Słowa kluczowe
usługi ekosystemowe
konkurencyjność regionów
Bayesian Belief Network
Park Chłapowskiego
pasy zadrzewień
Jak cytować
Abstrakt
W opracowaniu przedstawiono wyniki badań dotyczące pomiaru wpływu krajobrazu
wiejskiego, jego elementów i struktury na konkurencyjność regionu rozumianą jako zdolność do generowania relatywnie wysokich dochodów z działalności gospodarczej, przy jednoczesnym zapewnieniu zatrudnienia i dobrobytu społeczeństwa. Powiązania przyczynowe pomiędzy kształtowaniem krajobrazu, korzyściami społeczno-ekonomicznymi i mechanizmami wpływającymi na poziom dochodów zostały opisane i zmierzone na przykładzie regionu rolniczego, który znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego w Wielkopolsce. W celu scharakteryzowania unikatowej struktury krajobrazu parku, za pomocą GIS, map glebowych i innych materiałów przygotowano szczegółowe mapy wybranego regionu i porównano je z dwoma obszarami rolniczymi o wyraźnie odmiennych cechach krajobrazowych, ale położonymi w sąsiedztwie. Na podstawie przygotowanych map dokonano inwentaryzacji krajobrazu i jego struktury. Stopień koncentracji
i zróżnicowania elementów krajobrazu został zmierzony dwoma wskaźnikami – indeksem Shannona (H) i indeksem Herfindahla-Hirschmana (HHI). Następnie w celu określenia potencjalnego wpływu
krajobrazu na konkurencyjność regionu opracowano koncepcję oceny zależności metodą Bayesian Belief Network (BBN). Opracowanie struktury BBN pozwoliło na ustalenie siły zależności pomiędzy poszczególnymi elementami krajobrazu, funkcjami pełnionymi przez krajobraz, korzyściami a konkurencyjnością regionu. Wyniki wskazują, że korzyści z krajobrazu dla konkurencyjności regionu w Parku Krajobrazowym im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego są wyraźnie związane z rolnictwem chronionym przez pasy zadrzewień. Występowanie zadrzewień liniowych jest ponad dwukrotnie większe na terenie Parku niż w regionach sąsiednich. Krajobraz Parku waloryzowany jest z perspektywy dwóch najważniejszych pełnionych funkcji – produkcyjnej oraz regulacyjnej. Funkcja produkcyjna związana
jest z rolniczym charakterem krajobrazu i produkcją żywności. Funkcja ochronno-regulacyjna wynika z występowania pasów zadrzewień śródpolnych, które w znaczący sposób redukują erozję wietrzną,
na którą narażone są uprawy w tym regionie Polski. Stwierdzono też, że wszystkie rozważane elementy krajobrazu (pola uprawne, lasy, zadrzewienia śródpolne i przydrożne, zbiorniki wodne) mają pozytywny wpływ na zdolność do generowania dochodów w regionie, zwiększając szanse na osiągnięcie
wysokiej konkurencyjności, ale z różną siłą oddziaływania.
Bibliografia
Bethwell C., Sattler C., Stachow U. 2022. An analytical framework to link governance, agricultural production practices, and the provision of ecosystem services in agricultural landscapes. Ecosystem Services, 53: 101402. https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2021.101402 DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2021.101402
Borozan D. 2008. Regional Competitiveness: Some Conceptual Issues and Policy Implications. Interdisciplinary Management Research, IV, 4 : 5-53.
Boschma R.A. 2004. Competitiveness of Regions from an Evolutionary Perspective. Regional Studies, 38, 9: 1001-1014. https://doi.org/10.1080/0034340042000292601 DOI: https://doi.org/10.1080/0034340042000292601
Burkhard B., Maes J. (Eds.) 2017. Mapping ecosystem services. Pensoft Publishers. https://doi.org/10.3897/ab.e12837 DOI: https://doi.org/10.3897/ab.e12837
Camagni R. 2002. On the Concept of Territorial Competitiveness. Urban Studies, 39: 2395-2411. https://doi.org/10.1080/0042098022000027022 DOI: https://doi.org/10.1080/0042098022000027022
Claim 2012. Deliverable D3.14 - Landscape as a driver of competitiveness (http://www.claimproject.eu/docup/Deliverable_D3.14_def.pdf).
Cooper T., Hart K., Baldock D. 2009. 'Provision of Public Goods through Agriculture in the European Union'. Report Prepared for DG Agriculture and Rural Development, Contract No 30-CE-0233091/00-28, Institute for European Environmental Policy, London.
