Słowa kluczowe
zgony nadwyżkowe
dług zdrowotny
polityka zdrowotna
Jak cytować
Abstrakt
Głównym celem artykułu jest określenie wybranych demograficznych skutków pandemii i działań podejmowanych w czasie rzeczywistym oraz polityk zdrowia, które przemodelowane były na skutek jej wybuchu. Podmiotem zainteresowania autorek jest Polska, a jednostkami odniesienia były województwa i powiaty. Zarysowano jednak szersze, europejskie tło podczas omawiania działań instytucji międzynarodowych. Materiał źródłowy pochodzi z baz danych Głównego Urzędu Statystycznego i Ministerstwa Zdrowia. Oprócz poznawczego wymiaru artykułu autorki chciały zwrócić uwagę na problemy metodologiczne. Wydaje się, że jeszcze jednym ze skutków pandemii jest obnażenie braku spójności metodologicznej na poziomie krajowym i europejskim, gdy chodzi o kwestie statystyki medycznej i szerzej jakości życia.
Analiza materiałów statystycznych jednoznacznie wykazała, że w przeważającej liczbie jednostek administracyjnych (województw/powiatów) odnotowano wzrost liczby zgonów (covidowych i noncovidowych), który wpłynął na powiększenie się ubytku naturalnego w Polsce. Pandemia zdecydowanie pogorszyła sytuację w poziomie zdrowotności, o czym świadczy wzrost zgonów, w tym szczególnie nadmiarowych, niezwiązanych z COVID-19. W konsekwencji tych wydarzeń zaobserwowano powiększenie się długu zdrowotnego, który jest efektem niedrożności publicznego systemu zdrowia, utrudniającym obywatelom dostęp do efektywnej opieki medycznej i leczenia.
Bibliografia
Basiukiewicz P. 2021. Ani jednej łzy. Ochrona zdrowia w pandemii. Warsaw Enterprise Institute, Warsaw.
Cofta S., Domagała A., Dubas-Jakóbczyk K., Gerber P., Golinowska S., Haber M., Kolek R., Sokołowski A., Sowada C., Więckowska B. 2020. Szpitale w czasie pandemii i po jej zakończeniu (https://oees.pl/wp-content/uploads/2020/05/Alert-zdrowotny_2.pdf; dostęp: 17.06.2022).
Czym jest dług zdrowotny i co można z nim zrobić? (https://pzn.org.pl/czym-jest-dlug-zdrowotny-i-co-mozna-z-nim-zrobic/; dostęp: 21.05. 2022).
działań UE przeciw COVID-19 i na rzecz odbudowy. 2022. Rada Europejska (https://www.consilium.europa.eu/pl/policies/coronavirus/10-things-against-covid-19/; dostęp: 12.07.2022).
Dziwne rozbieżności w danych o zgonach na COVID-19. Region regionowi nierówny (https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/dziwne-rozbieznosci-w-danych-o-zgonach-na-covid-19-region-regionowi-nierowny/qdrsy0w; dostęp: 21.05.2022).
European Centre for Disease Prevention and Control. 2022 (https://www.ecdc.europa.eu/en/about-us/what-we-do; dostęp: 12.07.2022).
Europejska Unia Zdrowotna. 2022. Komisja Europejska (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=LEGISSUM%3A4516648&qid=1658838243776; dostęp: 12.07.2022).
Garza A. 2016. The Aging Population: The Increasing Effects on Health Care, Pharmacy Times. The Aging Population, 82, 1 (https://www.pharmacytimes.com/view/the-aging-population-the-increasing-effects-on-health-care).
Goryński P., Wojtyniak B. 2005. Polityka zdrowotna w krajach Europy, Unii Europejskiej i w Polsce. Probl. Hig. Epidemiol., 86(1): 1-10.
Health at a Glance. 2021. OECD Indicators (https://cowzdrowiu.pl/aktualnosci/post/ochrona-zdrowia-w-krajach-oecd-jest-najnowszy-raport; dostęp: 3.09.2022).
Informacja o zgonach w 2020 roku. 2021. Ministerstwo Zdrowia (https://www.gov.pl/attachment/489b7a0b-a616-4231-94c7-281c41d3aa30; dostęp: 14.06. 2022).
Janiszewska A. 2017. Zróżnicowanie przestrzenne starzenia się ludności na świecie. Folia Oeconomica, Acta Universitatis Lodziensis, 5(331): 91-113. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6018.331.06
Jarosz-Żukowska S. 2014. Prawo do ochrony zdrowia i dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Kaczorowski J., Interaktywna mapa zaszczepienia ludności Polski na COVID-19 (https://experience.arcgis.com/experience/7761e9be65c7439abd7e07732263936f; dostęp: 24.08.2022).
Kapitał Zdrowia 2020. Pandemia: punkt zwrotny dla benefitów pracowniczych. Polskie Stowarzyszenie HR (https://hrstowarzyszenie.pl/kapital-zdrowia/; dostęp: 14.05.2022).
Komisja Europejska. 2022. Public Health (https://health.ec.europa.eu/eu-health-policy/overview_pl.; dostęp: 12.07.2022).
