Słowa kluczowe
banki hipoteczne
stabilność sytuacji finansowej
JEL: G28, G21, E32
Jak cytować
Liczba wyświetleń: 322
Liczba pobrań: 230
Abstrakt
Wzrost inflacji oraz stóp procentowych w latach 2021–2022 przyczyniał się do wzrostu kosztów obsługi kredytów hipotecznych w gospodarstwach domowych w Polsce. W odpowiedzi na tę sytuację, na mocy ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom, w roku 2022 wprowadzone zostało moratorium kredytowe (tzw. wakacje kredytowe) umożliwiające kredytobiorcom zawieszenie spłat łącznie ośmiu rat kredytów hipotecznych. Działania te zmierzały do poprawy sytuacji finansowej gospodarstw domowych, jednak ich wpływ na sektor bankowy, w szczególności na banki hipoteczne, wymaga szczegółowej analizy. Celem niniejszego artykułu jest ocena wpływu tej formy pomocy zadłużonym na zyskowność i rentowność banków hipotecznych w Polsce. Ponadto uwagę zwrócono na kształtowanie się płynności i wypłacalności tych podmiotów. W badaniu wykorzystano dane finansowe pięciu banków hipotecznych pochodzące z ich sprawozdań finansowych za lata 2021–2023. Analiza objęła kluczowe wskaźniki finansowe, takie jak rentowność aktywów (ROA), rentowność kapitałów własnych (ROE), marża odsetkowa (NIM), płynność krótkoterminowa (LCR), stabilność finansowania (NSFR), wskaźnik samofinansowania, ogólnego zadłużenia oraz współczynnik kapitału podstawowego Tier 1. Wyniki wskazały na znaczący, negatywny wpływ wakacji kredytowych na wyniki finansowe banków, w szczególności na przychody odsetkowe, wyniki odsetkowe oraz wyniki finansowe netto. Mimo utrzymywania płynności i wypłacalności powyżej wymogów regulacyjnych, rentowność banków uległa znacznemu pogorszeniu w badanym okresie. Wyniki badania pozwoliły zweryfikować skutki wakacji kredytowych dla określonych obszarów sytuacji finansowej banków hipotecznych, a także sformułować rekomendacje w zakresie kształtowania ich ekspozycji na ryzyko prawno-regulacyjne, mające kluczowe znaczenie dla zachowania stabilności systemu finansowego w Polsce.
Bibliografia
Aczel, A., El-Meouch, N.M., Lakos, G., i Speder, B. (2023). Household loan repayment difficulties after the payment moratorium – Hungarian experience from the Covid-19 Pandemic. Financial and Economic Review, 1, 21–56. DOI: https://doi.org/10.33893/FER.22.1.21
Banasiak, A., Nierodka, A., Pawlonka, T., Lipiński, C., i Zatoń, W. (2024). Wpływ czynników regulacyjnych i fiskalnych na wyniki finansowe banków w III kwartale 2023 roku. Program Analityczno-Badawczy Fundacji Warszawskiego Instytutu Bankowości. Pobrane 10 czerwca 2024, z: https://pabwib.pl/produkt/wplyw-czynnikow-regulacyjnych-i-fiskalnych-na-wyniki-finansowe-bankow-w-iii-kwartale-2023-r/
Bank.pl. (2024). Przewodniczący KNF: Wskaźnik Finansowania Długoterminowego na finalnym etapie prac. Pobrane 10 czerwca 2024, z: https://bank.pl/przewodniczacy-knf-wskaznik-finansowania-dlugoterminowego-na-finalnym-etapie-prac/
Bień, W., i Sokół, H. (2000). Ocena sytuacji finansowej banku komercyjnego. Difin.
