Słowa kluczowe
organy podatkowe
stosowanie przepisów prawa
normy etyczne
legitymacja aksjologiczna norm prawnych
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 390
Liczba pobrań: 359
Abstrakt
Z opodatkowaniem wiążą się nie tylko złożone problemy prawne, lecz także etyczne. Uwidaczniają się one w procesie stosowania przepisów prawa. Zdarza się, że prawo podatkowe przeradza się w swoje przeciwieństwo, gdy rygoryzm w wykonywaniu litery prawa przestaje się liczyć z kontekstem społecznym. Właśnie wtedy, z uwagi na złośliwe tłumaczenie prawa (Cyceron), szczególna rola przypada sędziom sądu administracyjnego.
Ochrona przed bezprawnym działaniem organów podatkowych wynika z wysokiej wiedzy interpretacyjnej sędziów, sędziowskiej dociekliwości i wnikliwości, moralnej wrażliwości sędziów na prawo, solidności kontroli instancyjnej.
Pojawia się też problem relacji norm etycznych wywodzących się z wartości aksjologicznych do norm prawnych. Te relacje są następujące: normy prawne powinny posiadać legitymację aksjologiczną, natomiast normy etyczne legitymacji jurydycznej nie potrzebują. A to oznacza, że niesporne wartości aksjologiczne (dobro, godność, sprawiedliwość, równość, wolność) obowiązują niezależnie od umownie przyjętych w danym czasie konwencji stanowienia prawa. Zawsze więc stają się częścią systemu prawa w państwie. Prawo pozytywne jest wynikiem kompromisu sił politycznych i sił społecznych, które w życiu publicznym odgrywają istotną, ważną rolę. Dlatego też prawo pozytywne nie może być pełnym odbiciem uniwersalnych wartości aksjologicznych. I stąd właśnie pochodzą różnice zakresów pomiędzy obowiązującym systemem prawa a systemem norm etycznych wynikających z uniwersalnych wartości aksjologicznych.
Bibliografia
Arystoteles (2000), Etyka nikomachejska, tłum. D. Gromska, [w:] idem, Dzieła wszystkie, t. 5, Warszawa.
Cicero (1960), Marcus Tullius Cicero, O prawach, [w:] idem, Pisma filozoficzne, t. 2: O państwie. O prawach. O powinnościach. O cnotach, tłum. W. Kornatowski, Kraków.
Cicero (1960), Marcus Tullius Cicero, O powinnościach, [w:] idem, Pisma filozoficzne, t. 2: O państwie. O prawach. O powinnościach. O cnotach, tłum. W. Kornatowski, Kraków.
Czech, B. (2011), Wykładnia praw i niezawisłość sędziowska a zdrowy rozsądek (zagadnienia wybrane), [w:] Gudowski, J., Witz, K. (red.), Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora T. Erecińskiego, t. 2, Warszawa.
Dauter, B. (2008), Zarys metodyki pracy sędziego sądu administracyjnego, Warszawa.
Finnis, J. (2001), Prawo naturalne i uprawnienie naturalne, Warszawa.
Gajl, N. (1972), Teorie podatkowe w świecie, Warszawa.
Gomułowicz, A. (2008), Aspekt prawotwórczy sądownictwa administracyjnego, Warszawa.
Gomułowicz, A. (2012), Sędzia a „poprawianie” prawa – zasadnicze dylematy, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 1(40).
Gomułowicz, A. (2013), Podatki a etyka, Warszawa.
Hauser, R., Trzciński, J. (2008), O formach kontroli konstytucyjności prawa przez sądy, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 70(2): 9-21.
Hauser, R., Trzciński, J. (2008), Prawotwórcze znaczenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Warszawa.
Holbach, P.H. (1979), Etokracja, Warszawa.
Karolak, S.J. (2005), Sprawiedliwość. Sens prawa. Eseje, Kraków.
