The autonomy of law vs politics in the context of anti-constitutional political practice
Journal cover Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, volume 87, no. 1, year 2025
PDF (Język Polski)

Keywords

autonomy
rule of law
politicity
constitutionalism
reverse transit

How to Cite

Holocher, J., & Naleziński, B. (2025). The autonomy of law vs politics in the context of anti-constitutional political practice. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny I Socjologiczny, 87(1), 55–71. https://doi.org/10.14746/rpeis.2025.87.1.04

Number of views: 237


Number of downloads: 146

Abstract

The most important rationale for researching the problem of the autonomy of law in relation to politics – analysed from the perspective of the rule of law – is the profound systemic crisis that has emerged in recent years. This analysis is hampered by the ambiguity of the very concept of autonomy, which gives rise to the need to determine its meaning in both legal and juridical language. The phenomenon of politicity is multifaceted, which justifies distinguishing different degrees of its autonomy in relation to the law. The discussion aims to formulate arguments in favour of guaranteeing this autonomy with respect to so-called particularistic politicity. Subjected to a legal-dogmatic and – partly – sociological analysis, instances of anti-constitutional constitutional practice, which make up the complex phenomenon of reverse transit, may exemplify undue politicization of the law beyond its permissible limits. This is particularly undesirable in areas of public authority where far-reaching autonomy of the legal system and politicity is required. In conclusion, the considerations point to the need to ensure autonomy of law and politics, which is particularly necessary in the context of respecting the basic standards of the rule of law: the supremacy of the Constitution; the guarantee that laws and other normative acts comply with the Constitution; adherence to the rule of law; and the provision of effective (primarily judicial) legal protection of individual rights.

https://doi.org/10.14746/rpeis.2025.87.1.04
PDF (Język Polski)

References

Biernat, S. (2021, 18 listopada). Co się wydarzy u Julii Przyłębskiej 20 grudnia 2022 r. (albo i nie wydarzy). Rzeczpospolita. https://www.rp.pl/sady-i-trybunaly/art19113011-stanislaw-biernat-co-sie-moze-wydarzyc-u-julii-przylebskiej-20-grudnia-2022-r

Biernat, T. (2017). Pomiędzy polityką a prawem. Problem „upolitycznienia” tworzenia prawa. Przegląd Prawa i Administracji, 110, 115–132. DOI: https://doi.org/10.19195/0137-1134.110.9

Błaszczykiewicz, L. (2012). Polityczność w teoriach socjologicznych Parsonsa, Giddensa i Bourdieu. W: A. Czajowski i L. Sobkowiak (red.), Polityka i polityczność. Problemy teoretyczne i metodologiczne (s. 161–180). ATLA 2.

Bobek, M., Bodnar, A., von Bogdandy, A., i Sonnevend, P. (red.). (2023). Transition 2.0: Re-establishing constitutional democracy in EU Member States. Nomos. DOI: https://doi.org/10.5771/9783748914938

Czajowski, A. (2012). Polityczność działań społecznych. W: A. Czajowski i L. Sobkowiak (red.), Polityka i polityczność. Problemy teoretyczne i metodologiczne (s. 69–100). ATLA 2.

Dahl, R. A. (1991). Modern political analysis. Prentice Hall.

Dybel, P., i S. Wróbel (2008). Granice polityczności. Od polityki emancypacji do polityki życia. Aletheia.

Grabowski, A., i Holocher, J. (2019). Studia z teorii konstytucyjnego państwa prawa. Konstytucjonalizm, neokonstytucjonalizm, postpozytywizm. Księgarnia Akademicka.

Grabowski, A., i Naleziński, B. (2020). Konstytucyjne prawo do niezawisłego i bezstronnego sądu w państwie pozornie praworządnym. Państwo i Prawo, 75(10), 25–47.

Gromski, W. (2000). Autonomia i instrumentalny charakter prawa. Kolonia Ltd.

Helios, J. (red.). (2003). Z zagadnień teorii i filozofii prawa. Autonomia prawa ze stanowiska teorii i filozofii prawa. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Holocher, J., i Naleziński, B. (2022). Pojęcie praworządności we współczesnej debacie polityczno-prawnej. Rocznik Administracji Publicznej, 8, 326–345. DOI: https://doi.org/10.4467/24497800RAP.22.018.16794

Jabłoński, A. (2012). Polityka. Teoretyczna ewolucja pojęcia. W: A. Czajowski i L. Sobkowiak (red.), Polityka i polityczność. Problemy teoretyczne i metodologiczne (s. 11–42). ATLA 2.

Karwat, M. (1991). Polityka i apolityczność. W: M. Szyszkowska (red.), Interpretacje polityki (s. 19–55). Instytut Studiów Politycznych PAN.

Karwat, M. (2004). Polityka rzeczowa, stronnicza i metapolityka.S tudia Politologiczne, 8, 11–43.

Karwat, M. (2009). Outsiderskie odmiany apolityczności. Zeszyty Naukowe ALMAMER Wyższa Szkoła Ekonomiczna, 1(54), 7–30.

