Słowa kluczowe
metoda autokorelacji przestrzennej
zróżnicowanie przestrzenne
Polska
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest określenie zróżnicowania przestrzennego dostępności społecznej warsztatów terapii zajęciowej w Polsce w latach 2012 i 2021. W pracy postawiono pytanie badawcze: czy istnieje zależność pomiędzy powiatowymi zasobami warsztatów terapii zajęciowej a ich rozmieszczeniem w Polsce? Jako zmienną do badań przyjęto wskaźnik dostępności mierzony liczbą warsztatów terapii zajęciowej przypadających na 10 tys. osób z niepełnosprawnościami. Badanie prowadzono na poziomie krajowym, wojewódzkim i w układzie powiatowym. W pracy wykorzystano metodę autokorelacji przestrzennej. Wykazano, że wskaźnik dostępności społecznej warsztatów terapii zajęciowej charakteryzuje się zróżnicowaniem zarówno na poziomie województw, jak i powiatów, co oznacza nierównomierną dostępność do tych placówek. Z badań wynika, że współczynniki autokorelacji przestrzennej poziomu dostępności społecznej warsztatów terapii zajęciowej były stabilne. W badanych latach występowały tendencje do skupiania się powiatów o podobnej dostępności do warsztatów terapii zajęciowej, a rozmieszczenie i zasięg klastrów wysokich i niskich wartości uległy niewielkim zmianom. Wyniki badań mogą być przydatne dla władz samorządowych i innych podmiotów przy typowaniu i podejmowaniu decyzji o lokalizacji nowych warsztatów terapii zajęciowej.
Bibliografia
Anselin L. 1988. Spatial Economertics: Methods and Models. Kluwer, Dordrecht. DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-015-7799-1
Anselin L. 1995. Local Indicators of Spatial Association – LISA. Geographical Analysis, 27: 93-115. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1538-4632.1995.tb00338.x
Bakiera L., Stelter Ż. 2010. Wspomaganie rozwoju osób niepełnosprawnych intelektualnie. [W:] A. Brzezińska, R. Kaczan, K. Smoczyńska (red.), Diagnoza potrzeb i modele pomocy dla osób z ograniczeniami sprawności. Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa, s. 143-162.
Barczyński A. 2016. Zasady finansowania barierą rozwoju terapii zajęciowej osób z niepełnosprawnościami. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 258: 233-244.
Bivand R. 1980. Autokorelacja przestrzenna a metody analizy statystycznej w geografii. [W:] Z. Chojnicki (red.), Analiza regresji w geografii. PWN, Poznań, s. 23-38.
Cliff A.D., Ord J.K. 1973. Spatial Autocorrelation. Pion, London.
Bronowski P., Sawicka M., Rowicka M., Jarmakowicz M. 2017. Sieci społeczne i poziom funkcjonowania społecznego uczestników warsztatów terapii zajęciowej i środowiskowych domów samopomocy – dwóch podstawowych placówek wsparcia dla osób chorujących psychicznie. Psychiatria Polska, 51(1): 139-152. DOI: https://doi.org/10.12740/PP/62080
Dominiak J. 2011. Dostępność usług publicznych na terenie województwa wielkopolskiego. Poznań. Ekspertyza wykonana dla potrzeb aktualizacji strategii.
Getis A. 2007. Reflections on spatial autocorrelation. Regional Science and Urban Economics, 37: 491-496. DOI: https://doi.org/10.1016/j.regsciurbeco.2007.04.005
Jabłoński M., 2018. Edukacja obywatelska. Krytyczna analiza statutów podmiotów prowadzących Warsztaty Terapii Zajęciowej. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 32: 276-292. DOI: https://doi.org/10.4467/25439561.NP.18.072.10472
Janc K. 2006. Zjawisko autokorelacji przestrzennej na przykładzie statystyki I Morana oraz lokalnych wskaźników zależności przestrzennej (LISA) – wybrane zagadnienia metodyczne. [W:] T. Komornicki, Z. Podgórski (red.), Idee i praktyczny uniwersalizm geografii. Dokumentacja Geograficzna, 33: 76-83.
Kaczyńska-Wasiak I. 2009. Warsztaty terapii zajęciowej w polskim i niemieckim systemie prawnym. Praca i Rehabilitacja Niepełnosprawnych, 6(134): 7-15.
Kołodziejczak A., Kossowski T. 2016. Wykorzystanie metody autokorelacji przestrzennej do analizy ubóstwa na obszarach wiejskich. Wiadomości Statystyczne, 10(665): 22-32. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1107
Kopczewska K. 2006. Ekonometria i statystyka przestrzenna z wykorzystaniem programu R CRAN. CeDeWu, Warszawa.
