Słowa kluczowe
nowe narzędzia urbanistyki operacyjnej w Polsce
kształtowanie obszaru rewitalizacji
symulacja skutków miejscowego planu rewitalizacji
Jak cytować
Abstrakt
Z końcem 2021 r. Rada Miasta Kalisza uchwaliła Miejscowy Plan Rewitalizacji „Jabłkowskiego–Podgórze”. Po raz pierwszy w Polsce stworzono nowy instrument polityki przestrzennej oparty na ustanowionych w 2015 r. fakultatywnych zapisach ustawy o rewitalizacji. Na tle przyczyn, jakie legły u podstaw stworzenia przedmiotowego planu, rodzajów wykorzystanych w nim narzędzi systemowych oraz osiągniętych rezultatów, prezentowana praca skupia uwagę na roli nowych narzędzi urbanistyki operacyjnej i potencjale ich oddziaływania na kształtowaną lokalnie przestrzeń. Analiza procesu powstawania miejscowego planu rewitalizacji z symulacją jego możliwego wpływu na kształt wybranych wnętrz urbanistycznych ukazuje zarówno mocne strony, jak i słabości przyjętych planem rozwiązań. Praca podejmuje też problem dotychczasowej marginalizacji znaczenia miejscowego planu rewitalizacji w polityce przestrzennej polskich gmin i daleko idącej potrzeby zmian w sposobie jej kształtowania.
Bibliografia
Adelfio M., Hamiduddin I., Miedema E. 2021. London's King's Cross redevelopment: a compact, resource efficient and 'liveable' global city model for an era of climate emergency? Urban Research & Practice, 14, 2: 180200. https://doi.org/10.1080/17535069.2019.1710860 DOI: https://doi.org/10.1080/17535069.2019.1710860
Alpopi C., Manole C. 2013. Integrated Urban Regeneration - Solution for Cities Revitalize. Procedia Economics and Finance, 6: 178-185. https://doi.org/10.1016/S2212-5671(13)00130-5 DOI: https://doi.org/10.1016/S2212-5671(13)00130-5
Borsa M. 2021. Miejscowy Plan Rewitalizacji - nowy instrument planistyczny w praktyce. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach, 13.
Centrum Badań i Edukacji Statystycznej GUS. 2018. Raport końcowy. Dane statystyczne z zakresu rewitalizacji na poziomie gmin. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Centrum Badań i Edukacji Statystycznej GUS. 2020. Raport końcowy. Pozyskanie danych z zakresu rewitalizacji na poziomie gmin za lata 2018-2019. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Centrum Doradztwa Rewitalizacyjnego IRMIR. 2021. Regiony rewitalizacji - zasady programowania i wdrażania procesu rewitalizacji. Dziedzictwo kulturowe w rewitalizacji. Seminarium dla wojewódzkich urzędów ochrony zabytków. Warszawa (https://samorzad.nid.pl/wpcontent/uploads/2021/09/Rewitalizacja_podstawy-prawne-22-09-2021.pdf; dostęp: 8.07.2022).
Churski P., Ciesiółka P., Kołsut B., Kudłak R., Motek P. 2017. Pogłębiona diagnoza obszaru rewitalizacji. Dokument sporządzony w ramach projektu opracowanie GPR dla miasta Kalisza. Kalisz (https://www.bip.kalisz.pl/ogloszenia/konsultacje/gpr.pdf; dostęp: 5.07.2022).
Cieślak-Arkuszewska A., Purzyński R. 2021. Miejscowy plan rewitalizacji jako narzędzie kształtowania polityki przestrzennej historycznego centrum małego miasta. Space-Society-Economy, 32: 153-181. https://doi.org/10.18778/1733-3180.32.07 DOI: https://doi.org/10.18778/1733-3180.32.07
Couch C., Fraser Ch., Percy S. 2008. Urban regeneration in Europe. Wiley, London.
Decyzja nr 33/A Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu z dnia 28.02.1956 r., zmieniona decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 29.11.2013 r. o wpisie do rejestru zabytków układu urbanistycznego miasta Kalisza.
