Słowa kluczowe
polityka mieszkaniowa
dostępność finansowa
rynek mieszkaniowy
Polska Cyfrowa Równych Szans
JEL: R31, R58, I38
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 0
Liczba pobrań: 7
Abstrakt
W ostatnich latach problem niskiej dostępności mieszkań, a co za tym idzie, narastających kłopotów z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych ludności, pojawił się ponownie w szerokim dyskursie publicznym w Polsce oraz całej Unii Europejskiej. Jednym z wymiarów stanowiących przedmiot dyskusji naukowych i publicystycznych jest kwestia pomiaru skali tego zjawiska oraz precyzyjnego wskazania grup społecznych, które w największym stopniu zostały dotknięte problemami mieszkaniowymi. Niniejszy artykuł stanowi przyczynek do tych rozważań. Omówiono w nim wyniki badania, którego celem było zmierzenie dostępności mieszkań w Polsce w latach 2010–2022 wraz z identyfikacją grup społeczno-demograficznych szczególnie narażonych na problemy z dostępnością mieszkań. Uzupełniającym celem badania była ewaluacja efektywności polityki mieszkaniowej w Polsce. Do pomiaru dostępności mieszkań zastosowano wskaźnika luki czynszowej, czyli odsetka gospodarstw domowych, które mają dochody zbyt małe, aby nabyć lub nająć odpowiednie do swoich minimalnych potrzeb mieszkania, a zarazem nie otrzymują odpowiedniej pomocy od państwa lub rodziny w ich zaspokojeniu. Z przeprowadzonych obliczeń wynika, że w roku 2022 w luce czynszowej było 35% polskich gospodarstw domowych, co było poziomem wyższym niż w 2020, ale niższym niż w roku 2010. Najwyższa luka czynszowa występowała wśród najemców na rynku komercyjnym, a także w przypadku rodzin wielodzietnych, samotnych rodziców, osób młodych oraz gospodarstw domowych o najniższych dochodach. Równocześnie zaobserwowano, że znaczenie mieszkań dotowanych ze środków publicznych dla wielkości luki czynszowej było niskie.
Finansowanie
Badanie zostało sfinansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki w ramach projektu grantowego nr 2021/43/D/HS4/01649.
Bibliografia
Bryx, M. (2021). Mieszkanie dostępne w zrównoważonym mieście. CeDeWu.
Bryx, M., Rudzka, I., i Sobieraj, J. (2023). The housing market in Poland during the Covid-19 pandemic. Archives of Civil Engineering, 69(4), 393–411.
Chaplin, R., i Freeman, A. (1999). Towards an accurate description of affordability. Urban Studies, 36(11), 1949–1957. DOI: https://doi.org/10.1080/0042098992692
Cyran, R. (2017). Luka podażowa i czynszowa na rynku mieszkaniowym a polityka mieszkaniowa państwa. Studia Ekonomiczne, 316, 29–44.
Czerniak, A., i Kroszka, J. (2024). Luka czynszowa w Polsce w latach 2010-2022. Opis wstępnych wyników badania. Polityka Insight; PFR Nieruchomości.
Czerniak, A., i Kroszka, J. (2025). Measuring the housing gap in Europe: A novel approach. Housing studies [w recenzji].
Czerniak, A., Czaplicki, M., Mokrogulski, M., i Niedziółka, P. (2022). Dostępność finansowa mieszkań w krajach Europy Środkowo-Wschodniej na tle zmian parametrów polityki pieniężnej. W: Raport SGH i Forum Ekonomicznego 2022 (s. 85–108). Oficyna Wydawnicza SGH.
Czerniak, A., Jadach-Sepioło, A., Kroszka, J., Rudzka, I. i Szelągowska, A. (2024). Luka czynszowa a jakość życia gospodarstw domowych w Europie Środkowo-Wschodniej. W: Raport SGH i Forum Ekonomicznego 2024 (s. 57–77). Oficyna Wydawnicza SGH.