Cernov, M., i Urbano, T. (2018). Identification of EU bank business models: A novel approach to classifying banks in the EU regulatory framework. European Banking Authority Research Paper, 2, 1–52. DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.3758413
Cesnak, M., Cupak, A., Klacso, J., i Suster, M. (2023). The impact of loan payment deferral on indebted households and financial stability during the Covid-19 pandemic: Survey results from Slovakia. Czech Journal of Economics and Finance, 73, 220–250.
Chiorean, C. (2021). Debt moratorium during the state of emergency and the state of alert. W: I. Silberstein, T. Bonneau, C. E. Popa Tache, L. Piazza Dobarganes, K. Muscheler i C. Hunt (red.). Banking law in the 21st century (s. 129–144). Societatea de Stiinte Juridice si Administrative. Dancsik, B., i Fellner, Z. (2021). Why do households participate in the loan moratorium in Hungary? Theoretical and empirical considerations. Acta Oeconomica, 71, 119–140. DOI: https://doi.org/10.1556/032.2021.00032
Drabancz, A., Grosz, G., Palicz, A., i Varga, B. (2021). Experiences with the introduction of payment moratorium in Hungary. Financial and Economic Review, 20, 5–42. DOI: https://doi.org/10.33893/FER.20.1.542
Dziwok, E. (2015). Metody pomiaru ryzyka płynności w banku komercyjnym. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 238, 7–14.
Ernst & Young. (2023). Poprawa efektywności procesów poprzez szersze zastosowanie outsourcingu. Biuletyn Ryzyka, 10, 1–8. Pobrane 10 czerwca 2024, z: https://assets.ey.com/content/dam/ey-sites/ey-com/pl_pl/article/ey-outsourcing-biuletyn-ryzyka.pdf
Flotyński, M. (2019). Stabilność finansowa w świetle regulacji ostrożnościowych banków. CeDeWu.
Gałązka, P. (2021). Ustawowe moratorium kredytowe w Polsce w obliczu kryzysu spowodowanego przez COVID-19 – w świetle Konstytucji i zasady proporcjonalności. Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny, 6, 95–111.
Gorlecka-Łabiak, E. (2011). Specyfika działania banków hipotecznych w Polsce. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 2, 153–164.
Gorlecka-Łabiak, E. (2020). Uwarunkowania rozwoju banków hipotecznych w Polsce. Difin.
ING Bank Hipoteczny. (2022). Sprawozdanie finansowe za okres od 1 stycznia 2021 roku do 31 grudnia 2021 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://www.inghipoteczny.pl/inghipoteczny/relacje-inwestorskie
ING Bank Hipoteczny. (2023). Sprawozdanie finansowe za okres od 1 stycznia 2022 roku do 31 grudnia 2022 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://www.inghipoteczny.pl/inghipoteczny/relacje-inwestorskie
ING Bank Hipoteczny. (2024). Sprawozdanie finansowe za okres od 1 stycznia 2023 roku do 31 grudnia 2023 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://www.inghipoteczny.pl/inghipoteczny/relacje-inwestorskie
Iwanicz-Drozdowska, M. (2002). Założenia badawcze i zakres analizy kryzysów bankowych. W: M. Iwanicz-Drozdowska (red.), Kryzysy bankowe. Przyczyny i rozwiązania (s. 53–58). Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Jimenez, G., Asenjo, E. P., Vegas, R., i Trucharte, C. (2021). Support measures in the banking sector: Loan moratoria. Financial Stability Review, 40, 11–42. Pobrane 10 czerwca 2024, z: https://www.bde.es/f/webbde/Secciones/Publicaciones/InformesBoletinesRevistas/InformesEstabilidadFinancera/21/1_Moratorias_FSR.pdf
Karaś, P. (2018). Sieć bezpieczeństwa finansowego w perspektywie Unii Europejskiej. W: E. Miklaszewska i M. Folwarski (red.), Europejski rynek usług bankowych (s. 32–62). Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
Karkowska, R., i Niedziółka, P. (2019). Rentowność banków komercyjnych a ich płynność w kontekście implementacji ilościowych norm płynności rekomendowanych przez Bazylejski Komitet ds. Nadzoru Bankowego. Bank i Kredyt, 50, 149–172.