Courtney P., Hill G., Roberts D. 2006. The role of natural heritage in rural development: an analysis of economic linkages in Scotland. Journal of Rural Studies, 22: 469-484. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2006.02.003 DOI: https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2006.02.003
Courtney P., Mills J., Gaskell P., Chaplin S. 2013. Investigating the incidental benefits of Environmental Stewardship schemes in England. Land Use Policy, 31: 26-37. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2012.01.013 DOI: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2012.01.013
De Groot R., Alkemade R., Braat L., Hein L., Willemen L. 2010. Challenges in integrating the concept of ecosystem services and values in landscape planning, management and decision making. Ecological Complexity, 6: 453-462. https://doi.org/10.1016/j.ecocom.2009.10.006 DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecocom.2009.10.006
Dissart J.C., Vollet D. 2011. Landscapes and territory-specific economic bases. Land Use Policy, 28: 563-573. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2010.11.004 DOI: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2010.11.004
European Commission 1999. 6th Periodic Report on the Social and Economic Situation of Regions in the EU.
Fieldsend A. 2011. Determining the Socio-economic Value of Agricultural Landscape. Horticulture, 68: 338-347.
Feurer M., Gwendolin Zaehringer J., Heinimann A., Naing S.M., Blaser J., Celio E. 2021. Quantifying local ecosystem service outcomes by modelling their supply, demand and flow in Myanmar's forest frontier landscape. Journal of Land Use Science, 16, 1: 55-93. https://doi.org/10.1080/1747423X.2020.1841844 DOI: https://doi.org/10.1080/1747423X.2020.1841844
Florida R. 2002. The Rise of the Creative Class. Basic Books, New York.
Forio M.A.E., Gonzalo V., Ryckebusch H., Echelpoel W. van, Goethals P. 2018. BBN models as trade-off tools for ecosystem services. [In:] ICEI 2018 : 10th International Conference on Ecological Informatics - Translating Ecological Data into Knowledge and Decisions in a Rapidly Changing World. Jena (https://www.db-thueringen.de/receive/dbt_mods_00037809).
Haines-Young R. 2011. Exploring ecosystem service issues across diverse knowledge domains using Bayesian Belief Networks. Progress in Physical Geography, 35: 681-699. https://doi.org/10.1177/0309133311422977 DOI: https://doi.org/10.1177/0309133311422977
Hein L., van Koppen K., de Groot R., van Ierland E. 2006. Spatial scales, stakeholders and the valuation of ecosystem services. Ecological Economics, 57: 209-228. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2005.04.005 DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2005.04.005
Huang J., Tichit M., Poulot M., Darly S., Li S., Petit C., Aubry C. 2015. Comparative review of multifunctionality and ecosystem services in sustainable agriculture. J. Environ. Manage., 149: 138-147. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2014.10.020 DOI: https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2014.10.020
Johnson H., Brandle J. 2003. Shelterbelt design. Landcare Notes, State of Victoria, Department of Sustainability and Environment.
Kitson M., Martin R., Tyler P. 2004. Regional Competitiveness: An Elusive yet Key Concept? Regional Studies, 38, 9: 991-999. https://doi.org/10.1080/0034340042000320816 DOI: https://doi.org/10.1080/0034340042000320816
Korb K.B., Nicholson A. 2004. Bayesian Artificial Intelligence. Chapman and Hall. https://doi.org/10.1201/9780203491294 DOI: https://doi.org/10.1201/9780203491294
Kort J. 1988. Benefits of windbreaks to field and forage crops. Agriculture, Ecosystems and Environment, 22-23: 165-190. https://doi.org/10.1016/0167-8809(88)90017-5 DOI: https://doi.org/10.1016/0167-8809(88)90017-5
Krugman P. 1994a. Competitiveness: A Dangerous Obsession. Foreign Affairs, 732: 28-44. https://doi.org/10.2307/20045917 DOI: https://doi.org/10.2307/20045917
Landuyt D., Broekx S., D'hondt R., Engelen G., Aertsens J., Goethals P.L.M. 2013. Areview of Bayesian belief networks in ecosystem service modelling. Environmental Modelling & Software, 1-11. https://doi.org/10.1016/j.envsoft.2013.03.011 DOI: https://doi.org/10.1016/j.envsoft.2013.03.011
Latruffe L. 2010. Competitiveness, Productivity and Efficiency in the Agricultural and Agri-Food Sectors. OECD Food, Agriculture and Fisheries Working Papers, 30. https://doi.org/10.1787/5km91nkdt6d6-en DOI: https://doi.org/10.1787/5km91nkdt6d6-en
Marcot B.G., Holthausen R.S., Raphael M.G., Rowland M.M., Wisdom M.J. 2001. Using Bayesian belief networks to evaluate fish and wildlife population viability under landmanagement alternatives from an environmental impact statement. Forest Ecology and Management, 153: 29-42. https://doi.org/10.1016/S0378-1127(01)00452-2 DOI: https://doi.org/10.1016/S0378-1127(01)00452-2
Marcot B.G., Steventon J.D., Sutherland G.D., Mccann R.K. 2006. Guidelines for developing and updating Bayesian belief networks applied to ecological modeling and conservation. Can. J. For. Res., 36: 3063-3074. https://doi.org/10.1139/x06-135 DOI: https://doi.org/10.1139/x06-135
Martin L. 2003. A Study of the Factors of Regional Competitiveness. A draft final report for the European Commission. Directorate-General Regional Policy, Cambridge Econometrics, Ecorys-Nei, Rotterdam.
