Słowa kluczowe
prawo zagospodarowania przestrzennego
Polska Rzeczpospolita Ludowa
plany zagospodarowania przestrzennego
Jak cytować
Abstrakt
W artykule przeanalizowano kluczowe tezy wyrażone w dyskusji naukowej dotyczącej systemu planowania przestrzennego w czasach PRL. Wyodrębniono trzy okresy, w ramach których wybrano publikacje w najszerszym stopniu odnoszące się do spraw związanych z systemem planowania przestrzennego, w tym prawnym kontekstem tego planowania. W największym zakresie skupiono się na publikacjach wydanych w Biuletynach i Studiach Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Polskiej Akademii Nauk. Zaproponowano wyodrębnienie najbardziej istotnych opinii, z perspektywy dzisiejszej dyskusji (ale również syntetycznego spojrzenia na zmiany systemu planowania przestrzennego w Polsce). Wskazane tezy naukowe odniesiono do współczesnych, podejmując próbę odpowiedzi na pytanie, w jakim zakresie i w jaki sposób zachowały aktualność oraz czy mogą stanowić szerszy punkt odniesienia dla współczesnych analiz. Badanie potwierdza więc pewną powtarzalność części problemów systemu planowania przestrzennego. Do istotnych wartości w wyodrębnionych okresach dyskusji zaliczono: próby zdefiniowania prawnej roli planów zagospodarowania przestrzennego, dostrzeganie braku efektywności wybranych organów administracji publicznej odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne, a także określenie i klasyfikację roli konfliktów przestrzennych w systemie planowania przestrzennego, z przełożeniem na dyskusję na temat rozwiązań prawnych. Należy uznać, że zwłaszcza w ramach wyodrębnionych powyżej zagadnień analizowana literatura wciąż może i powinna stanowić istotny punkt odniesienia, poszerzający zakres prowadzonej dyskusji.
Bibliografia
Bar L. 1970. Badanie funkcji ustawy w dziedzinie socjalizacji terenów urbanistycznych. Instytut Nauk Prawnych PAN, Studia Prawnicze, 25: 17-31.
Chmielewski T. 1979. Miejsce, funkcja i zadania planów zagospodarowania przestrzennego województw w ogólnokrajowym systemie planowania. Biuletyn KPZK PAN, 106: 11-34.
Domański R. 1987. Teoria i metodologia w pracach Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN w dwudziestopięcioleciu 1958-1983. Biuletyn KPZK PAN, 135: 109-135.
Dziewoński K. 1974. Problem węzłowy „Podstawy przestrzennego zagospodarowania kraju”. Próba podsumowania wyników badawczych uzyskanych w latach 1971-1973. Biuletyn KPZK PAN, 84: 9-16.
Giedych R. 2021. Prawo a ochrona środowiska i przyrody w planowaniu przestrzennym. [W:] M. Nowak (red.), Rola prawa w systemie gospodarki przestrzennej. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 167-186.
Gruchman B. 1978. Bariery rozwoju w teoriach wzrostu regionalnego. Biuletyn KPZK PAN, 99: 12-21.
Grzeszczak J. 1979. Krytyczna analiza dyskusji nt. doskonalenia metod opracowywania planów przestrzennego zagospodarowania województw. Biuletyn KPZK PAN, 106: 227-250.
Izdebski H. 2021. Prawo w systemie gospodarowania przestrzenią – rola i granice. [W:] M. Nowak (red.), Rola prawa w systemie gospodarki przestrzennej. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 11-28.
Jałowiecki B. 1984. Decentralizacja, samorząd, organizacja terytorialna kraju. Doświadczenia francuskie. Biuletyn KPZK PAN, 125: 211-246. https://doi.org/10.2307/3968409 DOI: https://doi.org/10.2307/3968409
Jałowiecki B. 1987. Planowanie przestrzenne – w kierunku nowego paradygmatu. Biuletyn KPZK PAN, 134: 4-14.
Jędraszko A. 2005. Zagospodarowanie przestrzenne w Polsce – drogi i bezdroża regulacji ustawowych. Platan, Warszawa.
Kachniarz T. 1989. O aktualności planów. IGPiK. Maszynopis.
Kassenberg A., Rolewicz C. 1985. Przestrzenna diagnoza ochrony środowiska w Polsce. PWE, Warszawa.
Kochanowski M., Kołodziejski J. 1984. Koncepcja metodologii planowania regionalnego. PWE, Warszawa.
Kolipiński J. 1976. Kierunki badań gospodarki przestrzennej i rozwoju regionalnego. Biuletyn KPZK PAN, 90: 7-24.