Kil, K. (2018). Stabilność finansowa banków spółdzielczych w Polsce w świetle pokryzysowych zmian regulacyjnych. Poltext.
Klepkova Vodova, P. (2016). Bank liquidity and profitability in the Polish banking sector. Scientific Journal WSFiP, 1, 19–33.
Klimontowicz, M., i Pyka, A. (2016). Modele biznesowe banków – wyzwania XXI wieku. Studia i Prace WNEiZ US, 44(2), 153–165. DOI: https://doi.org/10.18276/sip.2016.44/2-12
Kochaniak, K. (2010). Efektywność finansowa banków giełdowych. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kochaniak, K., Ulman, P., i Adamska, I. (2023). Sytuacja gospodarstw domowych ze zobowiązaniami hipotecznymi w złotych o zmiennym oprocentowaniu w latach 2022–2023. Program Analityczno-Badawczy Fundacji Warszawskiego Instytutu Bankowości. Pobrane 10 czerwca 2024, z: https://pabwib.pl/produkt/kredyty-hipoteczne-o-zmiennym-oprocentowaniu-a-sytuacja-gospodarstw/
Kopiński, A. (2016). Analiza rentowności wybranych banków komercyjnych w Polsce. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H – Oeconomia, 50(4), 225–236. DOI: https://doi.org/10.17951/h.2016.50.4.225
Marcinkowska, M. (2022). „Wakacje kredytowe” – analiza potencjalnych skutków regulacji dla kluczowych interesariuszy. Journal of Finance and Financial Law, 34, 125–159. DOI: https://doi.org/10.18778/2391-6478.2.34.03
Marinov, M. T. (2020). Application of the moratorium over the payment of loans in the connection with the Covid-19 pandemic and its impact on the national security in the Republic of Bulgaria. International Conference Knowledge-Based Organization, 26, 199–204. DOI: https://doi.org/10.2478/kbo-2020-0076
mBank Hipoteczny. (2022). Sprawozdanie Finansowe mBanku Hipotecznego S.A. według Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej za 2021 rok. Pobrane 25 maja 2024, z: https://mhipoteczny.pl/relacje-inwestorskie/raporty-okresowe/
mBank Hipoteczny. (2023). Raport mBanku Hipotecznego S.A. za 2022 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://mhipoteczny.pl/relacje-inwestorskie/raporty-okresowe/
mBank Hipoteczny. (2024). Raport mBanku Hipotecznego S.A. za 2023 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://mhipoteczny.pl/relacje-inwestorskie/raporty-okresowe/
Mehta, M., i Kaul, R. (2020). Loan moratorium 2020 – its impact on Indian banks. Australian Finance & Banking Review, 4, 1–14. DOI: https://doi.org/10.46281/afbr.v4i2.919
Mikołajczyk, M. (2018). Bankowość hipoteczna. W: M. Zaleska (red.) Świat bankowości (s. 249–265). Difin.