Krajowy Program Odbudowy - inwestycje i reformy obejmą wszystkie dziedziny życia społecznego. 2022 (https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/kpo-inwestycje-i-reformy-obejma-wszystkie-dziedziny-zycia-spolecznego; dostęp: 12.07.2022).
Kuropka I. (red.) 2021. Pandemia i jej skutki zdrowotne i demograficzne. Ekspertyza. Komitet Nauk Demograficznych PAN, Warszawa.
Leyen von der U. 2021. State of the Union Address (https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/SPEECH_21_4701; dostęp: 12.07.2022).
Narodowy Program Szczepień (https://www.gov.pl/web/szczepimysie/narodowy-program-szczepien-przeciw-covid-19; dostęp: 31.08.2022).
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 maja 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2021 r. poz. 1057).
Profilaktyka 40 PLUS (https://www.gov.pl/web/zdrowie/profilaktyka-40-plus; dostęp: 3.09.2022).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 grudnia 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 2212).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 lutego 2020 r. w sprawie zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 325).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz. 491).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 marca 2021 r. w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 (Dz.U. z 2021 r. poz. 642).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 maja 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2022 r. poz. 1025).
Róży A., Chorostowska-Wynimko J. 2017. Układ immunologiczny osób starszych. Układ odpornościowy u osób starszych (http://alergia.org.pl/wp-content/uploads/2017/08/Uk%C5%82ad-immunologiczny-os%C3%B3b-starszych.pdf; dostęp: 17.06.2022).
Sobczak J. 2020. Przeciwdziałanie chorobom zwalczanym drogą szczepień w prawie Unii Europejskiej. Artykuły i Studia, 15: 5-18.
State of Health in the EU: Poland - Country Health Profile. 2021 (https://www.oecd.org/publications/poland-country-health-profile-2021-e836525a-en.htm; dostęp: 17.06.2022).
Sytuacja demograficzna Polski 2021. Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa (https://bip.stat.gov.pl/organizacja-statystyki-publicznej/rzadowa-rada-ludnosciowa/publikacje-rzadowej-rady-ludnosciowej/raporty-sytuacja-demograficzna-polski/; dostęp: 12.08.2022).
System ochrony zdrowia w Polsce - stan obecny i pożądane kierunki zmian. 2018. NIK (https://www.nik.gov.pl/plik/id,20223,vp,22913.pdf; dostęp: 4.02.2023).
Szczepimysie. Raport szczepień przeciwko COVID-19 (https://www.gov.pl/web/szczepimysie/raport-szczepien-przeciwko-covid-19; dostęp: 3.09.2022).
Szymborski J. 2021. Demograficzne implikacje pandemii COVID-19: perspektywa zdrowia publicznego. [W:] W. Nowak, K. Szalonka (red.), Zdrowie i style życia. Ekonomiczne, społeczne i zdrowotne skutki pandemii. Wrocław.
Śleszyński P. 2022. Wpływ pandemii COVID-19 na przestrzenne struktury demograficzne i osadnicze Polski (wstępne wnioski i hipotezy). [W:] K. Markowski (red.), Konsekwencje zmian demograficznych. Rządowa Rada Ludnościowa, GUS, Warszawa.
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. 2004.90.864/2).
Trwanie życia w 2019 roku. GUS (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/trwanie-zycia/trwanie-zycia-w-2019-roku,2,14.html; dostęp: 30.07.2022).
Trwanie życia w 2021 roku. GUS (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/trwanie-zycia/trwanie-zycia-w-2021-roku,2,16.html; dostęp: 30.07.2022).
Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o ochronie zdrowia (Dz.U. z 2015 r. poz. 1916).
Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374).
Ustawa z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (Dz.U. z 2015 r. poz. 2217).
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285, 1292, 1559 i 1773).
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2008 r. nr 234, poz. 1570).
WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard (https://covid19.who.int/; dostęp: 17.06.2022).
Włodarczyk W.C. 2010. Wprowadzenie do polityki zdrowotnej. Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
Włodarczyk W.C. 2011. Problemy nierówności w zdrowiu. Perspektywa Unii Europejskiej. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 2: 5-21.
Wojtyniak B., Goryński P. (red.) 2020. Sytuacja zdrowotna ludności Polski i jej uwarunkowania. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Państwowy Zakład Higieny, Warszawa.
Woźniak Z. 2004. W stronę zdrowia społeczności - socjologiczny kontekst nowej polityki zdrowotnej. Ruch Prawniczy, Socjologiczny i Ekonomiczny, 2: 161-187.
Zarządzenie Prezesa NFZ nr 172/2021/DSOZ (https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/znamy-szczegoly-programu-rehabilitacji-po-przebytej-chorobie-covid-19,7959.html; dostęp: 3.09.2022).
Zarządzenie Prezesa NFZ nr 172/2021/DSOZ zmieniające zarządzenie w sprawie zasad sprawozdawania oraz warunków rozliczania świadczeń opieki zdrowotnej związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.
Zdrowie w zarysie 2021 r.: wskaźniki OECD; rozdział 2: Wpływ COVID-19 na zdrowie (https://www.oecd-ilibrary.org/sites/b0118fae-en/index.html?itemId=/content/component/b0118fae-en; dostęp: 17.05.2022).
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Anna Janiszewska, Ewa Klima
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.