Kołodziejski J. 1982. Realizacja celów w warunkach narastania konfliktów w gospodarce przestrzennej. Biuletyn KPZK PAN, 120: 7-51.
Kołodziejski J. 1987. Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Raport końcowy. PWE, Warszawa.
Kołodziejski J. 1987. Rola Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN w kształtowaniu podstaw polityki regionalnej. Biuletyn KPZK PAN, 135: 155-173.
Kołodziejski J. 1988. Podstawowe cele i cechy planowania przestrzennego a ochrona środowiska. Biuletyn KPZK PAN, 139: 74-123.
Kostrowicki J. 1971. Głos w dyskusji. Biuletyn KPZK, 66: 31-34.
Kot J., Markowski T. 1986. Analiza wybranych instrumentów polityki przestrzennej. Biuletyn KPZK PAN, 130: 103-124.
Kozłowski S. 1981. Wstępna ocena gospodarki zasobami przyrody. Biuletyn KPZK PAN, 116: 13-33.
Kozłowski S. 1983. Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej Polski. Ossolineum, Warszawa.
Kozłowski S. 1986. Problematyka przyrodnicza w planowaniu przestrzennym. [W:] S. Kozłowski (red.), Problemy ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego w planowaniu przestrzennym. PWE, Warszawa, s. 75-91.
Kowalewski A. 1990, Reforma systemu gospodarki przestrzennej w Polsce jest naszym obowiązkiem. Centralny Ośrodek Informacji Budownictwa, Warszawa.
Kowalewski A., Nowak M. 2018. Chaos przestrzenny i prawo. Uwarunkowania, procesy, skutki, rekomendacje. [W:] A. Kowalewski, T. Markowski, P. Śleszyński (red.), Studia nad chaosem przestrzennym. Studia KPZK PAN, 182, 1: 128-136.
Kukliński A. 1968. Działalność Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju w latach 1965-1966. Biuletyn KPZK PAN, 46: 132-144.
Kulesza M., Pańko W. 1986, Instrumenty polityki przestrzennej. Aspekt prawny. Biuletyn KPZK PAN, 130: 50-85.
Kulesza M., Rudnicki Z. 1976, Studia prawno-instytucjonalne nad zagospodarowaniem przestrzennym kraju. Biuletyn KPZK PAN, 93: 140-184.
Leszczycki S. 1961. Drugi rok pracy Komitetu oraz perspektywy jego dalszej działalności. Biuletyn KPZK PAN, 6/8: 1-20.
Leszczycki S. 1977. Geografia a planowanie przestrzenne i ochrona środowiska. PWN, Warszawa.
Leszczyński K. 1971. Głos w dyskusji. Biuletyn KPZK, 66: 45-48.
Lorens P. 2016. Trends and problems of contemporary urbanization processes in Poland. [W:] U. Altrock, S. Guntner, S. Huning, D. Peters (red.), Spatial planning and urban development in the new EU member states. From adjustment to reinvention. Routledge, London, New York, s. 1-18
Majda T. 2020. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – uwarunkowania i przykłady dobrych praktyk. [W:] M. Nowak (red.), Ochrona ładu przestrzennego z perspektywy prawno-urbanistycznej. Wolters Kluwer, Warszawa, s. 129-158.
Malisz B. 1971. Przedmowa do opracowania M. Małeckiego. Biuletyn KPZK PAN, 65: 115-120.
Malisz B. 1984. Podstawy gospodarki i polityki przestrzennej. Ossolineum, Warszawa.
Malisz B. 1984. Trzy wizje polskiej przestrzeni. Biuletyn KPZK PAN, 125: 6-45.
Małecki M. 1971. Współpraca w dziedzinie planowania przestrzennego regionów przygranicznych. Biuletyn KPZK PAN, 65: 121-174.
Markowski T. 2010. Planowanie przestrzenne i instrumenty jego realizacji w świetle teorii ułomnych rynków. [W:] P. Lorens, J. Martyniuk-Pęczek (red.), Zarządzanie rozwojem przestrzennym miast. Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 28.
Mrzygłód T. 1971a. Głos w dyskusji. Biuletyn KPZK, 66: 35-37.
Mrzygłód T. 1971b. Przestrzenne zagospodarowanie Polski. PWE, Warszawa.
