Keywords
border protection
state of necessity
immigration
How to Cite
Number of views: 67
Number of downloads: 30
Abstract
The paper addresses the criminal law issue of the exclusion of unlawfulness or culpability of behaviour in cases of illegal border crossing, as regulated in Polish law under Article 264 § 2 of the Criminal Code and Article 49a of the Petty Offenses Code, through the application of the state of necessity. The analysis is conducted in the context of the ongoing immigration crisis on the Polish-Belarusian border since 2021. The initial section provides a general discussion on the application of the state of necessity to situations involving border crossings without formal authorization, with particular consideration given to the object of protection of the relevant regulations and the balance between sacrificed and preserved goods. The paper favourably evaluates recent literature suggesting that individuals crossing the border from Belarus into Poland may have acted under a state of necessity, thereby excluding the unlawfulness of their behaviour. Subsequent sections consider more specific issues, including the problem of perpetrators contributing to the creation of the danger and the legalization of the threat through the Polish Government’s decision to strengthen the border protection infrastructure along the Polish-Belarusian border, aimed at preventing its crossing at unauthorized points. The analysis concludes that these issues do not necessarily preclude the application of the state of necessity to various forms of illegal border crossing. However, it identifies a need to examine the differentiation – or lack thereof – between the internal and external borders of the European Union concerning their protection through criminal law measures.
References
Amnesty International Polska. (2022, 11 kwietnia). Polska: Okrucieństwo zamiast współczucia na granicy z Białorusią. https://www.amnesty.org.pl/wp-content/uploads/2022/04/Raport--Amnesty-Intrnational-POLSKA-OKRUCIENSTWO-ZAMIAST-WSPOLCZUCIA-NA-GRANICY-Z-BIALORUSIA.pdf
Antolak, W., Tarapata, S., i Zontek, W. (2022). Przekroczenie granicy i pobyt na terytorium Polski imigrantów w warunkach stanu wyższej konieczności. Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, 26(1–2), 113–136.
Banasik, K. (2017). Penalizacja bezprawnego przekroczenia granicy państwowej. Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały, 1(20), 3–14. http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.mhp-8c65830b-e473-45c7-b6b3-c7d9a78a85ad?q=bwmeta1.element.cejsh-b56171a7-cf83-4aa6-a6c7-1e5aa749380a;0&qt=CHILDREN-STATELESS
Bartoszewicz, M. (2014). Komentarz do art. 56. W: M. Haczkowska (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (s. 88–80). LexisNexis.
Berent, M. (2016). Komentarz do art. 26. W: M. Filar (red.), Kodeks karny. Komentarz (s. 135–143). Wolters Kluwer.
Bethlehem, D. (2014). The end of geography: The changing nature of the international system and the challenge to international law. The European Journal of International Law, 25, 9–24.
Brodowski, D. (2022). Znamię modalne przemocy, podstępu i współdziałania na przykładzie art. 264 § 2 Kodeksu karnego. Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, 26(1–2), 99–112. https://czpk.pl/zeszyty-archiwum/daniel-brodowski-znamie-modalne-przemocy-podstepu-i-wspoldzialania-na-przykladzie-art-264-2-kodeksu-karnego
Buxbaum, H. L. (2009). Territory, territoriality, and the resolution of jurisdictional conflict. American Journal of Comparative Law, 3(3), 631–676. DOI: https://doi.org/10.5131/ajcl.2008.0018
Chlebny, J. (2023). Zawrócenie cudzoziemca na granicy. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego, 5(110), 9–30.
Czeredys-Wójtowicz, M., Śliwiński, M., i Gałek D. (2022). Odpowiedzialność karna za nielegalne przekraczanie granicy państwowej (w perspektywie pomocy humanitarnej). Iustitia. Kwartalnik Stowarzyszenia Sędziów Polskich, 1(47), 21–29. https://www.kwartalnikiustitia.pl/odpowiedzialnosc-karna-za-nielegalne-przekraczanie-granicy-panstwowej-w-perspektywie--pomocy-humanitarnej,11857
Ćwiąkalski, Z. (2017). Komentarz do art. 264. W: W. Wróbel i A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część szczególna: Tom 2. Część 2. Komentarz do art. 212–277d (s. 593–599). Wolters Kluwer.