Glasson J., Wood G. 2009. Urban Regeneration and Impact Assessment for Social Sustainability. Impact Assessment and Project Appraisal, 27, 4: 283-290. https://doi.org/10.3152/146155109X480358 DOI: https://doi.org/10.3152/146155109X480358
Grodach C., Ehrenfeucht R. 2015. Urban Revitalization: Remaking cities in a changing world. Routledge, UK. https://doi.org/10.4324/9781315850214 DOI: https://doi.org/10.4324/9781315850214
IRMiR. 2021. Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu MPR "Jabłkowskiego-Podgórze" z dnia 12.05.2021r. (https://rewitalizacjakalisz.pl/wp-content/uploads/2021/05/Prognoza-oddzialywania-na-srodowisko-projektu-planu.pdf; dostęp: 2.07.2022).
Izdebski H. 2016. Planowanie i zagospodarowanie przestrzenne, aktualny i pożądany stan prawny. Kontrola Państwowa, nr 2 specjalny. NIK, Departament Środowiska, Rolnictwa i Zagospodarowania Przestrzennego, Warszawa.
Jadach-Sepioło A. (red.) 2021a. Ewaluacja systemu zarządzania i wdrażania procesów rewitalizacji w Polsce. Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa.
Jadach-Sepioło A. (red.) 2021b. Badanie systemu zarządzania i wdrażania procesów rewitalizacji w Polsce. Raport końcowy. Zespół Instytutu Rozwoju Miast i Regionów, Zespół ECORYS Sp. z o.o., Warszawa (https://obserwatorium.miasta.pl/wp-content/uploads/2021/04/ewaluacja-systemu-zarzadzania_i_wdrazania_procesow_rewitalizacji_w_polsce_jadach-sepiolo.pdf; dostęp: 12.08.2022).
Jarczewski W., Kułaczkowska A. (red.) 2019. Rewitalizacja. Raport o stanie polskich miast. Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa-Kraków.
Jaszczak A., Kristianova K., Pochodyła E., Kazak J.K., Młynarczyk K. 2021. Revitalization of Public Spaces in Cittaslow Towns: Recent Urban Redevelopment in Central Europe. Sustainability,13, 5: 2564. https://doi.org/10.3390/su13052564 DOI: https://doi.org/10.3390/su13052564
Jędraszko A. 2007. Zagospodarowanie przestrzenne w Polsce - drogi i bezdroża regulacji ustawowych. Wydawnictwo Platan, Warszawa.
Kaczmarek S. 2015. Skuteczność procesu rewitalizacji. Uwarunkowania, mierniki, perspektywy. Studia Miejskie, 17: 27-35
Kamiński Z. 2008. Bezdroża prawne planowania przestrzennego w Polsce. Wybrane problemy rozwoju i rewitalizacji miast: aspekty poznawcze i praktyczne. Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej, seria: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 5.
Kusiak J. 2019. Revitalizing urban revitalization in Poland: Towards a new agenda for research and practice. Urban Development Issues, 63: 17-23 https://doi.org/10.2478/udi-2019-0013 DOI: https://doi.org/10.2478/udi-2019-0013
Lorens P. 2014. Wprowadzenie do projektowania urbanistycznego. [W:] P. Lorens, J. Martyniuk-Pęczek (red.), Miasto-Metropolia-Region. Akapit-DTP, Gdańsk, s. 32-33.
Mikuła Ł. 2017. Nowe instrumenty ekonomiczne polityki miejskiej w świetle ustawy o rewitalizacji. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 39, 1: 47-60.
Miles S. 2005. "Our Tyne": iconic regeneration and the revitalisation of identity in Newcastle Gateshead. Urban Studies, 42: 913-926. https://doi.org/10.1080/00420980500107326 DOI: https://doi.org/10.1080/00420980500107326
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. 2021. Regiony rewitalizacji - wzmacnianie zdolności gmin do programowania i wdrażania działań rewitalizacyjnych. Dziedzictwo kulturowe w rewitalizacji. Seminarium dla wojewódzkich urzędów ochrony zabytków, Warszawa (https://samorzad.nid.pl/wp-content/uploads/2021/09/Regiony-Rewitalizacji-NID-22.09.21.pdf; dostęp: 8.07.2022).
