Słowa kluczowe
pieniądz gotówkowy
pandemia
popyt na pieniądz
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 453
Liczba pobrań: 249
Abstrakt
Wzrost podaży pieniądza gotówkowego jest jednym z najciekawszych zjawisk monetarnych ostatnich lat. Zwłaszcza okres pandemii COVID-19 cechował się skokowym wzrostem znaczenia pieniądza gotówkowego w obiegu. W artykule rozważa się, czy niepewność związana ze skutkami pandemii była źródłem zwiększonej podaży pieniądza gotówkowego. W celu pomiaru niepewności skonstruowano Wskaźnik Niepewności Pandemicznej oraz Wskaźnik Niepewności Gospodarczej za okres styczeń 2019 – grudzień 2021. Konstruując wskaźniki przyjęto, że poziom niepewności odczuwany przez gospodarstwa domowe oraz przedsiębiorstwa niefinansowe lepiej obrazują wyszukiwania haseł w wyszukiwarce internetowej aniżeli (jak to ma miejsce w przypadku innych mierników niepewności) publikacje prasowe lub wskaźniki rynków finansowych. Obydwa nowe wskaźniki wykazują związek z podażą pieniądza gotówkowego w Polsce w okresie pandemii, przy czym związek ten jest szczególnie silny w przypadku Wskaźnika Niepewności Pandemicznej. Zmiany podaży pieniądza gotówkowego w Polsce nie były związane z dynamiką sprzedaży detalicznej (wykluczyć zatem można zmiany popytu na pieniądz z motywu transakcyjnego). Znaczenia nie mają także rzeczywiste przypadki COVID-19 oraz wysokość stopy procentowej. Utrzymywanie rezerwy pieniądza gotówkowego jest wobec tego traktowane przez podmioty jako optymalna strategia w okresie wzrostu niepewności. Ta funkcja pieniądza gotówkowego stwarza nowy kontekst w dyskusjach dotyczących pełnej rezygnacji z pieniądza gotówkowego.
Bibliografia
Ahir, H., Bloom, N., Furceri, D. (2018). The World Uncertainty Index. SSRN Scholarly Paper. doi:10.2139/ssrn.3275033
Arango, C., Huynh, K.P., Sabetti, L. (2015). Consumer payment choice: merchant card acceptance versus pricing incentives. Journal of Banking & Finance 55: 130–141.
Armelius, H., Claussen, C.A., Reslow, A. (2021). Withering cash: is Sweden ahead of the curve or just special? Sveriges Riksbank Working Paper Series 393: Stockholm.
Ashworth, J., Goodhart, C. (2020a). Coronavirus panic fuels a surge in cash demand. CEPR Discussion Paper, DP14910. London.
Ashworth, J., Goodhart, C.A.E. (2020b). The surprising recovery of currency usage. International Journal of Central Banking 16(3): 239–277.
Auer, R., Cornelli, G., Frost, J. (2020). Covid-19, cash, and the future of payments. BIS Bulletin 3: 1–9.
Bagnall, J., Bounie, D., Huynh, K.P., Kosse, A., Schmidt, T., Schuh, S., Stix, H. (2016). Consumer cash usage: a cross-country comparison with payment diary survey data. International Journal of Central Banking 12(4): 1–61.
Baker, S.R., Bloom, N., Davis, S.J. (2016). Measuring economic policy uncertainty. The Quarterly Journal of Economics 131(4): 1593–1636.
Bank of England (2020). Cash in the time of Covid. Bank of England Quarterly Bulletin 4: 1–27.
Bech, M.L., Faruqui, U., Ougaard, F., Picillo, C. (2018). Payments are a-changin’ but cash still rules. BIS Quarterly Review 1: 67–80.
Cardim de Carvalho, F.J. (2010). Uncertainty and money: Keynes, Tobin and Kahn and the disappearance of the precautionary demand for money from liquidity preference theory. Cambridge Journal of Economics 34(4): 709–725.
Carow, K.A., Staten, M.E. (1999). Debit, credit, or cash: survey evidence on gasoline purchases. Journal of Economics and Business 51(5): 409–421.
Chmielewski, T., Kocięcki, A., Łyziak, T., Przystupa, J., Stanisławska, E., Walerych, M., Wróbel, E. (2020). Mechanizm transmisji polityki pieniężnej w Polsce, Stan wiedzy w 2019 roku. Narodowy Bank Polski. Materiały i Studia 337. Warszawa.
Cevik, S. (2020). Dirty money: does the risk of infectious disease lower demand for cash? International Finance 23(3): 460–471.
Chen, H., Engert, W., Huynh, K.P. (2021). Cash and COVID-19: the effects of lifting containment measures on cash demand and use. Bank of Canada Staff Discussion Paper 3: Ottawa.
Cruijsen, C. van der, Plooij, M. (2018). Drivers of payment patterns at the point of sale: stable or not? Contemporary Economic Policy 36(2): 363–380.
Demertzis, M., Viegi, N. (2021). Low interest rates in Europe and the US: one trend, two stories. Policy Contribution 7: 1–19.