Czischke, D., i Van Bortel, G. (2023). An exploration of concepts and polices on ‘affordable housing’ in England, Italy, Poland and the Netherlands. Journal of Housing and the Built Environment, 38(1), 283–303. DOI: https://doi.org/10.1007/s10901-018-9598-1
Eurostat. (b.d.-a). Glossary: Housing cost overburden rate. Pobrane 28 lipca 2025, z: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Housing_cost_overburden_rate
Eurostat. (b.d.-b). Glossary: Overcrowding rate. Pobrane 5 listopada 2024, z: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Glossary:Overcrowding_rate
Haffner, M., i Heylen, K. (2011). User costs and housing expenses. Towards a more comprehensive approach to affordability. Housing studies, 26(04), 593-614. DOI: https://doi.org/10.1080/02673037.2011.559754
Heylen, K. (2023). Measuring housing affordability: A case study of Flanders on the link between objective and subjective indicators. Housing Studies, 38(4), 552–568. DOI: https://doi.org/10.1080/02673037.2021.1893280
Hulse, K., Reynolds, M., i Yates, J. (2014). Changes in the supply of affordable housing in the private rental sector for lower income households, 2006–11. Australian Housing and Urban Research Institute.
Kamiński, M. (2019). Luka mieszkaniowa – aspekt definicyjny i problem pomiaru na przykładzie Wrocławia. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 544, 54–60. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2019.544.06
Kucharska-Stasiak, E. (2013). Ocena kierunków i skali przekształceń własnościowych w zasobie komunalnym. W: A. Nowakowska (red.), Zrozumieć terytorium. Idea i praktyka (s. 285–302). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kutty, N. K. (2005). A new measure of housing affordability: Estimates and analytical results. Housing Policy Debate, 16(1), 113–142. DOI: https://doi.org/10.1080/10511482.2005.9521536
Lawson, J., Schaefer, J.-P., i Czerniak, A. (2025). European Housing Policy – growing affordable supply sustainably? ENHR 2025 Conference Paper, Grand Paris, 30.06.–4.07.2025.
Lis, P. (2017). Zrównoważony rozwój rynków mieszkaniowych jako współczesne wyzwanie dla polityki mieszkaniowej państwa. Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 37(2), 53–71.
Marona, B., i Tomasik, K. (2023). Problem dostępności mieszkań w Polsce w kontekście realizowanych programów polityki mieszkaniowej w latach 2016–2022. Studia BAS, 4(76), 27–53. DOI: https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2023.29
Matel, A., i Marcinkiewicz, J. (2017). Analiza dostępności mieszkań w miastach wojewódzkich Polski z wykorzystaniem metody TOPSIS. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 475, 170–182. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2017.475.15
Meen, G., i Whitehead, C. (2020). Understanding affordability: The economics of housing markets. Policy Press. DOI: https://doi.org/10.1332/policypress/9781529211863.001.0001
Michorowski, M. (2017). Zróżnicowanie wydatków na użytkowanie mieszkania i nośniki energii wśród gospodarstw domowych w Polsce. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 487, 188–198. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2017.487.17
Mulliner, E., Smallbone, K., i Maliene, V. (2013). An assessment of sustainable housing affordability using a multiple criteria decision making method. Omega, 41(2), 270–279. DOI: https://doi.org/10.1016/j.omega.2012.05.002
Nepal, B., Tanton, R., i Harding, A. (2010). Measuring housing stress: How much do definitions matter? Urban Policy and Research, 28(2), 211–224. DOI: https://doi.org/10.1080/08111141003797454
OECD. (2021). Building for a better tomorrow: Policies to make housing more affordable. OECD Publishing. DOI: https://doi.org/10.1787/5d9127d4-en
Robinson, M., Scobie, G. M., i Hallinan, B. (2006). Affordability of housing: Concepts, measurement and evidence. New Zealand Treasury Working Paper, 06/03.
Sikora-Fernandez, D. (2018). Deprywacja mieszkaniowa w Polsce na podstawie wybranych czynników. Space – Society – Economy, 26, 103–116. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-3180.26.05
Stone, M. E. (2006). What is housing affordability? The case for the residual income approach. Housing Policy Debate, 17(1), 151–184. DOI: https://doi.org/10.1080/10511482.2006.9521564
Sunega, P., i Lux, M. (2016). Subjective perception versus objective indicators of overcrowding and housing affordability. Journal of Housing and the Built Environment, 31(4), 695–717. DOI: https://doi.org/10.1007/s10901-016-9496-3
Twardoch, A. (2019). System do mieszkania. Perspektywy rozwoju dostępnego budownictwa mieszkaniowego. Wydawnictwo Bęc Zmiana!
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.