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej członków władz spółki. https://www.pzu.pl/_fileserver/item/1526150
Radwański, Z., Olejniczak A., i Grykiel, J. (2022). Zobowiązania – część ogólna. C. H. Beck.
Siemiątkowski, T. (2007). Odpowiedzialność cywilnoprawna w spółkach kapitałowych. C. H. Beck.
Sikora, P. (2011). Koluzja w D&O – fantom czy przykra rzeczywistość? Prawo Asekuracyjne, 4, 69–81.
Skoczylas, J. J. (2007). Funkcje odpowiedzialności cywilnej i ich związek z pojęciem szkody. Studia Prawnicze KUL, 2–3, 69–83.
Stefanicki, R. (2017a). Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej członków zarządu wobec spółki z o.o. W: B. Gnela i M. Szaraniec (red.), Dystrybucja usług ubezpieczeniowych. Wybrane zagadnienia prawne (s. 347–358). Difin.
Stefanicki, R. (2017b). Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej władz spółek kapitałowych. Monitor Prawa Handlowego, 2, 16–23.
Stefanicki, R. (2020). Należyta staranność zawodowa członka zarządu spółki kapitałowej. Wolters Kluwer Polska.
Stelmach, J., Brożek, B., i Załuski, W. (2007). Dziesięć wykładów o ekonomii prawa. Wolters Kluwer Polska.
Stępień, M. (2016). Nadzór korporacyjny – perspektywa międzynarodowa. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 271, 221–231.
Szpunar, A. (1974). O funkcjach odpowiedzialności cywilnej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace z Wynalazczości i Ochrony Własności Intelektualnej, 1, 171–186.
Szpunar, A. (1975). Ustalenie odszkodowania w prawie cywilnym. Wydawnictwo Prawnicze.
Szpunar, A. (1998). Odszkodowanie za szkodę majątkową. Branta.
Szpunar, A. (2003). Uwagi o funkcjach odpowiedzialności odszkodowawczej. Państwo i Prawo, 58(1), 17–26.
Szumański, A. (2004). Zagadnienia konstrukcyjne odpowiedzialności członka zarządu spółki kapitałowej względem wspólnika. W: M. Pyziak-Niedzielska (red.), Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara (s. 593–608). Zakamycze.
Szyszko, R. (2023). Kodeks spółek handlowych. Komentarz. Legalis.
Ślufińska, P. (2014). Kilka uwag na temat ubezpieczenia D&O. Wiadomości Ubezpieczeniowe, 3, 109–123.
Śmieja, A. (1990). Z problematyki funkcji odpowiedzialności odszkodowawczej. W: S. Wójcik (red.), Prace cywilistyczne (s. 329–339). Wydawnictwo Prawnicze.
Śmieja, A. (2015). O funkcjach deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej. W: M. Bojarski, J. Brzezińska i K. Łucarz (red.), Problemy współczesnego prawa karnego i polityki kryminalnej (s. 524–533). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Tworkowska, A. (2015). Sposoby ograniczania odpowiedzialności członków zarządu spółek kapitałowych. W: J. Olszewski (red.), Tendencje reformatorskie w prawie handlowym: między teorią a praktyką (s. 243–249). C. H. Beck.
Tworkowska, A. (2016). Możliwość wyłączenie i ograniczenia odpowiedzialności cywilnoprawnej członka zarządu spółki kapitałowej – zagadnienia wybrane. Studia Prawnoustrojowe, 32, 87–101.
Verstein, A. (2022). Changing guards: Improving corporate governance with D&O insurer rotations. Virginia Law Review, 108(4), 983–1054. https://www.jstor.org/stable/27219948
Wajda, D. (2007). Ubezpieczenie Directors and Officers (D&O). Prawo Spółek, 3, 47–53.
Warkałło, W. (1972). Odpowiedzialność odszkodowawcza. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Warkałło, W. (1983). Przemiany odpowiedzialności cywilnej. W: E. Łętowska (red.), Tendencje rozwoju prawa cywilnego (s. 283–371). Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Warta. (2022). Ogólne warunki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej członków władz spółki. https://www.warta.pl/documents/oferta_dla_firmy/Ogolne_Warunki_Ubezpieczenia_Czlonkow_Wladz_D_O__C8210_.pdf
Winiarz, J. (1970). Obowiązek naprawienia szkody. Wydawnictwo Prawnicze.
Wolff-Jezierska, D. (2023). Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnego spółki kapitałowej i członków jej organów wobec nowelizacji Kodeksu spółek handlowych. Prawo Asekuracyjne, 1(114), 16–29.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.