NIK, Delegatura w Rzeszowie. 2021. Realizacja programów rewitalizacji i ich efekty. Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa.
Parysek J.J. 2015. Rewitalizacja jako problem i zadanie własne polskich samorządów lokalnych. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 33: 17-35.
Parysek J.J. 2017. Urban Revitalization in Poland: Problems, Dilemmas, Challenges and Hopes. Studia Regionalia, 50: 103-121.
Projekt: Nowy model urbanizacji w Polsce - praktyczne wdrożenie zasad odpowiedzialnej urbanizacji oraz miasta zwartego. 2019. Projekt współfinansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych "Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków". GOSPOSTRATEG. 1/384689/20/NCBR/2019. Prezentacja seminaryjna (https://rewitalizacja.opolskie.pl/2022/01/20/seminarium-koncepcja-urbanistyczno-architektoniczna-i-miejscowy-plan-rewitalizacji-planistyczne-narzedzia-wsparcia-gminnych-programow-rewitalizacji/; dostęp: 2.07.2022).
Ramlee M., Omar D., Yunus R.M., Samadi Z. 2015. Revitalization of Urban Public Spaces: An Overview. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 201: 360-367. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.08.187 DOI: https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.08.187
Roberts P., Sykes H. (red.) 2000. Urban Regeneration: a handbook. SAGE, London.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 1 lipca 2016 r. w sprawie zakresu projektu miejscowego planu rewitalizacji w części tekstowej oraz zakresu i formy wizualizacji ustaleń miejscowego planu rewitalizacji, Warszawa, dnia 15 lipca 2016 r. (poz. 1032).
Ruczkowski P. 2020. Umowa urbanistyczna w procesie rewitalizacji - charakter prawny i konsekwencje prawne jej zawarcia. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, G, 67, 1: 85-97. https://doi.org/10.17951/g.2020.67.1.85-97 DOI: https://doi.org/10.17951/g.2020.67.1.85-97
Spadło K. 2020. Zapotrzebowanie na narzędzia urbanistyki operacyjnej do prowadzenia polityki rozwoju na obszarach rewitalizacji w Polsce. Urban Development Issues, 67: 57-64. https://doi.org/10.2478/udi-2020-0034 DOI: https://doi.org/10.2478/udi-2020-0034
Szlachetko J.H. 2017. Miejscowy plan rewitalizacji a miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Różnice w zakresie przedmiotowym upoważnienia ustawowego. Metropolitan, Przegląd Naukowy, 1, 7: 40-59.
Szlachetko J.H., Szlachetko K. 2019. Udział interesariuszy w kształtowaniu i prowadzeniu polityki rewitalizacyjnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Śleszyński P., Kukołowicz P. 2021. Społeczno-gospodarcze skutki chaosu przestrzennego. Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
Tallon A. 2013. Urban regeneration in the UK. Routledge, UK. https://doi.org/10.4324/9780203802847 DOI: https://doi.org/10.4324/9780203802847
Uchwała nr XXV/313/2016 Rady Miejskiej Kalisza z dnia 21 czerwca 2016 r. w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji miasta Kalisza.
Uchwała nr XXVI/319/2016 Rady Miejskiej Kalisza z dnia 14 lipca 2016 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia Gminnego Programu Rewitalizacji.
Uchwała nr XLI/512/2017 Rady Miejskiej Kalisza z dnia 27 lipca 2017 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Kalisza.
Uchwała nr XLIX/657/2018 Rady Miejskiej Kalisza z dnia 1 marca 2018 r. w sprawie zmiany Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Kalisza.
Uchwała nr LIII/719/2018 Rady Miejskiej Kalisza z dnia 24 maja 2018 r. w sprawie ustanowienia na obszarze rewitalizacji Miasta Kalisza Specjalnej Strefy Rewitalizacji.
