Słowa kluczowe
prawoznawstwo
metodologia prawa
edukacja prawnicza
pragmatyzm
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 272
Liczba pobrań: 278
Abstrakt
W praktyce prawa i prawoznawstwie obserwujemy współcześnie kryzys metodologiczny. Po omówieniu jego źródeł, prezentujemy trzy ogólne modele metodologiczne, które w racjonalny sposób ugruntowują tzw. metodę prawniczą (metodę „myślenia jak prawnik”). Argumentujemy jednocześnie, że w naturę zawodu prawniczego jest wpisane nieustanne poszukiwanie metodologiczne. Kierowane jest ono praktyczną potrzebą wyrażoną w pytaniu: jakie narzędzie (metoda) sprawdzi się najlepiej w konkretnych okolicznościach?
Finansowanie
Artykuł powstał w wyniku realizacji projektu badawczego Preludium nr 2019/35/N/HS5/04441 finansowanego ze środków Narodowego Centrum Nauki.
Bibliografia
Adamus, J. (1955). Metoda prawnicza w historii. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego (Seria 1), 2, 5–39.
Alexy, A. (1989). Theory of legal argumentation (R. Adler i N. MacCormick, tłum.). Clarendon Press.
Arnauld, A., i P. Nicole (1662/1958). Logika czyli sztuka myślenia (S. Romahnowa, tłum). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dagan, H. (2012). Law as an academic discipline. Tel Aviv University Law Faculty Papers. Working Paper, 171. http://law.bepress.com/taulwps/art171
Dubowska, M., i Dyrda, A. (2018). Legal narrative and legal disagreement. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, 17(2), 47–59. https://archiwum.ivr.org.pl/2464/legal-narrative--and-legal-disagreement/
Dyrda, A. (2013). Czy pojęcie prawa jest pojęciem z istoty spornym? Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, 6(1), 54–67. https://archiwum.ivr.org.pl/1843/czy-pojecie-prawa-jest-pojeciem-z-istoty-spornym
Dyrda, A. (2017). Spory teoretyczne w prawoznawstwie: perspektywa holistycznego pragmatyzmu. Scholar.
Dyrda, A. (2022). Reflective legal positivism. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, 3(32), 34–48. DOI: https://doi.org/10.36280/AFPiFS.2022.3.34
Dyrda, A. (2024a). Darwin’s and Darwinian theories of institutions. W: W. Załuski, S. Bourgeois-Gironde i A. Dyrda (red.), Research handbook on legal evolution (s. 69–82). Edward Elgar. DOI: https://doi.org/10.4337/9781803921822.00013
Dyrda, A. (2024b). The growth of legal meaning: The pragmatist perspective. W: W. Załuski, S. Bourgeois-Gironde i A. Dyrda (red.), Research handbook on legal evolution (s. 360–374). Edward Elgar. DOI: https://doi.org/10.4337/9781803921822.00036
Ferguson, R. A. (1984). Law and letters in American culture. Harvard University Press.
Gallie, W. B. (1955). Essentially contested concepts. Proceedings of the Aristotelian Society, 56, 167–198. DOI: https://doi.org/10.1093/aristotelian/56.1.167
Gizbert-Studnicki, T. (1980). Czym nie są wypowiedzi performatywne. Studia Filozoficzne, 9, 149–153.
Gizbert-Studnicki, T., Dyrda, A., i Grabowski, A. (2016). Metodologiczne dychotomie: krytyka pozytywistycznych teorii prawa. Wolters Kluwer.
Goodman, N. (1955). Fact, fiction and forecast. Harvard University Press.
Grodziski, S. (1967). Ocena prac magisterskich z historii państwa i prawa polskiego. Życie Szkoły Wyższej, 12, 78–89.
Ihering, R. von (1858/1875). Geiste des römischen Rechts auf den verschiedenen Stufen seiner Entwicklung (tom 2). Breitkopf und Härtel.
Johansson, I. (2003). Performatives and antiperformatives. Linguistics and Philosophy, 26, 661–702. DOI: https://doi.org/10.1023/B:LING.0000004557.12602.2c
Kahn, P. K., (1999). The cultural study of law: Reconstructing legal scholarship. University of Chicago Press.
Khalidi, M. A. (2013). Natural categories and human kinds: Classification in the natural and social sciences. Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511998553
Kirchmann, J. H. von (1848). Die Wertlosigkeit der Jurisprudenz als Wissenschaft. Verlag von Julius Springer.
