Keywords
protection of freedoms and rights
independent court
independent judge; judicial activism
How to Cite
Number of views: 74
Number of downloads: 56
Abstract
The constitutional catalogue of rights and freedoms contained in Chapter II of the Constitution of the Republic of Poland – titled The Freedoms, Rights and Obligations of Persons and Citizens – must be guaranteed by the judge. The greater the need to implement the principle of a democratic constitutional state, the more attention is paid to the relationship between the independence of the judiciary and respect for human rights and freedoms. Therefore, the administration of justice depends not only on the content of the legal solutions to the catalogue of rights and freedoms, but also on the attitude of the judge, and this attitude is subject to the influence of a certain legal culture, as well as to the modes of evaluation accepted and approved in the judicial community. Fairness must be taken into account in every act of interpretation and application of the law by the judge. This is because justice, human dignity and the good are universal values, and this serves as an argument for them to guide the interpretation of all legal rules. Applying the law in accordance with the principles of aequitas, veritas and justitia must be the canon of the legal culture of judges, not least because a model of legal interpretation that treats the law merely as a work of thought, involving neither judgments nor values, is unreliable and can lead to illegality. That is why judicial activism is necessary.
References
Chlebny, J. (red.). (2022). Wolności i prawa człowieka i obywatela w orzecznictwie sądów administracyjnych. Księga jubileuszowa na 100-lecia utworzenia Najwyższego Trybunału Administracyjnego. C. H. Beck.
Cyceron, M. Tuliusz (1999). O prawach. W: Marek Tulisz Cyceron, O państwie. O prawach (I. Żółtowska, tłum., s. 95–169). Wydawnictwo Antyk.
Dąbek, D. (2022). Sądownictwo administracyjne jako wtórny prawodawca negatywny a konstytucyjny standard ochrony wolności i praw jednostki przed nielegalnym stosowaniem prawa. W: J. Chlebny (red.), Wolności i prawa człowieka i obywatela w orzecznictwie sądów administracyjnych. Księga jubileuszowa na 100-lecia utworzenia Najwyższego Trybunału Administracyjnego (s. 392–401). C. H. Beck.
Dziedziak, W. (2015). O prawie słusznym (perspektywa systemu prawa stanowionego). Wydawnictwo UMCS.
Finnis, J. (2001). Prawo naturalne i uprawnienia naturalne (K. Lossman, tłum.). Dom Wydawniczy ABC.
Góral, J., Hauser, R., i Trzciński, J. (red.). (2005). Sądownictwo administracyjne gwarantem wolności i praw obywatelskich. 1980–2005. Wydawnictwo NSA.
Hauser, R., i Trzciński, J. (2010). Prawotwórcze znaczenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyd. 2). LexisNexis.
Holbach, P. H. (1979). Etokracja czyli Rząd oparty na moralności (M. Skrzypek, tłum.). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Jakimowicz, W. (2022). Prawo do informacji publicznej jako konstytucyjne publiczne prawo podmiotowe. W: J. Chlebny (red.), Wolności i prawa człowieka i obywatela w orzecznictwie sądów administracyjnych. Księga jubileuszowa na 100-lecia utworzenia Najwyższego Trybunału Administracyjnego (s. 54–74). C. H. Beck.
Kelly, J. M. (2006). Historia zachodniej teorii prawa (D. Pietrzyk-Reeves et al., tłum.). Wydawnictwo WAM.
Kuryłowicz, M. (2011). Wokół pojęcia aequitas w prawie rzymskim. Studia Iuridica Lublinensia, 15, s. 15–27.
Leszczyński, L. (2011). Kategoria słuszności w wykładni prawa. Studia Iuridica Lubliniensia, 15, s. 45–56.
Lyons, D. (2000). Etyka i rządy prawa (P. Maciejko, tłum.). Dom Wydawniczy ABC.
Mikołajewicz, J. (2010). O słusznościowych granicach prawa. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 72(3), 15–28. http://hdl.handle.net/10593/893
Monteskiusz (1748/1957). O duchu praw (tom 1; tłum. T. Boy-Żeleński, przejrz. i uzup. M. Sczaniecki). Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Mudrecki, A. (2022). Zasada proporcjonalności w prawie podatkowym jako standard konstytucyjny przy stosowaniu i wykładni przepisów prawa podatkowego oraz systemowa gwarancja bezpieczeństwa prawnego podatnika. W: J. Chlebny (red.), Wolności i prawa człowieka i obywatela w orzecznictwie sądów administracyjnych. Księga jubileuszowa na 100-lecia utworzenia Najwyższego Trybunału Administracyjnego (s. 402–413). C. H. Beck.