Elkins, J. (2010). Beyond ‘beyond the state’ rethinking law and globalization. W: A. Sarat, L. Douglas, i M. M. Umphrey (red.), Law without (s. 22–65). Stanford University Press. DOI: https://doi.org/10.11126/stanford/9780804771696.003.0002
Filar, M., i Berent, M. (2016). Rozdział III. Uwagi wstępne. W: M. Filar (red.), Kodeks karny. Komentarz (s. 109 –113). Wolters Kluwer.
Florczak-Wątor, M. (2021a). Komentarz do art. 1. W: P. Tuleja (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (wyd. 2, s. 27–29). Lex.
Florczak-Wątor, M. (2021b). Komentarz do art. 56. W: P. Tuleja (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (wyd. 2, s. 207–210). Lex. DOI: https://doi.org/10.12797/9788381383370.03
Fundacja Krakowski Instytut Prawa Karnego. (2024, 1 lipca). Rządowy projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa (druk sejmowy nr 471, Sejm X kadencji). https://kipk.pl/wp-content/uploads/2024/07/granica2024.pdf
Fundacja Ocalenie. (2024). No safe passage. Migrants’ deaths at the EU-Belarusian border. https://gribupalidzetbegliem.lv/wp-content/uploads/2024/07/ENG_No-Safe-Passage.-Migrantsdeaths-at-the-European-Union-Belarusian-border.pdf
Giezek, J. (2011). Udział w zorganizowanej grupie przestępczej a odpowiedzialność karna na przedpolu naruszenia dobra prawem chronionego. W: A. Michalska-Warias, I. Nowikowski i J. Piórkowska-Flieger (red.), Teoretyczne i praktyczne problemy współczesnego prawa karnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Tadeuszowi Bojarskiemu (s. 87–103). Wydawnictwo UMCS.
Giezek, J. (2021a). Komentarz do art. 1. W: J. Giezek (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz (s. 22–59). Wolters Kluwer.
Giezek, J. (2021b). Komentarz do art. 26. W: J. Giezek (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz (s. 254–262). Wolters Kluwer.
Greig, J. M. (2002). The end of geography? Globalization, communications, and culture in the international system. Journal of Conflict Resolution, 46(2), 225–243. DOI: https://doi.org/10.1177/0022002702046002003
Gruszecka, D. (2021). Komentarz do art. 264. W: J. Giezek (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz (s. 1128–1133). Wolters Kluwer.
Grześkowiak, A. (2024). Komentarz do art. 26. W: A. Grześkowiak i K. Wiak (red.), Kodeks karny. Komentarz (s. 304–317). C. H. Beck.
Hetnarowicz-Sikora, J. (2022). Odpowiedzialność karna za niszczenie urządzeń granicznych (w perspektywie pomocy humanitarnej). Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, 26(3–4), 129–154. https://www.czpk.pl/index.php/zeszyty-archiwum/joanna-hetnarowicz-sikora-odpowiedzialnosc-karna-za-pobyt-i-przemieszczanie-sie-w-strefie-zakazu-przemieszczania-w-perspektywie-pomocy-humanitarnej
Jachimowicz, M. (2006). Nowe zasady odpowiedzialności za nielegalne przekroczenie granicy RP. Prokuratura i Prawo, 5, 49–64.
Klaus, W., i Woźniakowska-Fajs, D. (2015). Przestępstwo nielegalnego przekroczenia granicy w ujęciu historycznym, teoretycznym i praktycznym. Archiwum Kryminologii, 37, 191–222. DOI: https://doi.org/10.7420/AK2015F
Koller, D. S. (2014). The end of geography: The changing nature of the international system and the challenge to international law: A reply to Daniel Bethlehem. The European Journal of International Law, 25(1), 9–24. DOI: https://doi.org/10.1093/ejil/chu003
Kulik, M. (2024). Komentarz do art. 26. W: M. Mozgawa (red.) Kodeks karny. Komentarz (s. 122–127). Wolters Kluwer.
Kurzępa, B. (2023a). Karnoprawne aspekty ochrony polskiej granicy państwowej. Przestępstwa graniczne. Prokuratura i Prawo, 1, 79–109.
Kurzępa, B. (2023b). Karnoprawne aspekty ochrony polskiej granicy państwowej. Wykroczenia graniczne. Prokuratura i Prawo, 2, 85–101.
Lach, A. (2023). Komentarz do art. 264. W: V. Konarska-Wrzosek (red.), Kodeks karny. Komentarz (s. 1309–1312). Wolters Kluwer.