Nowak M. 2021. Wpływ orzeczeń sądów administracyjnych na ochronę ładu przestrzennego w lokalnym planowaniu przestrzennym. Studia z Polityki Publicznej, 8: 47-62. https://doi.org/10.33119/KSzPP/2021.2.3 DOI: https://doi.org/10.33119/KSzPP/2021.2.3
Nowak M., Śleszyński P. 2021. Standardy urbanistyczne w polityce przestrzennej. Analiza wybranych doświadczeń i propozycje. Samorząd Terytorialny, 7-8: 127-146.
Nowak M., Śleszyński P., Ostrowska A. 2020. Orzeczenia sądów administracyjnych w systemie gospodarki przestrzennej – perspektywa funkcjonalna i realizacyjna. Studium przypadku województwa mazowieckiego. Samorząd Terytorialny, 7-8: 109-128.
Nowakowski M. 2013. Sto lat planowania przestrzeni polskich miast (1910-2010). Oficyna Naukowa, Warszawa.
Odlanicki-Poczobutt A. 1971. Gospodarka terenami w miastach i osiedlach a planowanie przestrzenne. Biuletyn KPZK PAN, 66: 117-148.
Piotrowska L. 2021. Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne. Ewolucja systemu. Novae Res, Warszawa.
Ostrowska A. 2017. Rozważania nad istnieniem i istotą wolności zabudowy - głos w dyskusji. Annales Universitatis Mariae Curie-Skodowska, G, 64, 1: 153-170. https://doi.org/10.17951/g.2017.64.1.153 DOI: https://doi.org/10.17951/g.2017.64.1.153
Pańko W. 1978. Własność gruntowa w planowej gospodarce przestrzennej. Studium prawne. Uniwersytet Śląski, Katowice.
Pietraszewski W. 1982. Zagadnienia kompleksowego programowania i realizacji inwestycji osiedlowych i miejskich. Biuletyn KPZK PAN, 121: 44-74.
Pietraszewski W. 1983. Podstawy informacyjne planowania przestrzennego. PWE, Warszawa.
Pietraszewski W. 1984. Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Wybrane problemy. Biuletyn KPZK PAN, 120: 141-215.
Pietraszewski W. 1985. Wartość przestrzeni w planowaniu. PWN, Warszawa.
Pietrzykowska T. 1971. Analiza podstawowych pojęć i definicji teorii gospodarki przestrzennej. Biuletyn KPZK PAN, 62: 197-244.
Pogodziński Z. 1977. Planowanie przestrzenne terenów wiejskich. PWN, Warszawa.
Regulski J. 1982. Ekonomika miasta. PWE, Warszawa.
Regulski J. 1985. Przestrzenne procesy rozwoju. [W:] J. Regulski (red.), Planowanie przestrzenne. PWE, Warszawa, s. 13-57.
Regulski J., Ptaszyńska M., Kaźmierska E. 1986. Instrumenty polityki przestrzennej. Założenia metodyczne i kierunki badań. Biuletyn KPZK PAN, 130: 8-34.
Richert W. 1979. Planowanie przestrzenne. PPWK, Warszawa.
Secomski K. 1961. Analiza procesów uprzemysłowienia i struktury przestrzennej przemysłu w Polsce Ludowej. Biuletyn KPZK PAN, 6/8: 21-46.
Secomski K. 1966. Podstawy planowania perspektywicznego. PWE, Warszawa.
Secomski K. 1971. Głos w dyskusji. Biuletyn KPZK, 66: 37-41.
Secomski K. 1972. Współczesne problemy i tendencje rozwojowe gospodarki przestrzennej. [W:] K. Secomski (red.), Elementy teorii planowania przestrzennego. PWN, Warszawa, s. 11-30.
Sosnowski P. 2021. Ochrona ładu przestrzennego w Polsce przed 2003 r. Przyczynek do wykładni historycznej. [W:] M. Nowak (red.), Ochrona ładu przestrzennego z perspektywy prawno-urbanistycznej. Wolters Kluwer, Warszawa, s. 66-103.
Śleszyński P., Kowalewski A., Markowski T., Legutko-Kobus P., Nowak M. 2020. The Contemporary Economic Costs of Spatial Chaos: Evidence from Poland. Land, 9(7): 214. https://doi.org/10.3390/land9070214 DOI: https://doi.org/10.3390/land9070214
Szlachta J. 1984. Diagnoza stanu gospodarki przestrzennej Polski. Uwagi i Wnioski, 125: 253-265.
Wrzosek A. 1971. Zagadnienia użytkowania przestrzeni kraju w okresie perspektywicznym. Biuletyn KPZK PAN, 66: 7-30.
Zachariasz I. 2015. Funkcje planu miejscowego. Biuletyn KPZK PAN, 257/258: 29-30.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Maciej J. Nowak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.