Pęk, R., (2022). Refleksje na temat ustrojowej pozycji sądów administracyjnych i niezawisłości sędziów administracyjnych. W: J. Chlebny (red.), Wolności i prawa człowieka i obywatela w orzecznictwie sądów administracyjnych. Księga jubileuszowa na 100-lecia utworzenia Najwyższego Trybunału Administracyjnego (s. 414–422). C. H. Beck.
Raz, J. (2000). Autorytet prawa. Eseje o prawie i moralności (P. Maciejko, tłum.). Dom Wydawniczy ABC.
Romer, T., i Najda, M. (2007). Etyka dla sędziów. Rozważania. Wolters Kluwer.
Sawuła, R. (2022). Determinanty sprawiedliwości procesu sądowoadministracyjnego (kilka uwag na tle tzw. ochrony tymczasowej). W: J. Chlebny (red.), Wolności i prawa człowieka i obywatela w orzecznictwie sądów administracyjnych. Księga jubileuszowa na 100-lecia utworzenia Najwyższego Trybunału Administracyjnego (s. 226–239). C. H. Beck.
Smolak, M. (2001). Wykładnia prawa a zmiana społeczno-polityczna. W: J. Stelmach (red.), Studia z filozofii prawa (s. 157–173). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Smolak, M. (2012). Wykładnia celowościowa z perspektywy pragmatycznej. Wolters Kluwer.
Tokarczyk, R. (2007). Etyka prawnicza. Lexis Nexis.
Trzciński, J. (2010). O znaczeniu konstytucji jako ustawy zasadniczej państwa. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego, 5–6, 444–451.
Trzciński, J. (2011). Bezpośrednie stosowanie zasad naczelnych Konstytucji przez sądy administracyjne. Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego, 3, 29–42.
Trzciński, J. (2012). Prawotwórcza funkcja sądów. W: B. Banaszak, M. Jabłoński i S. Jarosz- Żukowska (red.), Prawo w służbie państwa i społeczeństwa. Prace dedykowane prof. Kazimierzowi Działosze z okazji 80-tych urodzin (s. 254–261). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Trzciński, J. (2023). Bezpośrednie stosowanie Konstytucji przez sądy administracyjne. Wolters Kluwer.
Wojciechowski, B. (2022). Ważenie wartości konstytucyjnych i europejskich w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. W: J. Chlebny (red.), Wolności i prawa człowieka i obywatela w orzecznictwie sądów administracyjnych. Księga jubileuszowa na 100-lecia utworzenia Najwyższego Trybunału Administracyjnego (s. 24–31). C. H. Beck.
Wolanin, M. (2022). Znaczenie pojęcia „wywłaszczenie” w kontekście konstytucyjnego obowiązku ochrony własności. W: J. Chlebny (red.), Wolności i prawa człowieka i obywatela w orzecznictwie sądów administracyjnych. Księga jubileuszowa na 100-lecia utworzenia Najwyższego Trybunału Administracyjnego (s. 305–314). C. H. Beck.
Wolf-Kalamala, M. (2022). Wolności i prawa człowieka i obywatela w orzecznictwie sądownictwa administracyjnego (studium przypadku). W: J. Chlebny (red.), Wolności i prawa człowieka i obywatela w orzecznictwie sądów administracyjnych. Księga jubileuszowa na 100-lecia utworzenia Najwyższego Trybunału Administracyjnego (s. 96–104). C. H. Beck.
Ziembiński, Z. (1991). „Lex” a „ius” w okresie przemian. Państwo i Prawo, 46(6), 3–14.
Ziembiński, Z. (1992). O pojmowaniu sprawiedliwości. Fundacja Biblioteki Etycznej z siedzibą w Lublinie.
Ziembiński, Z. (1995). O stanowieniu i obowiązywaniu prawa. Zagadnienia podstawowe. Wydawnictwo Sejmowe.
Ziembiński, Z. (1996). Sprawiedliwość społeczna jako pojęcie prawne. Wydawnictwo Sejmowe.
Zirk-Sadowski, M. (1979). Problem nowości normatywnej. Studia Prawno-Ekonomiczne, 22, 47–62.
License
Copyright (c) 2024 WPiA UAM
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.