Słowa kluczowe
punkty widokowe
Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy
zasoby fizjonomiczne krajobrazu
kulturowe usługi ekosystemowe
Jak cytować
Abstrakt
Punkty widokowe stanowią podstawowy zasób fizjonomiczny krajobrazu, umożliwiają obserwację panoram, a tym samym warunkują przepływ kulturowych usług ekosystemowych. Widok panoramiczny sam w sobie bywa celem podejmowanej aktywności turystycznej, stąd też funkcjonowanie punktów widokowych związane jest z siecią tras turystycznych. Optymalizacja sieci punktów widokowych jest więc kluczowa dla prawidłowego kształtowania funkcji turystycznej regionu oraz ochrony jego zasobów fizjonomicznych. Celem pracy jest metodyczna propozycja wskaźnika ekspozycji widokowej, będącego geoinformacyjnym narzędziem wspierającym proces wyznaczania i optymalizacji sieci punktów widokowych. Badanie przeprowadzono na przykładzie Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego, w efekcie zaproponowano rozbudowę istniejącej sieci do 45 punktów. Wnioski wypływające z metody i jej ograniczenia omówiono w kontekście praktyki przygotowania operatów ochrony walorów krajobrazowych.
Bibliografia
Bartkowski T. 1985. Nowy etap dyskusji nad pojęciem krajobrazu. Czasopismo Geograficzne, 51(1): 73-79
Batty M. 2001. Exploring isovist fields: Space and shape in architectural and urban morphology. Environment and Planning, B, 28(1): 123-150. DOI: https://doi.org/10.1068/b2725
Benedikt M.L. 1979. To Take Hold of Space: Isovists and Isovist Fields. Environ. Plan., B, 6: 47-65. DOI: https://doi.org/10.1068/b060047
Chmielewski S. 2021. Operat ochrony walorów krajobrazowych Szczebrzeszyńskiego Parku Krajobrazowego. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska oraz Uniwersytet Marii-Curie Skłodowskiej, Warszawa (mat. niepublikowane).
Chmielewski S., Bochaniak A., Natapow A., Węzyk P. 2020. Intoducing geobia landscape imageability - A Multi-Temporal Case Study of the Nature Reserve “Kózki”, Poland. Remote Sens., 12, 2792. DOI: https://doi.org/10.3390/rs12172792
Chvátal V. 1975. A combinatorial theorem in plane geometry. J. Combin. Theory, B, 18: 39-41. DOI: https://doi.org/10.1016/0095-8956(75)90061-1
CICE v 5.1. Common International Classification of Ecosystem (https://cices.eu; dostęp: 20.10.2022).
Costanza R., d’Arge R., de Groot R. 1997. The value of the world’s ecosystem services and natural capital. Nature, 387: 253-260. DOI: https://doi.org/10.1038/387253a0
Dean D.J. 1997. Improving the accuracy of forest viewsheds using triangulated networks and the visual permeability method. Canadian Journal of Forest Research, 27: 969-977. DOI: https://doi.org/10.1139/x97-062
Doherty M.F. 1984. Computation of Minimal Isovist Sets. Technical Rapport. Maryland University College Park Centre for Automation Research (ADA157624), 89 (https://apps.dtic.mil/sti/citations/ADA157624; dostęp: 2.10.2022).
Fang X., Zhao W., Fu B., Ding J. 2015. Landscape service capability, landscape service flow and landscape service demand: A new framework for landscape services and its use for landscape sustainability assessment. Progress in Physical Geography, 39: 817-836. DOI: https://doi.org/10.1177/0309133315613019
Felleman J. 1979. Landscape visibility mapping, theory and practice. School of Landscape Architecture, SUNY, College of Environmental Science and Forestry, New York.
Fisher P. 1996. Extending the applicability of viewsheds in landscape planning. Photogrammetric Engineering and Remote Sensing, 62: 1297-1302.