Kossowski T. 2009. Metody i modele ekonometrii przestrzennej. [W:] Z. Zwoliński (red.), GIS – platforma integracyjna geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 145-165.
Kossowski T., Motek P. 2009. Spatial Modelling of the Local Public Finance in Poland. Studia Regionalia, 24: 152-167.
Lindyberg I. 2020. Miejsce terapii zajęciowej we wsparciu dorosłych osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną, czyli o (nie)pewnych scenariuszach działań rehabilitacyjnych w Warsztatach Terapii Zajęciowej. Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, 38: 227-241.
Matejek J., Zdebska E., Warsztaty terapii zajęciowej jako forma wsparcia rodzin osób niepełnosprawnych (http://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/3121/09--Warsztaty-terapii-zajeciowej--Matejek--Zdebska.pdf?sequence=1; dostęp: 5.02.2023).
Meder J., Sawicka M. 2010. Warsztat terapii zajęciowej w rehabilitacji psychiatrycznej. [W:] J. Heitzman (red.), Psychoedukacja w praktyce lekarza psychiatry. Termedia Wydawnictwo Medyczne, s. 193-196.
Mordwa S. 2013. Zastosowanie autokorelacji przestrzennej w badaniach przestępczości. Archiwum Kryminologii, 35: 61-77.
Morysińska A., Sochańska-Kawiecka M., Makowska-Belta E., Zielińska D., Milczarek D., Zakrzewska-Manterys E., Kumaniecka A. 2014. Badanie sytuacji Warsztatów Terapii Zajęciowej. Projekt realizowany na zlecenie Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Warszawa.
Nieradko-Iwanicka B., Iwanicki J. 2010. Warsztat terapii zajęciowej: geneza, rozwój, zadania, perspektywy. Problemy Higieny i Epidemiologii, 91(2): 332-334.
Parlicki M. 2002. Regulacje prawne III RP dotyczące zasad tworzenia, działania i finansowania działalności warsztatów terapii zajęciowej. Zarządzanie w Kulturze, 3, 5: 135-148.
Parlicki M. 2003. Warsztaty terapii zajęciowej rozpatrywane w kategorii organizacji i zarządzania. Zarządzanie w Kulturze, 4, 6: 145-165.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 września 1992 r. w sprawie zasad tworzenia, działania i finansowania warsztatów terapii zajęciowej (Dz.U. z 1992 r. nr 71, poz. 357).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 sierpnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad tworzenia, działalności i finansowania warsztatów terapii zajęciowej (Dz.U. z 1998 r. nr 118, poz. 764).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 września 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad tworzenia, działania i finansowania warsztatów terapii zajęciowej (Dz.U. z 2002 r. nr 167, poz. 1376).
Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 marca 2004 r. w sprawie warsztatów terapii zajęciowej (Dz.U. poz. 587 z późn. zm.).
Sikorska A. 2013. Wielowymiarowa rehabilitacja osób niepełnosprawnych w warsztatach terapii zajęciowej. [W:] R. Czepczarz, W. Duczmal, S. Śliwa (red.), Pedagogiczne, medyczne i ekonomiczne aspekty niepełnosprawności. Wyd. Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji w Opolu, Opole, s. 134-145.
Ściborska-Kowalczyk I., Mikucka-Kowalczyk A. 2016. Bariery w działaniu podmiotów prowadzących warsztaty terapii zajęciowej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 455: 122-132.
Szafrański M. 2016. Rehabilitacja zawodowa w warsztatach terapii zajęciowej i zakładach aktywizacji zawodowej – realizacja czy jej brak? Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne, 12(2): 120–137. DOI: https://doi.org/10.21784/ZC.2016.013
Ustawa z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 1991 r. nr 46, poz. 201).
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 573 z późn. zm.).
Wojtanowicz K. 2016. Rola organizacji pozarządowych w przygotowaniu do samodzielności społecznej i zawodowej osób z niepełnosprawnością. [W:] B. Szczupał, K. Kutek-Sładek (red.), Wielowymiarowość integracji społeczno-zawodowej studentów z niepełnosprawnością. Kraków, s. 265–275. DOI: https://doi.org/10.15633/9788374385077.17
Wyczesany J., Dyduch E. 2012. Rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną. [W:] K. Bobińska, T. Pietras, P. Gałecki (red.), Niepełnosprawność intelektualna – etiopatogeneza, epidemiologia, diagnoza, terapia. Wydawnictwo Continuo, Wrocław, s. 467-485.
Zakrzewska-Manterys E. 2017. Ogólnopolskie forum warsztatów terapii zajęciowej – anatomia rodzącego się ruchu społecznego. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica, 60: 47–56. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.60.04
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Małgorzata Polna, Robert Hoffmann
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.