Martin L., Westgren R., Duren E. van 1991. Agribusiness Competitiveness across National Boundaries. American Journal of Agricultural Economic, 73: 1457-1464. https://doi.org/10.2307/1242402 DOI: https://doi.org/10.2307/1242402
McCann R.K., Marcot B.G., Ellis R. 2006. Bayesian belief networks: applications in ecology and natural resource management. Can. J. For. Res., 36: 3053-3062. https://doi.org/10.1139/x06-238 DOI: https://doi.org/10.1139/x06-238
McCloskey J.T., Lilieholm R.J., Cronan C. 2011 Using Bayesian belief networks to identify potential compatibilities and conflicts between development and landscape conservation. Landscape and Urban Planning, 101: 190-203. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2011.02.011 DOI: https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2011.02.011
Porter M. 1992. Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance. PA, Consulting Group, London, p. 40.
Porter M., Ketals C. 2003. UK Competitiveness: Moving to the Next Stage. DTI Economics Paper, 3: 11.
Schaller L., Kantelhardt J., Bossi Fedrigotti V., Targetti S., Viaggi D. et al. 2014. The contribution of agricultural landscapes to local development and regional competitiveness - an Analytical Network Process ANP in selected European Union and Candidate countries' study regions. Contributed paper for 88th Annual Conference of the Agricultural Economics Society, AgroParisTech, Paris, France, 9-11 April 2014.
Schaller L., Targetti S., Villanueva A.J., Zasada I., Kantelhardt J., Arriaza M., Bal T., Fedrigotti V.B., Giray F.H., Häfner K., Majewski E., Malak-Rawlikowska A., Nikolov D., Paoli J.-Ch., Piorr A., Rodríguez-Entrena M., Ungaro F., Verburg P.H., Zanten B. van, Viaggi D. 2018 Agricultural landscapes, ecosystem services and regional competitiveness - Assessing drivers and mechanisms in nine European case study areas. Land Use Policy, 76: 735-745. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2018.03.001 DOI: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2018.03.001
Smith R.I., Barton D.N, Dick J., Haines-Young R., Madsen A.L., Rusch G.M., Termansen M., Woods H., Carvalho L., Constantin Giucă R., Luque S., Odee D., Rusch V., Saarikoski H., Adamescu C.M., Dunford R., Ochieng J., Gonzalez-Redin J., Stange E., Vădineanu A., Verweij P., Vikström S. 2018. Operationalising ecosystem service assessment in Bayesian Belief Networks: Experiences within the OpenNESS project. Ecosystem Services, 29, C: 452-464. https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2017.11.004 DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2017.11.004
Targetti S., Schaller L., Villanueva A., Arriaza M., Bal T., Bossi Fedrigotti V., Giray H., Häfner K., Kantelhardt J., Kapfer M., Majewski E., Malak-Rawlikowska A., Nikolov D., Örmeci C., Paoli J.P., Piorr A., Raggi M., Rodríguez-Entrena M., Ungaro F., Verburg P., van Zanten B., Zasada I. Viaggi D. 2014. An Analytic Network Process approach for the evaluation of second order effects of agricultural landscape management on local economies. Contributed paper for EAAE Congress Ljubliana 2014.
TEEB 2010. The economics of ecosystems and biodiversity: mainstreaming the economics of nature: a synthesis of the approach, conclusions and recommendations of TEEB.
van Vliet J., de Groot H.L.F., Rietveld P., Verburg P.H. 2015. Manifestations and underlying drivers of agricultural land use change in Europe. Landscape Urban Plann., 133: 24-36. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2014.09.001 DOI: https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2014.09.001
van Zanten B.T., Verburg P.H., Espinosa M., Gomez-y-Paloma S., Galimberti G., Kantelhardt J., Viaggi D. 2014. European agricultural landscapes, common agricultural policy and ecosystem services: a review. Agronomy for Sustainable Development, 342: 309-325. https://doi.org/10.1007/s13593-013-0183-4 DOI: https://doi.org/10.1007/s13593-013-0183-4
Viaggi D., Raggi M., Villanueva A.J., Kantelhardt J. 2021. Provision of public goods by agriculture and forestry: Economics, policy and the way ahead. Land Use Policy, 107: 105273. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.105273 DOI: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.105273
Zasada I., Häfner K., Schaller L., van Zanten B.T., Lefebvre M., Malak-Rawlikowska A., Nikolov D., Rodríguez-Entrena M., Manrique R., Ungaro F., Zavalloni M., Delattre L., Piorr A., Kantelhardt J., Verburg P.H., Viaggi D. 2017. A conceptual model to integrate the regional context in landscape policy, management and contribution to rural development: literature review and European case study evidence. Geoforum, 82: 1-12. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2017.03.012 DOI: https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2017.03.012
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Agata Malak-Rawlikowska, Edward Majewski, Paweł Kobus, Renata Giedych, Gabriela Maksymiuk, Barbara Szulczewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.