Uniwersytet jako wspólne dobro i wspólny interes

Abstrakt

Nowe regulacje prawne dotyczące organizacji, struktury i funkcjonowania nauki i szkolnictwa wyższego nazywane Konstytucją dla Nauki 2.0 (ustawa z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce) oznaczają rewolucyjny charakter przekształceń polskich placówek nauki i szkolnictwa wyższego. Choć proponowane zmiany wpisują się w powszechne oczekiwania środowisk akademickich oczekujących reformy systemowej, to jednocześnie budzą wiele zastrzeżeń i wątpliwości, ale także i nadziei. Zmiany są jednak stopniowo wprowadzane w życie i trzeba się do nich dostosować (dura lex sed lex). Może więc warto, dostosowując swoje działania do nowych warunków funkcjonowania uniwersytetu, współtworząc nową jego strukturę, wpisując swoją działalność naukową i dydaktyczną w nowe dziedziny i dyscypliny naukowe, a także zajmując określone stanowisko w stosunku do dokonujących się zmian – mieć na uwadze także i to, że jako całość uniwersytet jest wspólnym naszym dobrem, a jego efektywne funkcjonowanie jest wspólnym interesem społeczności akademickiej. Celem niniejszego artykułu jest odniesienie idei wspólnego dobra i wspólnego interesu do pojmowania uniwersytetu i funkcjonowania jego społeczności. Jest to ważne w sytuacji, w jakiej nowe regulacje prawne, będąc nowym wyzwaniem, są prawdopodobnie także szansą na dalszy, pomyślny rozwój jednostki, w której wszyscy pracujemy. Tego rodzaju rozważania poprzedza rekonstrukcja stanu polskiej nauki i szkolnictwa wyższego w latach poprzedzających wprowadzane zmiany wraz z sugerowanymi przed laty kierunkami zmian. Może zawarta w tym tekście refleksja będzie pomocna w naszym myśleniu oraz działaniach. Niniejszy tekst jest oczywiście subiektywnym spojrzeniem autora tekstu i podobnego rodzaju oceną. Niniejszy artykuł jest dedykowany śp. prof. Teresie Rabskiej, wieloletniemu redaktorowi naczelnemu „Ruchu Prawniczego, Ekonomicznego i Socjologicznego”, która jako prorektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w trudnych latach stanu wojennego zachęcała swoich współpracowników do obrony tego wspólnego dobra, jakim jest Uniwersytet oraz troski o jego pomyślność.