Kotarbiński, T. (2019). Traktat o dobrej robocie (R. Kleszcz, wstęp). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Lande, J. (1933). Sprawa teorji prawa. Głos Prawa, 7–8, 377–391. [9, 506–513; 10, 576–581; 11, 646–654].
Leith, P., i Morison, J. (2005). Can jurisprudence without empiricism ever be a science? W: S. Coyle i G. Pavlakos (red.), Jurisprudence or legal science? A debate about the nature of legal theory (s. 147–167). Hart.
Łętowska, E. (2024, 6 marca). O tym jak się wyleczyłam z kompleksu metodologicznego. Konstytucyjny.pl. https://konstytucyjny.pl/o-tym-jak-wyleczylam-sie-z-kompleksu-metodologicznego/
MacCormick, N. (2005). Rhetoric and the rule of law: A theory of legal reasoning. Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199571246.001.0001
Milton, J. R. (1981). The origin and development of the concept of the “laws of nature”. European Journal of Sociology, 22(2), 173–195. DOI: https://doi.org/10.1017/S0003975600003696
Mycielski, A. (1938). Fikcjonalizm w prawie i nauce prawa. Skład Główny Księgarnia J. Zawadzkiego.
Neurath, O. (1913). Probleme der Kriegswirtschaftslehere. Zeitschrift für die gesamte Staatswirtschaft 69(3), 438–501. https://www.jstor.org/stable/40745907
Nowak, L. (1968). Próba metodologicznej charakterystyki prawoznawstwa. Wydawnictwo UAM.
Opałek, K., i Wróblewski, J. (1954). Pozytywizm prawniczy. Państwo i Prawo, 9(1) 5–42.
Pietrzykowski, T. (2017). Naturalizm i granice nauk prawnych. Esej z metodologii prawoznawstwa. Wolters Kluwer.
Polenberg, R. (1997). The world of Benjamin Cardozo: Personal values and the judicial process. Harvard University Press.
Posner, R. (2003). Law, pragmatism, and democracy. Harvard University Press. DOI: https://doi.org/10.4159/9780674042292
Pound, R. (1922/1954). An introduction to the philosophy of law. Yale University Press.
Quine, W. V. (1979). On the nature of moral values. Critical Inquiry, 5(3), 471–480. DOI: https://doi.org/10.1086/448001
Rawls, J. (1971/2009). Teoria sprawiedliwości (M. Panafiuk, J. Pasek, A. Romaniuk i S. Szymański, tłum.). Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rawls, J. (2001). Justice as fairness: A restatement. Harvard University Press. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv31xf5v0
Schlag, P. (1995). Anti-intellectualism. Cardozo Law Review, 16, 1111–1120. https://scholar.law.colorado.edu/faculty-articles/759
Stein, P. (1995). Interpretation and legal reasoning in Roman law. Chicago-Kent Law Review, 70(4), 1539–1556. https://scholarship.kentlaw.iit.edu/cklawreview/vol70/iss4/7
Stelmach, J., i Brożek, B. (2006). Metody prawnicze: logika, analiza, argumentacja, hermeneutyka. Wolters Kluwer.
Stroud, B. (2001). What is philosophy? W: C. P. Ragland i S. Heidt (red.), What is philosophy? Yale University Press.
Sullivan, S. M. (2002). Foreword: Interdisciplinarity. Michigan Law Review, 100(6), 1217–1226. https://repository.law.umich.edu/mlr/vol100/iss6/2 DOI: https://doi.org/10.2307/1290439
Tamanaha, B. Z. (2010). Beyond the formalist-realist divide: The role of politics in judging. Princeton University Press. https://www.jstor.org/stable/j.ctt7rm95 DOI: https://doi.org/10.1515/9781400831982
Waśkowski, E. (1936). Teoria wykładni prawa cywilnego: metodologja dogmatyki cywilistycznej w zarysie. Odbitka czasopisma Palestra (1933–1936). Izba Adwokacka w Warszawie.
White, J. B. (1973). The legal imagination. Little, Brown & Co.
White, M. G. (2003). A philosophy of culture: The scope of holistic pragmatism. Princeton University Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9781400825356
White, M.G. (1949). Social thought in America: The revolt against formalism. Viking Press.
Wróblewski, J. (1966). Postawa filozoficzna i afilozoficzna we współczesnej teorii prawa. Studia Prawnicze, 13, 60–89. DOI: https://doi.org/10.37232/sp.1966.13.2
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.