Fry G., Tveit M., Ode Å., Velarde M. 2009. The ecology of visual landscapes: Exploring the conceptual common ground of visual and ecological landscape indicators. Ecological Indicators, 9(5): 933-947. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2008.11.008
Gallagher G.L. 1972. A computer topographic model for determining intervisibility. [W:] P. Brock (red.), The Mathematics of Large Scale Simulation. Simulation Councils, La Jolla, CA, s. 3-16.
Heidemann K. 2014. Lidar base specification (ver. 1.2, November 2014): U.S. Geological Survey Techniques and Methods, book 11, chap. B4.
Honsberger R. 1976. Mathematical Gems II. MAA, Toronto, Canada. DOI: https://doi.org/10.1090/dol/002
ISOK 2012. Informatyczny System Osłony Kraju. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa (dane pomiarowe udostępniane za pośrednictwem strony geoportal.gov.pl; dostęp: 2.09.2020).
Kartpol. 2005. Szczebrzeszyński Park Krjobrazowy, mapa turystyczno-przyrodnicza 1:50 000. Wydawnictwo Kartpol, Lublin.
Llobera M. 2003. Extending GIS-based visual analysis: the concept of visualscapes. International Journal of Geographical Information Science, 17(1): 25-48. DOI: https://doi.org/10.1080/713811741
Longley P., Godchild M., Maguire D., Rhind D. 2006. GIS. Teoria i praktyka. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
Natapov A., Czamanski D., Fisher-Gewirtzman D. 2013. Can visibility predict location? Visibility graph of food and drink facilities in the city. Survey Review, 45(333): 462-471. DOI: https://doi.org/10.1179/1752270613Y.0000000057
Ozimek P. 2002. Zastosowanie algorytmów światła lokalnego w wyznaczaniu wykresów widoczności. Politechnika Krakowska (rozprawa doktorska, promotor: A. Bohm).
Ozimek P., Ozimek A. 2009. Badanie chłonności krajobrazowej przy użyciu przestrzennego modelu cyfrowego. Nauka Przyroda Technologie, 3(1): 1-13.
Rana S. 2006. Isovist Analyst - An Arcview extension for planning visual surveillance. ESRI International User Conference. ESRI (on CD-ROM): 380 New York Street, Redlands, CA 92373-8100, USA.
Raszeja E., Szczepańska M., Gałecka-Drozda A., de Mezer E., Wikaniec A. 2022. Ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego w zintegrowanym planowaniu rozwoju. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Senaratne H., Bröring A., Schreck T. 2013. Using reverse viewshed analysis to assess the location correctness of visually generated VGI. Transactions in GIS, 17(3): 369-386. DOI: https://doi.org/10.1111/tgis.12039
Shi X., Xue B. 2016. Deriving a minimum set of viewpoints for maximum coverage over any given digital elevation model data. International Journal of Digital Earth, 9(12): 1153-1167. DOI: https://doi.org/10.1080/17538947.2016.1207718
Turner A., Doxa M., O’Sullivan D., Penn A. 2001. From isovists to visibility graphs: A methodology for the analysis of architectural space. Environment and Planning, B, 28(1): 103-121. DOI: https://doi.org/10.1068/b2684
Tveit M., Ode Å., Fry G. 2006. Key concepts in a framework for analysing visual landscape character. Landscape Research, 31(3): 229-255. DOI: https://doi.org/10.1080/01426390600783269
Wang Y., Dou W. 2020. A fast candidate viewpoints filtering algorithm for multiple viewshed site planning. Int. J. Geogr. Inf. Sci., 34: 448-463. DOI: https://doi.org/10.1080/13658816.2019.1664743
Yaagoubi R., Yarmani M., Kame A., Khemiri W. 2015. HybVOR: A voronoi-based 3D GIS approach for camera surveillance network placement. ISPRS International Journal of Geo-Information, 4(2): 754-782. DOI: https://doi.org/10.3390/ijgi4020754
Yu T. i in. 2016. A new algorithm based on region partitioning for filtering candidate viewpoints of a multiple viewshed. International Journal of Geographical Information Science, 30(11): 2171-2187. DOI: https://doi.org/10.1080/13658816.2016.1163571
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Szymon Chmielewski, Tadeusz Grabowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.