Słowa kluczowe
fiskalne ograniczenie zadłużenia
działalność pozabudżetowa
spółki komunalne
Wielkopolska
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest ocena, czy rozmiar działalności pozabudżetowej jednostek samorządu terytorialnego prowadzonej przez spółki komunalne (MOCs) zależy od zadłużenia gminy i niwykorzystanej zdolności zadłużeniowej. Fiskalna reguła zadłużeniowa ogranicza zdolność zadłużeniową gminy w oparciu o indywidualny wskaźnik jej zadłużenia. Innymi słowy, w artykule podjęto próbę ustalenia, czy i w jakim stopniu wielkość finansowania pozabudżetowego poprzez opłaty za lokalne usługi publiczne świadczone przez spółki komunalne zależy od sytuacji finansowej gminy. Wykorzystano dane panelowe 89 gmin województwa wielkopolskiego pochodzące ze skonsolidowanych sprawozdań finansowych, sprawozdań o nadwyżce/deficycie gmin za 2018 r., Banku Danych Lokalnych oraz informacje o strukturze własnościowej MOCs i wielkości ich przychodów z bazy Orbis. Modele zostały oszacowane uogólnioną metodą momentów (GMM) na łącznej próbie wszystkich gmin posiadających spółki komunalne w województwie wielkopolskim. Wykazano, że gminy przesuwały działalność poza budżet w odpowiedzi na ograniczenia limitu zadłużenia fiskalnego obowiązujące od 2014 r. oraz w latach wyborczych. Co więcej, struktura i wielkość działalności budżetowej są związane z relatywnymi kosztami alternatywnymi lokalnych usług publicznych. Wynika to z faktu, że rosnące stawki opłat komunalnych generują niższe koszty polityczne niż podwyższanie podatków czy opłat lokalnych. Tym samym pokazano, że wprowadzona w 2014 r. reguła zadłużeniowa zwiększa skalę przesuwania wydatków poza budżet za pomocą spółek komunalnych w Wielkopolsce.
Bibliografia
Abrams B., Dougan A. 1986. The effects of constitutional constraints on governmental spending. Public Choice, 49: 101-116. https://doi.org/10.1007/BF00181033 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00181033
Arellano M., Bond S. 1991. Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. The Review of Economic Studies, 58(2): 277-297. https://doi.org/10.2307/2297968 DOI: https://doi.org/10.2307/2297968
Bails D. 1982. A critique of the effectiveness of tax-expenditure limitations. Public Choice, 38: 129-138. https://doi.org/10.1007/BF00127714 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00127714
Bennett J.T., DiLorenzo T.J. 1982. Off-budget activities of local government: The bane of the tax revolt. Public Choice, 39(3): 333-342. https://doi.org/10.1007/BF00118791 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00118791
Bennett J.T., Dilorenzo T.J. 1984. Off-budget activities of local government: Reply. Public Choice, 42(2): 213-215. https://doi.org/10.1007/BF00124164 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00124164
Białek-Jaworska A. 2021. Revenue diversification and municipally owned companies' role in shaping the debt of municipalities. Annals of Public and Cooperative Economics, 1-45. http://doi.org/10.1111/apce.12358. DOI: https://doi.org/10.1111/apce.12358
Blewett R.A. 1984. Off-budget activities of local government: Comment. Public Choice, 42(2): 205-211. https://doi.org/10.1007/BF00124163 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00124163
Bremeier W., Brinckmann H., Killian W. 2006. Public Governance Kommunaler Unternehmen. HBS-Edition, Düsseldorf.
Bordo M.D., Landau D. 1987. The growth of government: A protection explanation. Public Choice, 53: 167-174. https://doi.org/10.1007/BF00125847 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00125847
Breeden C.H., Hunter W.J. 1985. Tax revenue and tax structure. Public Finance Quarterly, 13(April): 216-224. https://doi.org/10.1177/109114218501300206 DOI: https://doi.org/10.1177/109114218501300206
Buchanan J.M. 1997. Finanse publiczne w warunkach demokracji, tłum. E. Balcerek. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Buchanan L.M., Wagner R.E. 1977. Democracy in deficit: The political legacy of Lord Keynes. Academic Press, New York.
