Keywords
humanistic interpretation
principle of legal rationality
awareness of the perpetrator of the prohibited act
error facti
How to Cite
Number of views: 273
Number of downloads: 174
Abstract
The article presents the results of an analysis of some theoretical assumptions that underlie the concept of ‘carnist interpretation’ – understood as a criminal law-based interpretation – created by Wojciech Patryas in light of the currently applicable code regulations. In examining the area of institutions not thoroughly explored by Patryas, the study employed the instruments of general scientific methodologies, legal theory and formal-dogmatic methods. The article aims to locate the error as to the circumstance constituting an element of a prohibited act – as a circumstance that currently also excludes culpability – within the structure of the model of legal rationality. The author concludes that the perpetrator’s lack of awareness of essential elements of reality eliminates the possibility of making rational decisions in the sense understood by criminal law. In this respect, the repeal of the key assumptions that make up the structure of the model of legal rationality in criminal law allows for the thesis that an erring perpetrator does not fit into the canon of the subject making decisions according to the utility criterion. This conclusion exemplifies the lack of adaptation of some assumptions of the criminal law-based interpretation to today’s statutory realities, which may, in the near future, contribute to a broader discussion on the extent to which this variety of humanistic interpretations should be adapted to the normative reality. The interpretation of an act – whether from an abstract perspective or under conditions of assigning criminal liability to a specific perpetrator – has consistently remained one of the main tasks of criminal law for decades.
References
Ajdukiewicz, K. (1985). Język i poznanie (tom 2). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Burdziak, K. (2018). Kilka uwag na temat istoty błędu (rozważania na tle polskiego prawa karnego). Acta Iuris Stetinensis, 39(1), 139–147. DOI: https://doi.org/10.32041/PWD.3905
Burdziak, K. (2021). Osoba niepoczytalna a prawnokarna norma sankcjonowana. Rozważania na tle polskiego Kodeksu karnego. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Ćwiąkalski, Z. (1991). Błąd co do bezprawności czynu w polskim prawie karnym. Zagadnienia teorii i praktyki. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Giezek, J. (1994). Przyczynowość oraz przypisanie skutku w prawie karnym. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Giezek, J. (1999). Funkcja błędu co do ustawowych znamion w nowym kodeksie karnym. W: A. J. Szwarc (red.), Rozważania o prawie karnym. Księga pamiątkowa z okazji siedemdziesięciolecia urodzin Profesora Aleksandra Ratajczaka (s. 109–120). Wydawnictwo Poznańskie.
Giezek, J. (2010). Błąd co do znamion modyfikujących typ czynu zabronionego. W: J. Majewski (red.), Okoliczności wyłączające winę. Materiały VI Bielańskiego Kolokwium Karnistycznego (s. 41–67). Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.
Giezek, J. (2013). Świadomość sprawcy czynu zabronionego. Wolters Kluwer.
Giezek, J. (2015). O modyfikacji funkcji błędu co do znamion czynu zabronionego. Przegląd Prawa i Administracji, 100(1), 181–198. http://wuwr.pl/ppa/article/view/7450
Giezek, J. (2017a). O możliwości naukowego uzasadnienia zmiany modelu odpowiedzialności karnej. Państwo i Prawo, 72(2), 3–19.
Giezek, J. (2017b). Tożsamość czynu jako podstawa różnicowania mechanizmów redukujących odpowiedzialność karną. Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego, 43, 107–129. DOI: https://doi.org/10.19195/2084-5065.43.9
Giezek, J. (2020). Etapy realizacji przestępstwa (formy stadialne). W: M. Bojarski (red.), Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna (s. 253–275). Wolters Kluwer.
Kardas, P. (2011). Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna. Wolters Kluwer.
Kmita, J. (1976). Wykłady z logiki i metodologii nauk. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Konieczniak, P. (2002). Czyn jako podstawa odpowiedzialności w prawie karnym. Zakamycze.