Karwat, M. (2010). Polityczność i upolitycznienie. Metodologiczne ramy analizy. Studia Politologiczne, 17, 63–88. https://www.studiapolitologiczne.pl/Politycznosc-i-upolitycznienie-nMetodologiczne-ramy-analizy,117511,0,1.html

Karwat, M. (2015). O statusie pojęcia polityczności. Studia Politologiczne, 37, 33–49. O-statusie-pojecia-politycznosci-,115791,0,2.html

Kordela, M. (2017). Aksjologiczna wykładnia prawa. Przegląd Prawa i Administracji, 110, 149–158. DOI: https://doi.org/10.19195/0137-1134.110.11

Kozak, A. (2000). Instrumentalność a instrumentalizacja prawa. W: A. Kozak (red.), Z zagadnień teorii i filozofii prawa. Instrumentalizacja prawa (s. 96–113). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Krotoszyński, M. (2019). Transitional justice and constitutional crisis: The case of Poland (2015–2019). Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, 3, 22–39. Krzysztan, B., Ufel, W., i Zieliński, M. (2016). Polityka – polityczność. Granice dyskursu. Oficyna Wydawnicza ATUT; Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe. DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2019.3.22

Mańko, R. (2018a). Orzekanie w polu polityczności. Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna, 7(1), 65–95. DOI: https://doi.org/10.14746/fped.2018.7.1.4

Mańko, R. (2018b). W stronę krytycznej filozofii orzekania. Polityczność, etyka, legitymizacja. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Morawski, K. (2012). Laclaua i Mouffe teoria polityczności. W: A. Czajowski i L. Sobkowiak (red.), Polityka i polityczność. Problemy teoretyczne i metodologiczne (s. 181–200). ATLA 2.

Morawski, L. (2014). Podstawy filozofii prawa. Wydawnictwo Dom Organizatora.

Mouffe, Ch. (2008). Polityczność. Przewodnik Krytyki Politycznej (J. Erbel, tłum.). Krytyka Polityczna.

Naleziński, B. (2023). Objaśnienie do art. 188. W: P. Tuleja (red.), Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Komentarz (wyd. 2, s. 609–614). Wolters Kluwer.

Naleziński, B., i Holocher, J. (2020). Polityczność kontroli konstytucyjności aktów normatywnych w systemie prawa polskiego – wybrane zagadnienia. Przegląd Prawa i Administracji, 122, 185–202. DOI: https://doi.org/10.19195/0137-1134.122.11

Opałek, K. (1986). Zagadnienia teorii prawa i teorii polityki. PWN.

Pach, M. (2019). Okoliczności i przejawy utraty konstytucyjnej charakterystyki przez polski

Trybunał Konstytucyjny po 19.12.2016 r. W: Ł. Bojarski, K. Grajewski, J. Kremer, G. Ott i W. Żurek, Konstytucja, praworządność, władza sądownicza: aktualne problemy trzeciej władzy w Polsce (s. 125–155). Wolters Kluwer.

Paździora, M., i Stambulski, M. (2014). Co może dać nauce prawa polityczność? Przyczynek do przyszłych badań. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, 1, 55–66.

Pyziak-Szafnicka, M. (2020). Trybunał Konstytucyjny à rebours. Państwo i Prawo, 75(5), 25–45.

Radziewicz, P., i Tuleja, P. (2017). Konstytucyjny spór o granice zmian organizacji i zasad działania Trybunału Konstytucyjnego, czerwiec 2015–marzec 2016. Wolters Kluwer.

Rakoczy, F. (2016). Autonomia prawa a problem jego polityczności. W: Krzysztan, W. Ufel i M. Zieliński (red.), Polityka/polityczność. Granice dyskursu (s. 211–228). Atut.

Sadurski, W. (2019). Poland’s constitutional breakdown. Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198840503.001.0001

Schmitt, C. (2000). Teologia polityczna i inne pisma (B. Baran, tłum.). Znak.

Słownik języka polskiego PWN. (b.d.). Autonomia. Pobrane 25 marca 2024, z: https://sjp.pwn.pl/sjp/autonomia;2551312.html

Sulikowski, A. (2016a). Konstytucja – system – hegemonia. „Antypolityczna” funkcja argumentów systemowych w orzecznictwie konstytucyjnym. Przegląd Prawa i Administracji, 104, 251–263. DOI: https://doi.org/10.19195/0137-1134.104.15

Tuleja, P. (2016). Objaśnienia do art. 2 i art. 7. W: M. Safjan i L. Bosek (red.), Konstytucja. Komentarz (tom 1, s. 216–252). C. H. Beck.

Tuleja, P. (2022). Geneza, rozwój i upadek sądownictwa konstytucyjnego w Polsce. Państwo i Prawo, 77(10), 254–275.

Weber, M. (2002). Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej (D. Lechowska, tłum.). PWN.

Wronkowska, S. (2017). Kilka tez o instrumentalizacji prawa i ochronie przed nią. Przegląd Prawa i Administracji, 110, 107–112. DOI: https://doi.org/10.19195/0137-1134.110.8

Zajadło, J. (2017). Prawoznawstwo – polityczność nauki czy nauka polityczności? Przegląd Prawa i Administracji, 110, 41–49. DOI: https://doi.org/10.19195/0137-1134.110.3

Zajadło, J. (2020). Podwójne państwo. Konstytucyjny.pl. Pobrane 23 marca 2024, z: https://konstytucyjny.pl/jerzy-zajadlo-podwojne-panstwo/