Bunch B.S. 1991. The effect of constitutional debt limits on state governments use of public expenditures. Public Choice, 68(1-3): 57-69. https://doi.org/10.1007/BF00173819 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00173819
Chan J. 2003. Government accounting: An assessment of theory, purpose and standards. Public Money & Management, 3(1): 13-20. https://doi.org/10.1111/1467-9302.00336 DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9302.00336
Cho C.H., Jérôme T., Maurice J. 2021. Whatever it takes: first budgetary responses to the COVID-19 pandemic in France. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, 33(1): 12-23. https://doi.org/10.1108/JPBAFM-07-2020-0126 DOI: https://doi.org/10.1108/JPBAFM-07-2020-0126
Civil Code Act as of 23rd April 1964, consolidated text in Journal of Laws 2022 item 1360.
Crain W.M., Tollison R.D., Goff B.L., Carlson D. 1985. Legislator specialisation and the size of government. Public Choice, 46: 311-315. https://doi.org/10.1007/BF00124428 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00124428
Cuadrado-Ballesteros B., García-Sánchez I.M., Prado-Lorenzo J.M. 2013. Determinants of functional decentralisation and their relation to debt: empirical evidence based on the analysis of Spanish municipalities. International Review of Administrative Sciences, 79(4): 701-723. https://doi.org/10.1177/0020852313501246 DOI: https://doi.org/10.1177/0020852313501246
De Mello Jr L.R. 2000. Fiscal decentralisation and intergovernmental fiscal relations: a cross-country analysis. World Development, 28(2): 365-380. https://doi.org/10.1016/S0305-750X(99)00123-0 DOI: https://doi.org/10.1016/S0305-750X(99)00123-0
Feenberg D.R., Rosen H.S. 1987. Tax structure and public sector growth. Journal of Public Economics, 32: 185-201. https://doi.org/10.1016/0047-2727(87)90011-9 DOI: https://doi.org/10.1016/0047-2727(87)90011-9
Foremny D. 2014. Sub-national deficits in European countries: The impact of fiscal rules and tax autonomy. European Journal of Political Economy, 34: 86-110. https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2014.01.003 DOI: https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2014.01.003
Grossi G., Ho A.T., Joyce P.G. 2020. Budgetary responses to a global pandemic: international experiences and lessons for a sustainable future. Journal of Public Budgeting, Accounting & Financial Management, 32(5): 737-744. https://doi.org/10.1108/JPBAFM-12-2020-189. DOI: https://doi.org/10.1108/JPBAFM-12-2020-189
Grossi G., Mussari R. 2008. Effects of outsourcing on performance measurement and reporting: The experience of Italian local governments. Public Budgeting and Finance, 28(1): 22-38. https://doi.org/10.1111/j.1540-5850.2008.00895.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1540-5850.2008.00895.x
Grossi G., Newberry S.T. 2009. Whole-of-government accounting: International trends. Public Money & Management, 29(4): 209-215. https://doi.org/10.1080/09540960903034968 DOI: https://doi.org/10.1080/09540960903034968
Grossi G., Pepe F. 2009. The concept of consolidation in the public sector: A crosscountry comparison. Public Money & Management, 29(4): 251-256. https://doi.org/10.1080/09540960903035031 DOI: https://doi.org/10.1080/09540960903035031
Grossi G., Thomasson A. 2011. Jointly owned companies as instruments of Local Government: Comparative evidence from the Swedish and Italian water services. Policy Studies, 32(3): 277-289. https://doi.org/10.1080/01442872.2011.561695 DOI: https://doi.org/10.1080/01442872.2011.561695
Higgs R.R. 1985. Crises, bigger government and ideological change. Explorations in Economic History, 22: 1-28. https://doi.org/10.1016/0014-4983(85)90019-1 DOI: https://doi.org/10.1016/0014-4983(85)90019-1
IMF 2020. Fiscal Monitor. Chapter 3. State-owned enterprises: the other government.
Kopańska A., Kopyt M. 2018. Determinanty zadłużenia polskich gmin i miast na prawach powiatu. Analiza dla lat 2006-2016. Finanse Komunalne, (10): 5-22.
Kotia A., Duarte Lledó V. 2016. Do Subnational Fiscal Rules Foster Fiscal Discipline? New Empirical Evidence from Europe. IMF Working Paper, 16(84). https://doi.org/10.5089/9781484322031.001 DOI: https://doi.org/10.5089/9781484322031.001
Logan R.R. 1986. Fiscal illusion and the grantor government. Journal of Political Economy, 96: 1304-1318. https://doi.org/10.1086/261434 DOI: https://doi.org/10.1086/261434
Marchewka-Bartkowiak K., Wiśniewski M. 2012. Indywidualny wskaźnik zadłużenia JST - ocena krytyczna i propozycje zmian. Biuro Analiz Sejmowych, 21(88): 1-6.