Uchwała nr VI/67/2019 Rady Miejskiej Kalisza z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu rewitalizacji "Jabłkowskiego-Podgórze" w Kaliszu.
Uchwała nr XL/583/2021 Rady Miejskiej Kalisza z dnia 24 czerwca 2021 r. zmieniająca uchwałę w sprawie ustanowienia na obszarze rewitalizacji Miasta Kalisza Specjalnej Strefy Rewitalizacji.
Uchwała nr XLVI/634/2021 RADY MIASTA KALISZA 25 listopada 2021 r. w sprawie zmiany Gminnego Programu Rewitalizacji Miasta Kalisza.
Uchwała nr XLVI/636/2021 Rady Miejskiej Kalisza z dnia 25 listopada 2021 r. w sprawie miejscowego planu rewitalizacji "Jabłkowskiego-Podgórze" w Kaliszu.
Urząd Miasta Kalisza. 2019a. Analiza zasadności przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu rewitalizacji "Jabłkowskiego-Podgórze" w Kaliszu (https://www.rewitalizacjakalisz.pl/wp-content/uploads/2019/09/Analiza-zasadno%C5%9Bci-MPR.pdf; dostęp: 5.07.2022).
Urząd Miasta Kalisza. 2019b. Opracowanie ekofizjograficzne do miejscowego planu rewitalizacji "Jabłkowskiego-Podgórze" w Kaliszu (https://rewitalizacjakalisz.pl/wp-content/uploads/2020/05/Opracowanie-ekofizjograficzne.pdf; dostęp: 5.07.2022).
Urząd Miasta Kalisza. 2019c. Ocena (opis) stanu istniejącego wraz z analizą fotograficzną na potrzeby miejscowego planu rewitalizacji "Jabłkowskiego-Podgórze" w Kaliszu (https://rewitalizacjakalisz.pl/wp-content/uploads/2020/05/Ocena-stanu-istniej%C4%85cego.pdf; dostęp: 5.07.2022).
Urząd Miasta Kalisza. 2019d. Ekspertyza w zakresie historii rejonu ulic Podgórze i Wojciecha Jabłkowskiego w Kaliszu z oceną walorów urbanistyczno-architektonicznych zespołu przestrzennego. Autor M. Górzyński (http://www.rewitalizacjakalisz.pl/wp-content/uploads/2019/05/MGorzynski_Ekspertyza-Pogorze-Jablkowskiego-skompresowany.pdf.pdf; dostęp: 5.07.2022).
Urząd Miasta Kalisza. 2019e. Miejscowy Plan Rewitalizacji "Jabłkowskiego-Podgórze" w Kaliszu. Koncepcja zagospodarowania obszaru w skali 1:500 (https://rewitalizacjakalisz.pl/wp-content/uploads/2021/05/Wizualizacja-Miejscowego-planu-rewitalizacji-Jablkowskiego-Podgorze.pdf; dostęp: 5.07.2022).
Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 1997 r., nr 115, poz. 741 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2001 r., nr 71, poz. 733).
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r., nr 80, poz. 717 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2006 r., nr 227, poz. 1658 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. z 2015 r., poz. 1777 z późn. zm.).
Wejchert K. 1984. Elementy kompozycji urbanistycznej. Arkady, Warszawa.
Zarządzenie nr 332/2019 Prezydenta Miasta Kalisza z dnia 27 czerwca 2019 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych dotyczących opracowania projektu miejscowego planu rewitalizacji Jabłkowskiego-Podgórze.
Zarządzenie nr 49/2020 Prezydenta Miasta Kalisza z dnia 23 stycznia 2020 r. w sprawie powołania Grupy Roboczej na potrzeby przygotowania miejscowego planu rewitalizacji Jabłkowskiego-Podgórze w Kaliszu.
Zielenbach S. 2000. The Art of revitalization. In Improving Condition of Distressed Inner - City Neighborhoods. Garland Publishing Inc., London.
Zuziak Z.K. 2012. Rewitalizacja miast i teoria urbanistyki. Czasopismo Techniczne, Architektura, 3-A: 7-18.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Wojciech Korbel
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.