Karolak, S.J. (2007), Sprawiedliwość. Sens prawa, Warszawa.
Kelly, J.M. (2006), Historia zachodniej teorii prawa, Kraków.
Kmieciak, (2011), Precedens sądowy – istota i znaczenie, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 5.
Kmieciak, Z. (2000), Procesowe gwarancje ochrony interesu podatnika, Przegląd Podatkowy 1.
Kmieciak, Z. (2010), Standardy ochrony praw jednostki w orzecznictwie sądowoadministracyjnym, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 5-6.
Kordela, M. (2009), Kategoria norm, zasad oraz wartości prawnych. Uwagi metodologiczne w związku z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, Przegląd Sejmowy 5.
Kordela, M. (2012), Zasady prawa. Studium teoretycznoprawne, Poznań.
Kosikowski, C. (2007), Podatki. Problem władzy publicznej i podatników, Warszawa.
Krokiewicz, A. (1958), Sokrates, Warszawa.
Krońska, I. (1985), Sokrates, Warszawa.
Kumaniecki, K. (1950), Cyceron i jego współcześni, Warszawa.
Lang, W. (1989), Prawo i moralność, Warszawa.
Lang, W. (1992), Aksjologia prawa, [w:] Czech, B. (red.), Filozofia prawa a tworzenie i stosowanie prawa, Katowice.
Lyons, D. (2000), Etyka i rządy prawa, Warszawa.
Łączkowski, (2002), Wymiar sprawiedliwości a stosowanie prawa, [w:] Dębiński, A., Grześkowiak, A., Wiak, K. (red.), Ius et lex. Księga jubileuszowa ku czci prof. A. Strzembosza, Lublin.
Łączkowski, W. (1993), Aksjologiczne problemy stosowania prawa, Roczniki Nauk Prawnych KUL 3.
Łączkowski, W. (1999), Prawo naturalne a prawo stanowione, Ethos 45-46.
Łączkowski, W. (2001), Spór o wartości konstytucyjne, [w:] Rymarz, F., Jankiewicz, A. (red.), Trybunał Konstytucyjny. Księga XV-lecia, Warszawa.
Łączkowski, W. (2002), Aksjologiczne podstawy praworządności, [w:] Chaciński, J., Cioch, H., Dębiński, A. (red.), Iustitia civitatis fundamentum. Księga pamiątkowa wydana ku czci prof. W. Chrzanowskiego, Lublin.
Łączkowski, W. (2003), Są wartości wyższe niż prawo, [w:] Libicki, M. (red.), Cywilizacja u progu trzeciego tysiąclecia. Konstatacje i przestrogi, Poznań.
Łączkowski, W. (2013), Prawo a sprawiedliwość, [w:] Dębiński, A. (red.), Abiit, non obiit. Księga poświęcona pamięci Księdza Profesora Antoniego Kościa SVD, Lublin.
Łętowska, E. (2006), Trudności w przyswajaniu w Polsce praktyki państwa prawa, [w:]
Wronkowska, S. (red.), Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, Warszawa.
Łętowska, E. (2008), Dekalog dobrego sędziego, [w:] Bojarski, Ł. (red.), Sprawny sąd. Zbiór dobrych praktyk, Warszawa.
Łętowska, E. Pawłowski, K. (2013), O prawie i mitach, Warszawa 2013.
Małecki, (2003), Lex falsa lex non est?, [w:] Gomułowicz, A., Małecki, J. (red.), Ex iniuria non oritur ius. Księga jubileuszowa ku czci prof. W. Łączkowskiego, Poznań.
Małecki, J. (2003), Obowiązek podatkowy a godność podatnika, [w:] Fundowicz, S., Rymarz, F., Gomułowicz, A. (red.), Prawość i godność. Księga Pamiątkowa w 70. rocznicę urodzin Prof. Wojciecha Łączkowskiego, Lublin: 135-143.