Marlow M.L., Joulfaian D. 1989. The determinants of off-budget activity of state and local governments. Public Choice, 63(2): 113-123. https://doi.org/10.1007/BF00153395 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00153395
Marlow M.L., Manage N. 1987. Expenditures and receipts: Testing for causality in state and local government finances. Public Choice, 53: 253-255. https://doi.org/10.1007/BF00127349 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00127349
Meltzer A.H., Richards S.F. 1983. Tests of a rational theory of government. Public Choice, 41: 403-418. https://doi.org/10.1007/BF00141072 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00141072
Misiolek W.S., Elder H.W. 1988. Tax structure and the size of government: An empirical analysis of the fiscal illusion and fiscal stress arguments. Public Choice, 57: 233-247. https://doi.org/10.1007/BF00124807 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00124807
Niskanen W.A. 1971. Bureaucracy and representative government. Aldine-Atherton, Chicago.
Olson M. 1982. The rise and decline of nations. Yale University Press, New Haven.
Pommerehne W.W., Schneider F. 1978. Fiscal illusion, political institutions, and local public spending. Kyklos, 31: 381-408. https://doi.org/10.1111/j.1467-6435.1978.tb00648.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-6435.1978.tb00648.x
Poniatowicz M. 2011. Limity zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w aspekcie kryzysu finansów publicznych. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu, 21: 291-305.
Public Finance Act as of 27th August 2009, Journal of Laws 2017 item 2077 as amended.
Report on the standing of the City of Poznań in 2018 (https://badam.poznan.pl/2018/v_nasz-rozwoj-i-budzet/02_budzet-i-finanse-miasta/akcje-i-udzialy-miasta-poznania-w-spolkach-i-spoldzielniach/).
Riherd R. 1995. The impact of state debt management on debt activity. Public Budgeting and Finance, 15(2): 33-51. https://doi.org/10.1111/1540-5850.01038 DOI: https://doi.org/10.1111/1540-5850.01038
RIO 2014. Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego. Przestrzeganie ustawowych limitów zadłużenia i jego spłaty. Łódź.
Rodden J., Eskenland G., Litvack J. 2003. Fiscal Decentralisation and the Challenge of Hard Budget Constraints. MIT Press, s. 53. https://doi.org/10.7551/mitpress/3021.001.0001 DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/3021.001.0001
Satoła Ł. 2012. Nowe normy ostrożnościowe w zakresie zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego. Problemy Zarządzania, 4(39): 77-91. https://doi.org/10.7172/1644-9584.39.5 DOI: https://doi.org/10.7172/1644-9584.39.5
Stein R.M., Hamm K.E., Freeman P.K. 1983. An analysis of support for tax limitation referenda. Public Choice, 40: 187-194. https://doi.org/10.1007/BF00118520 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00118520
Sutherland D., Price R., Joumard I. 2005. Sub-central government fiscal rules. OECD Economic Studies, 41(2): 141-181. https://doi.org/10.1787/eco_studies-v2005-art13-en DOI: https://doi.org/10.1787/eco_studies-v2005-art13-en
Tellier G. 2006. Public expenditures in Canadian provinces: An empirical study of politicoeconomic interactions. Public Choice, 126: 367-385. https://doi.org/10.1007/s11127-006-2455-x DOI: https://doi.org/10.1007/s11127-006-2455-x
Tetla M. 2016. Dług jednostek samorządu terytorialnego w latach 2012-2014 i sposoby jego ograniczania. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 275: 131-140.
Toma M., Toma E.F. 1980. Bureaucratic response to tax limitation amendments. Public Choice, 35: 333-348. https://doi.org/10.1007/BF00124445 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00124445
Wagner A. 1893. Grundlegung der politischen Okonomie. Leipzig.
Weede E. 1984. Democracy, creeping socialism, and ideological socialism in rent-seeking societies. Public Choice, 44: 349-365. https://doi.org/10.1007/BF00118768 DOI: https://doi.org/10.1007/BF00118768
Winer S.L. 1983. Some evidence on the effect of the separation of spending and taxing decisions. Journal of Political Economy 91: 126-140. https://doi.org/10.1086/261131 DOI: https://doi.org/10.1086/261131
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Anna Białek-Jaworska, Robert Jaworski, Artur Wachowiak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.