Lachowski, J. (2013). Strona podmiotowa czynu zabronionego. W: R. Dębski (red.), System prawa karnego: Tom 3. Nauka o przestępstwie. Zasady odpowiedzialności (s. 291–412). C. H. Beck.
Lipiński, K. (2020). Wzorce osobowe w prawie karnym. Wolters Kluwer.
Małecki, M. (2015). Usprawiedliwiony błąd co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego w świetle nowelizacji art. 28 § 1 k.k. e-Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, Artykuł 3. https://www.czpk.pl/artykuly/usprawiedliwiony-blad-co-do-okolicznosci-stanowiacej-znamie-czynu-zabronionego-w-swietle-nowelizacji-art-28-1-k-k
Mącior, W. (1959). Błąd jako nieświadomość lub urojenie czy jako nieświadomość lub niewiedza. W: M. Cieślak (red.), Zagadnienia prawa karnego i teorii prawa. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Władysława Woltera (s. 105–121). Wydawnictwo Prawnicze.
Morawski, L. (1988). Argumentacje, racjonalność prawa i postępowanie dowodowe. Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Nawrocki, M. (2020). Stosunek świadomości sprawcy do jego zamiaru na podstawie przestępstwa oszustwa. Palestra, 65(7–8), 41–55. https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/7-8-2020/artykul/stosunek-swiadomosci-sprawcy-do-jego-zamiaru-na-przykladzie-przestepstwa-oszustwa
Patryas, W. (1987). Uznawanie zdań. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Patryas, W. (1988). Interpretacja karnistyczna. Studium metodologiczne. Wydawnictwo Naukowe UAM.
Patryas, W. (2018). Czynnik intelektualny jako determinanta ludzkiego postępowania wyznaczająca winę. Acta Iuris Stetinensis, 21(1), 97–112. DOI: https://doi.org/10.18276/ais.2018.21-04
Pohl, Ł. (2006). Norma sankcjonowana w prawie karnym jako przykład normy prawnej nie będącej normą postępowania. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 68(1), 55–64.
Pohl, Ł. (2013). Błąd co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego w polskim prawie karnym (zagadnienia ogólne). Ars boni et aequi.
Pohl, Ł. (2016). Błąd co do znamion czynu zabronionego. W: L. Paprzycki (red.), System prawa karnego. Nauka o przestępstwie. Wyłączenie i ograniczenie odpowiedzialności karnej (tom 4, s. 657–747). C. H. Beck.
Rodzynkiewicz, M. (1992). Pojęcie winy w prawie karnym – próba analizy krytycznej na tle ujęcia relacyjnego. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 54(3), 11–25. http://hdl.handle.net/10593/16380
Rodzynkiewicz, M. (1994). Treść pojęcia czynu w prawie karnym jako efekt procedury modelowania. W: Z. Ćwiąkalski, M. Szewczyk, S. Waltoś i A. Zoll (red.), Problemy odpowiedzialności karnej. Księga ku czci Profesora Kazimierza Buchały (s. 211–222). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rodzynkiewicz, M. (1998). Modelowanie pojęć w prawie karnym. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wolter, W. (1965). Funkcja błędu w prawie karnym. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zakrzewski, P. (2016). Stopniowanie winy w prawie karnym. Wolters Kluwer.
Zieliński, M. (1979). Poznanie sądowe a poznanie naukowe. Wydawnictwo Naukowe UAM.
Ziembiński, Z. (1966). Logiczne podstawy prawoznawstwa. Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo Prawnicze.
Zoll, A. (1996). Regulacja błędu w projekcie kodeksu karnego. W: L. Tyszkiewicz (red.), Problemy nauk penalnych. Prace ofiarowane Pani Profesor Oktawii Górniok (s. 242–250). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Zoll, A. (2016). Komentarz do art. 9. W: W. Wróbe i A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna: Tom 1. Część 1. Komentarz do art. 1–52 (tezy 1–53). Lex.
License
Copyright (c) 2024 WPiA UAM
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.