Lachowski, J. (2005). Stan wyższej konieczności w polskim prawie karnym. C. H. Beck.
Lachowski, J. (2023). Komentarz do art. 26. W: V. Konarska-Wrzosek (red.), Kodeks karny. Komentarz (s. 188–197). Wolters Kluwer.
Laskowska, K., i Perkowska, M. (2020). Przestępstwo nielegalnego przekroczenia polskiej granicy. Prawo w Działaniu. Sprawy Karne, 43, 9–36. DOI: https://doi.org/10.32041/PWD.4301
Małecki, M. (2021). Przypisanie winy. Podstawy teorii ekskulpantów. Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja.
Marek, A. (2010). Kodeks karny. Komentarz. Wolters Kluwer Polska.
Médecins Sans Frontières. (2024, 20 lutego). Death, despair and destitution: The human costs of the EY’s migration policies. https://www.msf.org/death-despair-and-destitution-human-costs-eu-migration-policies
Michalska-Warias, A. (2024). Komentarz do art. 264. W: M. Królikowski i R. Zawłocki (red.), Kodeks karny. Część szczególna: Tom 3. Komentarz do artykułów 222–316 (s. 527–535). C. H. Beck.
Neumann, U. (2002). Naczelne zasady stanu wyższej konieczności jako okoliczności wyłączającej bezprawność czynu i okoliczności wyłączającej winę. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G, Ius, 49, 29–48. https://www.bc.umcs.pl/dlibra/publication/41451/edition/38064
Nita-Słwiatłowska, B. (2016). Komentarz do art. 56. W: M. Safjan i L. Bosek (red.), Konstytucja RP: Tom 1. Komentarz do art. 1–86 (s. 1339–1356). C. H. Beck.
Pązik, A. (2014). Wyłączenie bezprawności naruszenia dobra osobistego na podstawie interesu społecznego. Wolters Kluwer.
Polskie Radio PiK. (2021, 25 sierpnia). Wojsko rozpoczęło budowę płotu na granicy w Zubrzycy Wielkiej. https://www.radiopik.pl/3,95064,wojsko-rozpoczelo-budowe-plotu-na-granicy-w-zubr
Sarnecki, P. (2016a). Komentarz do art. 38. W: L. Garlicki i M. Zubik, (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (tom 2, s. 196–204). Wydawnictwo Sejmowe.
Sarnecki, P. (2016b). Komentarz do art. 56. W: L. Garlicki i M. Zubik (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz (tom 2, s. 305–307). Wydawnictwo Sejmowe.
Sroka, T. (2016). Komentarz do art. 38. W: M. Safjan i L. Bosek (red.), Konstytucja RP: Tom 1. Komentarz do art. 1–86 (s. 925– 956). C. H. Beck.
Tarapata, S. (2016). Dobro prawne w strukturze przestępstwa. Analiza teoretyczna i dogmatyczna. Wolters Kluwer.
Trybus, M. (2019). Nielegalne przekroczenie granicy – aspekty prawnokarne. Studia Prawnoustrojowe, 46, 439–452. https://czasopisma.uwm.edu.pl/index.php/sp/article/view/5356
Wąsek, A. (2000). Stan wyższej konieczności w procesie karnym. W: J. Czapska, A. Gaberle, A. Światłowski i A. Zoll (red.), Zasady procesu karnego wobec wyzwań współczesności. Księga ku czci Prof. Stanisława Waltosia (s. 297–311). Wydawnictwo Prawnicze.
Wilk, L. (2008). Aksjologiczne problemy stanu wyższej konieczności. Państwo i Prawo, 63(11), 37–51.
Zawadka, G. (2021, 23 sierpnia). Mur i zasieki między Polską i Białorusią. Rzeczpospolita. https://www.rp.pl/kraj/art18842631-mur-i-zasieki-miedzy-polska-i-bialorusia
Zoll, A. (2016a). Komentarz do art. 1. W: W. Wróbel i A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna: Tom 1. Część 1. Komentarz do art. 1–52 (s. 31–86). Wolters Kluwer.
Zoll, A. (2016b). Komentarz do art. 26. W: W. Wróbel i A. Zoll (red.), Kodeks karny. Część ogólna: Tom 1. Część 1. Komentarz do art. 1–52 (s. 573–591). Wolters Kluwer.
License
Copyright (c) 2024 WPiA UAM
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.