Millennium Bank Hipoteczny. (2022). Sprawozdanie finansowe Millennium Banku Hipotecznego S.A. za okres 12 miesięcy zakończony 31 grudnia 2021 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://www.millenniumbh.pl/relacje-inwestorskie/dla-inwestorow
Millennium Bank Hipoteczny. (2023). Sprawozdanie finansowe Millennium Banku Hipotecznego S.A. za okres 12 miesięcy zakończony 31 grudnia 2022 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://www.millenniumbh.pl/relacje-inwestorskie/dla-inwestorow
Millennium Bank Hipoteczny. (2024). Sprawozdanie finansowe Millennium Banku Hipotecznego S.A. za okres 12 miesięcy zakończony 31 grudnia 2023 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://www.millenniumbh.pl/relacje-inwestorskie/dla-inwestorow
NBP. (2023). Raport o stabilności systemu finansowego. https://nbp.pl/raport-o-stabilnosci-systemu-finansowego-grudzien-2023/
NBP. (2024a). Archiwum podstawowych stóp procentowych NBP od 1998. Pobrane 3 czerwca 2024, z: https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/dzienne/stopy_archiwum.htm
NBP. (2024b). Statystyka stóp procentowych. Pobrane 3 czerwca 2024, z: https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/pieniezna_i_bankowa/oprocentowanie.html
NBP. (2024c). Należności i zobowiązania monetarnych instytucji finansowych i banków. Pobrane 3 czerwca 2024, z: https://nbp.pl/statystyka-i-sprawozdawczosc/statystyka-monetarna-i-finansowa/naleznosci-i-zobowiazania-monetarnych-instytucji-finansowych-i-bankow/
Niczyporuk, P. (2021). Przywilej dla kredytobiorców w postaci tzw. wakacji kredytowych w okresie pandemii koronawirusa (Covid-19) – wybrane zagadnienia. Studia Iuridica, 88, 267–283. DOI: https://doi.org/10.31338/2544-3135.si.2021-88.14
Onder, Y. K., Villamizar-Villegas, M., i Villegas, J. (2023). Debt moratorium: theory and evidence. Borradores de Economia, 1253, 3–103.
Pekao Bank Hipoteczny. (2022). Sprawozdanie finansowe Pekao Banku Hipotecznego S.A. w Warszawie za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2021 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://www.pekaobh.pl/relacje-inwestorskie/Informacje-dla-inwestorow.html
Pekao Bank Hipoteczny. (2023). Sprawozdanie finansowe Pekao Banku Hipotecznego S.A. w Warszawie za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2022 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://www.pekaobh.pl/relacje-inwestorskie/Informacje-dla-inwestorow.html
Pekao Bank Hipoteczny. (2024). Sprawozdanie finansowe Pekao Banku Hipotecznego S.A. w Warszawie za rok obrotowy kończący się 31 grudnia 2023 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://www.pekaobh.pl/relacje-inwestorskie/Informacje-dla-inwestorow.html
Pekao Bank Hipoteczny. (b.d.). Na czym polega przenoszenie kredytów hipotecznych. Pobrane 10 czerwca 2024, z: https://www.pekaobh.pl/Listy/Pooling.html
PKO Bank Hipoteczny. (2022). Sprawozdanie finansowe PKO Banku Hipotecznego S.A. za rok zakończony 31 grudnia 2021 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://www.pkobh.pl/raporty/raporty-okresowe/
PKO Bank Hipoteczny. (2023). Sprawozdanie finansowe PKO Banku Hipotecznego S.A. za rok zakończony 31 grudnia 2022 roku. Pobrane 25 maja 2024, z: https://www.pkobh.pl/raporty/raporty-okresowe/
PKO Bank Hipoteczny. (2024). Sprawozdanie finansowe PKO Banku Hipotecznego S.A. za rok zakończony 31 grudnia 2023 roku. Pobrane 25 maja 2024, https://www.pkobh.pl/raporty/raporty-okresowe/
Ponnathpur, R. S., i Vishen, N. (2023). Does moratorium affect loan repayment behaviour? Dvara Research.
Proniewski, M., i Tarasiuk, W. (2012). Zarządzanie instytucjami kredytowymi. Strategie, modele biznesowe i operacyjne. C. H. Beck.
Pyka, A., i Klimontowicz, M. (2017). Przesłanki zmian modeli biznesowych banków ze szczególnym uwzględnieniem podatku od niektórych instytucji finansowych oraz wymogów kapitałowych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia, 51, 87–99. DOI: https://doi.org/10.17951/h.2017.51.1.87
Rogowski, W., i Mesjasz, C. (2012). Definicje stabilności finansowej. W: P. Urbanek (red.), Nadzór korporacyjny a stabilność sektora finansowego (s. 15–26). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Rutkowska-Tomaszewska, E., i Zwaliński, A. (2021). Umowne i ustawowe rozwiązania dotyczące „wakacji kredytowych” w sytuacji pandemii COVID-19. Prawo – praktyka – a rzeczywista ochrona kredytobiorcy konsumenta. / Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny, 7, 100–120.
