Słowa kluczowe
dziedzictwo kulturowe
tożsamość
Górny Śląsk
Gliwice
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest pokazanie, jak zmieniła się od połowy XVIII w. w krajobrazie kulturowym miasta Gliwic rola odgrywana przez różne narracje tożsamości o zasięgu lokalnym, regionalnym (górnośląskiej i kresowiackiej), narodowym (głównie polskiej i niemieckiej) i ponadnarodowym (religijnej i socjalistycznej). Autorzy dokonują analizy, w jakim stopniu poszczególne rodzaje tożsamości znajdowały wyraz w nazwach ulic, symbolicznych obiektach oraz funkcjach i znaczeniu nadawanym budynkom. Pokazują, jakie elementy tożsamości wykazywały względną trwałość (ciągłość) w czasie pomimo zachodzących zmian politycznych, oraz oceniają, jaką rolę w kształtowaniu krajobrazu kulturowego miasta odgrywały różne grupy interesariuszy, w tym władze państwowe i lokalne, podmioty gospodarcze i organizacje społeczne.
Bibliografia
Ashworth G.J., Graham B., Tunbridge J.E. 2007. Pluralising pasts. Heritage, identity and place in multicultural societies. Pluto Press, London.
Ashworth G.J., Tunbridge J.E. 1996. Dissonant heritage: The management of the past as a resource in conflict. Wiley & Sons, Chichester.
Bandarin F., van Oers R. 2012. The Historic Urban Landscape: managing heritage in an urban century. Wiley & Sons, Chichester.
Bierwiaczonek K., Nawrocki T. 2019. Gliwickie narracje tożsamościowe. [W:] P. Kisiel i in. (red.), Miasto, ekonomia, kultura: księga dedykowana Profesor Annie Karwińskiej. Scholar, Warszawa, s. 109–122.
Bilska-Wodecka E. 2012. Człowiek religijny i związki wyznaniowe w przestrzeni miasta w XX i na początku XXI w. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.
Boroń P. 2015. Dawne Gliwice. Studia z dziejów miasta i jego mieszkańców do końca XIX w. Wokół gliwickiego Rynku. Muzeum w Gliwicach, Gliwice.
Convery I., Corsane G., Davis P. (red.) 2014. Displaced heritage. Responses to disaster, trauma and loss. Boydell Press, Woodbridge.
Czepczyński M. 2008. Cultural landscapes of post-socialist cities. Representation of powers and needs. Ashgate, Aldershot.
Ćwiklak K. 2011. Gliwice – zapomniany mikrokosmos: semiotyka przestrzeni miasta w polskiej i niemieckiej prozie współczesnej. Rocznik Komparatystyczny, 2: 43–64.
Domański B. 2000. The impact of spatial and social qualities on the reproduction of local economic success: the case of path dependent development of Gliwice. Prace Geograficzne, 106: 35–54.
Graham B., Howard P. (red.) 2008. The Ashgate research companion to heritage and identity. Ashgate, Aldershot.
Gwosdz K. 2004. Ewolucja rangi miejscowości w konurbacji przemysłowej. Przypadek Górnego Śląska (1830–2000). IGiGP UJ, Kraków.
Harrison R. 2013. Heritage: Critical approaches. Routledge, London.
Howard P. 2003. Heritage: management, interpretation, identity. Continuum, London.
Kuszyk K. 2019. Poniemieckie. Wydawnictwo Czarne, Wołowiec.
Logan W., Reeves K. (red.) 2009. Places of pain and shame. Dealing with ‘difficult heritage’. Routledge, London.
Mazur Z. (red.) 1997. Wokół niemieckiego dziedzictwa kulturowego na Ziemiach Zachodnich i Północnych. Instytut Zachodni, Poznań.
Mitchell D. 2005. Landscape. [W:] D. Atkinson i in. (red.), Cultural geography. A critical dictionary of key concepts. I.B. Tauris, London, s. 49–56.
Moore N., Whelan I. (red.) 2007. Heritage, memory and the politics of identity. New perspectives on the cultural landscape. Ashgate, Aldershot.
Murzyn M. 2008. Heritage transformation in Central and Eastern Europe. [W:] B. Graham, P. Howard (red.), The Ashgate research companion to heritage and identity. Ashgate, Aldershot, s. 315–346.
Murzyn-Kupisz M. 2010a. Podmioty na rynku dziedzictwa kulturowego. Studia Regionalne i Lokalne, 3: 61–80.
Murzyn-Kupisz M. 2010b. Współczesne funkcje dziedzictwa kulturowego górnośląskich miast. Stare i Nowe Problemy Badawcze w Geografii Społeczno-Ekonomicznej, 1: 147–156.
Murzyn-Kupisz M., Gwosdz K. 2011. The changing identity of the Central European city: the case of Katowice. Journal of Historical Geography, 37: 113–126.
Nawrocki T. 2015. Nieobecne dziedzictwo? Przypadek Gliwic. Forum Socjologiczne, 6: 241–256.
Oslislo-Piekarska Z. 2015. Nowi Ślązacy. Miasto, design, tożsamość. ASP w Katowicach, Katowice.
Pawłowska K., Swaryczewska M. 2002. Ochrona dziedzictwa kulturowego. Zarządzanie i partycypacja społeczna. Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Rampley M. (red.) 2012. Heritage, ideology and identity in Central and Eastern Europe: Contested pasts, contested presents. Boydell Press, Rochester.
Smith L., Akagawa N. (red.) 2009. Intangible heritage. Routledge, London.
UNESCO 2011. Recommendation on the Historic Urban Landscape, including a glossary of definitions, 10 November 2011 (http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=48857&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html dostęp: 10.01.2021).
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r., nr 162, poz. 1568, art. 3; http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20031621568/U/D20031568Lj.pdf dostęp: 10.01.2021).