Małecki, J. (2009), Aequum et bonum est lex legum (sędzia podatkowy a ustawa), [w:] Miemiec, W. (red.), Stanowienie i stosowanie prawa podatkowego. Księga jubileuszowa prof. R. Mastalskiego, Wrocław.
Mudrecki, A. (2007), Prawo strony do rzetelnego procesu przed sądami administracyjnymi, Zaszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 3.
Murecki, A. (2007), Działalność uchwałodawcza Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawach podatkowych, [w:] J. Głuchowski, A. Pomorska, J. Szołno-Koguc (red.), Podatkowe i niepodatkowe źródła finansowania zadań publicznych, Lublin 2007.
Potrzeszcz, J. (2013), Immanuela Kanta i Matthiasa Mahlmanna próba humanistycznego uzasadnienia godności człowieka, [w:] Dębiński, A. (red.), Abiit, non obiit. Księga poświęcona pamięci Księdza Profesora Antoniego Kościa SVD, Lublin: 273-299.
Raz, J. (2000), Autorytet prawa, Warszawa.
Romer, T., Najda, M. (2007), Etyka dla sędziów, Warszawa.
Rybicki, P. (1964), Arystoteles. Początki i podstawy nauki o społeczeństwie, Warszawa.
Sójka-Zielińska, K. (2012), Kodeks Napoleona. Historia i współczesność, Warszawa.
Tabor, Z., Pietrzykowski, T. (2003), Bezstronność jako pojęcie prawne, [w:] Prawo a wartość. Księga Jubileuszowa profesora Józefa Nowaka, Kraków.
Tokarczyk, R. (2007), Etyka prawnicza, Warszawa.
Trzciński, J. (2010), O znaczeniu Konstytucji jako ustawy zasadniczej państwa, Zeszyty Naukowe Sądu Administracyjnego 5-6.
Trzciński, J. (2011), Bezpośrednie stosowanie zasad naczelnych Konstytucji przez sądy administracyjne, [w:] Bałaban, A., Mijal, P. (red.), Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., Szczecin.
Trzciński, J. (2012), Prawotwórcza funkcja sądów, [w:] Banaszak, B., Jabłoński, M., Jarosz-Żuchowska, S. (red.), Prawo w służbie państwa i społeczeństwa. Prace dedykowane prof. K. Działosze z okazji 80. urodzin, Wrocław.
Tuleja, P. (2010), Klauzula państwa prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego. Kontynuacja czy zmiana?, [w:] Skotnicki, K. (red.), Demokratyczne państwo prawne w teorii i praktyce w państwach Europy Środkowej i Wschodniej, Łódź.
Waliszewska, E. (2003), Św. Iwo patron prawników, Poznań.
Wołodkiewicz, W. (red.), (2001), Łacińskie inskrypcje na kolumnach Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
Ziembiński, Z. (1972), Analiza pojęcia czynu, Warszawa.
Ziembiński, Z. (1981), Podstawy nauki o moralności, Poznań
Ziembiński, Z. (1990), Wstęp do aksjologii dla prawników, Warszawa.
Ziembiński, Z. (1992), O pojmowaniu sprawiedliwości, Lublin.
Ziembiński, Z. (1992), O pojmowaniu sprawiedliwości, Lublin.
Ziembiński, Z. (1994), Zarys zagadnień etyki, Poznań-Toruń.
Ziembiński, Z. (1995), O stanowieniu i obowiązywaniu prawa. Zagadnienia podstawowe, Warszawa.
Ziembiński, Z. (1996), Sprawiedliwość społeczna jako pojęcie prawne, Warszawa.
Zirk-Sadowski, M. (1979), Problem nowości normatywnej, Studia Prawno-Ekonomiczne 22.
Znamierowski, C. (1947), Prolegomena do nauki o państwie, Warszawa.
Znamierowski, C. (1957), Oceny i normy, Warszawa.
Znamierowski, C. (1964), Rozważania wstępne o moralności i prawie, Warszawa.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2016 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.