Słowa kluczowe
zwrot populistyczny
kryzys demokracji liberalnej
demokracja nieliberalna
umowa społeczna
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 416
Liczba pobrań: 363
Abstrakt
Pierwsza część artykułu jest próbą identyfikacji najważniejszych strukturalnych przyczyn „zwrotu populistycznego”. Kluczowa z nich to załamanie się umowy społecznej, której rdzeniem był model opiekuńczego państwa dobrobytu. Druga część artykułu prezentuje reakcje – zarówno rządzonych, jak i rządzących – na tendencje odpowiedzialne za obecny kryzys zaufania politycznego. Strona społeczna oczekuje od rządzących „polityki konkretów”. Ale też staje się coraz bardziej antyestablishmentowa, antysystemowa i coraz bardziej odwrócona od niepewnej przyszłości. Z kolei rządzący przyjmują postawę wyczekiwania albo podążają w kierunku demokracji nieliberalnej. W trzeciej części artykułu podjęta została próba naszkicowania najważniejszych punktów nowej umowy społecznej, za jakie uznano (1) gwarancje bezpieczeństwa statusowego i godnościowego, (2) większe niż dotąd oparcie mechanizmów na merytokracji i demokracji deliberatywnej oraz (3) edukację do podmiotowości, emancypacji i autonomii.
Bibliografia
Appadurai, A. (2009), Strach przed mniejszościami. Esej o geografii gniewu, WN PWN, Warszawa.
Bauman, Z. (2004), Życie na przemiał, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
Bauman, Z. (2017), Retrotopia, Wiley.
Beck, U., Beck-Gernsheim, E. (1994), Riskante Freiheiten – Individualisierung in modernen Gesellschaften, Suhrkamp Verlag, Berlin.
Castells, M. (2013), Sieci oburzenia i nadziei. Ruchy społeczne w erze Internetu, WN PWN, Warszawa.
Czyżewski, M., Dunin, K., Piotrowski, A. (1991), Cudze problemy O ważności tego, co nieważne. Analiza dyskursu publicznego w Polsce, OBS, Warszawa.
Drozdowski, R., Frąckowiak, M. (2015), Smutek konkretu, [w:] Smutek konkretu. Materializacja idei/ dziury w całym, Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa.
Giddens, A. (2001), Nowoczesność i tożsamość. "Ja" i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, WN PWN, Warszawa.
Habermas, J. (2009), Uwzględniając Innego. Studia do teorii politycznej, WN PWN, Warszawa.
Honneth, A., Fraser, N. (2005), Redystrybucja czy uznanie? Debata polityczno-filozoficzna, WN DSWE TWP, Wrocław.
Ionescu, G., Gellner, E. (1969), Introduction, [w:] Ionescu, G., Gellner, E. (eds.), Populism: Its Meaning and National Characteristics, Wendelfeld & Nicolson, London.
Karłowicz, D. (2016), Lud stracił wpływ na politykę, Rzeczpospolita z 13–15 sierpnia 2016.
Krajewski, M. (2017), Incydentologia, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa.
Krajewski, M. (red.), (2014), Deindywiduacja. Socjologia zachowań zbiorowych, Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa.
Marody, M. (1988), Sens zbiorowy a stabilność i zmiana ładu społecznego, [w:] Rychard, A., Sułek, A. (red.), Legitymacja. Klasyczne teorie i polskie doświadczenia, PTS, UW, Warszawa.
Modrzyk, A. (2013), Pomiędzy normatywizmem a realizmem. Od teorii uznania Axela Honnetha do radykalnie refleksyjnej krytyki społecznej, Korporacja Ha!art, Kraków.
Mouffe, Ch. (2015), Agonistyka. Polityczne myślenie o świecie, Krytyka Polityczna, Warszawa.
Narojek, W. (1991), Socjalistyczne „welfare state”: studium z psychologii społecznej Polski Ludowej, WN PWN, Warszawa.
Pańków, I. (2017), Przyszedł czas odwetu, Newsweek 15.
Pluciński, P. (2011), Decyzjonizm zamiast debaty? O przeciwstawnych wzorach działania w sferze publicznej, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 73(4): 197–213.
Rifkin, J. (2001), Koniec pracy. Schyłek siły roboczej na świecie i początek ery postrynkowej, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
Taylor, Ch. (1996), Etyka autentyczności, Znak, Kraków.
Urbański, J. (2015), Prekariat i nowa walka klas, Książka i Prasa, Warszawa.
Wójcik, Ł. (2014), Demony demokratury, Polityka 30.
Zakaria, F. (2003), The Future of Freedom: Illiberal Democracy at Home and Abroad, W.W. Norton & Company, New York–London.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2017 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.