Skrabka, J. (2021). The moratorium on loan repayments during the Covid-19 pandemic in Europe: A comparative analysis of loan moratoria in selected European countries. Juridical Tribune, 11, 291–301. DOI: https://doi.org/10.24818/TBJ/2021/11/SP/02
Stöcker, O. (2012). Modele covered bonds w Europie: najistotniejsze elementy stosowanych struktur prawnych. Finansowanie Nieruchomości, 30, 40–51.
Supernak, B. (2024). KNF rozpoczęła konsultacje rekomendacji dot. Wskaźnika Długoterminowego Finansowania. Pobrane 10 czerwca 2024, z: https://inwestycje.pl/gospodarka/knf-rozpoczela-konsultacje-rekomendacji-dot-wskaznika-dlugotermin
Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (2024a). Dane miesięczne sektora bankowego – marzec 2024 r. Pobrane 3 czerwca 2024, z: https://www.knf.gov.pl/publikacje_i_opracowania/dane_statystyczne/bankowy
Urząd Komisji Nadzoru Finansowego. (2024b). Podmioty sektora bankowego. Banki hipoteczne. Pobrane 10 czerwca 2024, z: https://www.knf.gov.pl/podmioty/Podmioty_sektora_bankowego/Banki_hipoteczne
Urząd Komisji Nadzoru Finansowego. (2024c). Komunikaty. Pobrane 10 czerwca 2024, z: https://www.knf.gov.pl/komunikacja/komunikaty?articleId=88868&p_id=18
Waliszewski, K. (2023). Elementy finansów i sprawozdawczości bankowej. W: A. Iwańczuk-Kaliska i A. Warchlewska (red.), Bankowość (s. 166–191). Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
Wąsowski, M. (2018). Prezes ING wyjaśnia, dlaczego banki w Polsce powołują oddzielne banki hipoteczne. Business Insider. Pobrane 10 czerwca 2024, z: https://businessinsider.com.pl/firmy/strategie/banki-powoluja-banki-hipoteczne-prezes-ing-wyjasnia-po-co/5v57v6c
Wybrańczyk, D. (2022). Wybrane zagadnienia ustawy o finansowaniu społecznościowym dla przedsięwzięć gospodarczych i pomocy kredytobiorcom – charakterystyka prawna „wakacji kredytowych”. Zeszyty Prawnicze, 3, 41–60. DOI: https://doi.org/10.31268/ZPBAS.2022.42
Zaleska, M. (2002). Identyfikacja ryzyka upadłości przedsiębiorstwa i banku. Systemy wczesnego ostrzegania. Difin.
Zaleska, M. (2007). Ocena sytuacji ekonomiczno-finansowej banku. W: M. Zaleska (red.) Współczesna bankowość (tom 1, s. 594–629). Difin.
Zaleska, M., i Kozińska, M. (2018). Sprawozdawczość bankowa i ocena kondycji finansowej banku. W: M. Zaleska (red.) Świat bankowości (s. 590–623). Difin.
Związek Banków Polskich. (2023). Infokredyt. Pobrane 10 czerwca 2024, z: https://www.zbp.pl/raporty-i-publikacje/raporty-cykliczne/raport-infokredyt
Związek Banków Polskich. (2024). Raport AMRON-SARFiN (1Q/2024). Pobrane 3 czerwca 2024, z: https://zbp.pl/Aktualnosci/Wydarzenia/Raport-AMRON-SARFiN-1Q-2024
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 WPiA UAM
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.