Deutsche Bundesbank (2019). Cash Demand in the Shadow Economy. Monthly Report 3: 43–48.
European Central Bank (2021). Study on the payment attitudes of consumers in the euro area (SPACE): Frankfurt.
Guttmann, R., Pavlik, C., Ung, B., Wang, G. (2021). Cash demand during COVID-19. Bulletin Reserve Bank of Australia. March: 1–11.
Harasim, J. (2016). Europe: the shift from cash to non-cash transactions, [w:] J. Górka (ed.), Transforming Payment Systems in Europe. Palgrave Macmillan UK: 28–69.
Harasim, J., Klimontowicz, M. (2017). Attitudes of Polish households towards cash payments. Europa Regionum 30: 17–31.
Hołda, M. (2019). Newspaper-based economic uncertainty indices for Poland. NBP Working Paper 310: Warsaw.
Iwańczuk-Kaliska, A., Marszałek, P., Schmidt, K., Warchlewska, A. (2021). Ocena zmian na rynku płatności w Polsce. Raport opracowany na zlecenie Programu Analityczno-Badawczego Fundacji Warszawski Instytut Bankowości. Warszawa.
Jobst, C., Stix, H. (2017a). Doomed to disappear? The surprising return of cash across time and across countries. CEPR Discussion Paper Series, DP12327: London.
Jonker, N. (2007). Payment instruments as perceived by consumers – results from a household survey. De Economist 155(3): 271–303.
Kaźmierczak, A., Kotkowski, R., Maciejewski, K. (2021). Pandemia COVID-19 a popyt na pieniądz gotówkowy i zmiany w zachowaniach płatniczych w Polsce w 2020 r. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów 182: 59–76.
Keynes, J.M. (1936). The General Theory of Employment, Interest and Money. London: Palgrave MacMillan. [Wyd. polskie: J.M. Keynes, Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza. Tłum. M. Kalecki, S. Rączkowski. Warszawa: PWN, 1956].
Keynes, J.M. (1937). The general theory of employment. The Quarterly Journal of Economics 51: 209–223.
Kalckreuth, U. von, Schmidt, T., Stix, H. (2014). Choosing and using payment instruments: Evidence from German microdata. Empirical Economics 46(3): 1019–1055.
Kosse, A. (2013). The safety of cash and debit cards: a study on the perception and behavior of Dutch consumers. International Journal of Central Banking 9(4): 77–98.
Kotkowski, R., Polasik, M. (2021). COVID-19 pandemic increases the divide between cash and cashless payment users in Europe. Economics Letters 209: 110139.
Liñares-Zegarra, J.M., Willesson, M. (2021). The effects of negative interest rates on cash usage: Evidence for EU countries. Economics Letters 198: 109674.
Narodowy Bank Polski (2020a). Gotówki wystarczy dla wszystkich klientów banków. Komunikat z 13 marca 2020. <https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/aktualnosci/wiadomosci_2020/18032020.html>.
Narodowy Bank Polski (2020b). NBP zasila na bieżąco banki w gotówkę. Komunikat z 18 marca 2020. <https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/aktualnosci/wiadomosci_2020/13032020.html>.
Narodowy Bank Polski (2020c). NBP apeluje o powszechne akceptowanie płatności gotówkowych. Komunikat z 10 kwietnia 2020. <https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/aktualnosci/wiadomosci_2020/10042020dsp.html>.
Ozturk, E., Sheng, X. (2017). Measuring global and country-specific uncertainty. IMF Working Paper WP/17/219.
Pietrucha, J. (2021). Drivers of the cash paradox. Risks 9(12): 227.
Pietrucha, J., Maciejewski, G. (2022). Cash paradox: a precautionary motive. mimeo [Materiał powielony].
Rösl, G., Seitz, F. (2021). Cash and crises: no surprises by the virus. Goethe University Frankfurt. Institute for Monetary and Financial Stability Working Papers Series 150: Frankfurt.
Seitz, F., Reimers, H.-E., Schneider, F. (2018). Cash in circulation and the shadow economy: an empirical investigation for euro area countries and beyond. CESifo Working Papers 7143: Munich.
Shirai, S., Sugandi, E.A. (2019). Growing global demand for cash. International Business Research 12(12): 74–92.
Snellman, J.S., Vesala, J.M., Humphrey, D.B. (2001). Substitution of noncash payment instruments for cash in Europe. Journal of Financial Services Research 19(2): 131–145.
Świecka, B., Terefenko, P., Paprotny, D. (2021). Transaction factors’ influence on the choice of payment by Polish consumers. Journal of Retailing and Consumer Services 58: 102264.
Titova, Y., Cornea, D., Lemeunier, S. (2021). What factors keep cash alive in the European Union? De Economist 169: 291–317.
Wisniewski, T.P., Polasik, M., Kotkowski, R., Moro, A. (2021). Switching from cash to cashless payments during the COVID-19 pandemic and beyond. SSRN Electronic Journal. doi:10.2139/ssrn.3794790
Zamora-Pérez, A. (2021). The paradox of banknotes: understanding the demand for cash beyond trans-actional use. ECB Economic Bulletin 2: 121–137.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.