Słowa kluczowe
gospodarstwa rolne
użytkowanie ziemi
Polska
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza stanu zasobów lasów będących w użytkowaniu gospodarstw rolnych, ich zmian oraz zróżnicowania przestrzennego. W pracy postawiono następujące pytania badawcze: jaki jest wpływ uwarunkowań przyrodniczych i czynników poza przyrodniczych na tempo i kierunki zmian w zakresie zróżnicowania przestrzennego udziału lasów w powierzchni ogólnej gospodarstw rolnych? Czy zachodzące zmiany w udziale lasów w gospodarstwach rolnych są wynikiem zalesień gruntów rolnych czy transferu gruntów, w tym leśnych? Badania dotyczą lat 2002 i 2020. Analizę przeprowadzono w ujęciu województw i powiatów w oparciu o niepublikowane materiały udostępnione przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii w Warszawie oraz wyniki Powszechnych Spisów Rolnych dostępne w Banku Danych Lokalnych GUS. Przedstawiono i opisano aktualne tendencje i zmiany zachodzące w zasobach lasów należących do gospodarstw rolnych. Rozpoznano strukturę obszarową gospodarstw według powierzchni posiadanych lasów. Z badań wynika, że rozmieszczenie lasów oraz gospodarstw użytkujących lasy cechuje silna koncentracja przestrzenna. Obserwowany w skali kraju ogólny wzrost zasobów terenów leśnych w gospodarstwach rolnych jest zróżnicowany przestrzennie. Największą ich dynamikę odnotowano na ziemiach dawnego zaboru pruskiego i w powiatach miejskich. Stwierdzono wyższą dynamikę zmian powierzchni gruntów leśnych w gospodarstwach rolnych niż ich powierzchni ogólnej, co oznacza wzrost areału oraz udziału lasów w gospodarstwach w efekcie zalesień gruntów rolnych oraz gruntów objętych sukcesją naturalną. Wyniki badań mogą być przydatne przy wytyczaniu strategii rozwoju na szczeblu regionalnym i powiatowym.
Bibliografia
Gillmor A.D. 1992. The upsurge in private afforestation in the Republic of Ireland. Irish Geography, 25(1). Geographical Society of Ireland, Dublin. DOI: https://doi.org/10.1080/00750779209478742
Głębocki B. 2020. Zmiany w strukturze własnościowej i zasobach gruntów na obszarach wiejskich województwa wielkopolskiego w okresie 1990-2018. [W:] A. Kołodziejczak, L. Kaczmarek (red.), Gospodarowanie gruntami na obszarach wiejskich. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 73-101.
Gołojuch P., Jaszczak R., Wajchman S., Glura J. 2013. Zróżnicowanie powierzchniowe i własnościowe lasów województwa wielkopolskiego. Acta Scientiarum Polonorum. Administratio Locorum, 12/4: 15-26.
Gołos P. 2008. Stan lasów prywatnych w Polsce. Leśne Prace Badawcze, 69(4): 321−335.
Gołos P. 2011. Private forests in Poland – the results of the questionnaire surveys covering the Network of test forest holdings. Folia Forestalia Polonica, 53(1): 25-43.
Gołos P., Gil W. 2020. Co wiemy o lasach prywatnych – statystyka publiczna oraz wyniki badań. [W:] W. Gil, P. Gołos, M. Sułkowska (red.), Lasy prywatne – szanse, problemy, rozwiązania. Instytut Badawczy Leśnictwa, Sękocin Stary, s. 45-61.
Gołos P., Zając S. 2005. Stan lasów prywatnych i perspektywy ich rozwoju. [W:] Polityka Leśna Państwa i Narodowy Program Leśny. Materiały z konferencji, 18 maja 2005 r., Jedlnia-Letnisko. Wyd. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, s. 35-48.
Gorzelak A. 2001. Gospodarowanie w lasach drobnej własności. IBL, Warszawa.
Hładyłowicz K. 1932. Zmiany krajobrazu i rozwój osadnictwa w Wielkopolsce od XVI do XIX wieku. Lwów.
Hilszczański J. 2020. Wstęp. [W:] W. Gil, P. Gołos, M. Sułkowska (red.), Lasy prywatne – szanse, problemy, rozwiązania. Instytut Badawczy Leśnictwa, Sękocin Stary, s. 7-8.
Jabłoński K., Stempski W. 2017. Rola lasów i leśnictwa w pochłanianiu gazów cieplarnianych. Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury, 34, 64(4/17): 163-170. DOI: https://doi.org/10.7862/rb.2017.202
Kostrowicki J. 1968. Środowisko geograficzne Polski. PWN, Warszawa.
Kruk H. 2017. Wybrane metody oceny zrównoważenia gospodarki leśnej. Optimum. Studia Ekonomiczne, 4/88: 171-186. DOI: https://doi.org/10.15290/ose.2017.04.88.13
Miklaszewski J. 1928. Lasy i leśnictwo w Polsce. T.1. ZZL, Warszawa.
Paradowski Ł. 2020. Rozwój lasów prywatnych w zmieniających się uwarunkowaniach środowiskowych i gospodarczych. [W:] W. Gil, P. Gołos, M. Sułkowska (red.), Lasy prywatne – szanse, problemy, rozwiązania. Instytut Badawczy Leśnictwa, Sękocin Stary, s. 17-28.
Paschalis-Jakubowicz P. 2010. Analiza wybranych czynników w procesach globalizacyjnych i ich wpływ na kierunki zmian w światowym leśnictwie. II. Zasoby leśne oraz funkcje pełnione przez lasy w skali globalnej. Sylwan, 154/2: 75−87
Poławski Z. 2009. Zmiany użytkowania ziemi w Polsce w ostatnich dwóch stuleciach. Teledetekcja Środowiska, 42: 69-82.
Polna M. 2003. Funkcje produkcyjne lasów województwa wielkopolskiego. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Polna M. 2005. Zmiany lesistości Polski w latach 1990-2001. Acta Scientiarum Polonorum. Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria, 4(1): 51-60.
Polna M. 2012. Wsparcie zalesień gruntów prywatnych środkami Wspólnej Polityki Rolnej w Polsce. Seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 17/18: 99-112.
Polna M. 2015. Zmiany w strukturze własnościowej i powierzchniowej lasów prywatnych w Polsce. [W:] S. Staszewska (red.), Wybrane współczesne aspekty rozwoju miast i obszarów wiejskich. Studia i Prace z Geografii i Geologii, 50: 89-102. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Polna M. 2017. Zmiany lesistości obszarów wiejskich w Polsce w latach 1995-2016. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 19, 2: 194-199.
Polna M. 2018. Implementation of the afforestation programme in Poland – a regional approach. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 20/3: 132-139.
Polna M. 2023. Nieruchomości gruntowe w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe w województwie wielkopolskim. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 64: 233-252. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2023.64.14
Rudnicki R. 2010. Zróżnicowanie przestrzenne wykorzystania funduszy Unii Europejskiej przez gospodarstwa rolne w Polsce. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Rudnicki R., Dubownik A. 2014. Changes in land use structure of agricultural holdings in Kujavia-Pomerania voivodeship in light of comparative analysis of National Agricultural Censuses of 2002 and 2010. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 26: 73-94. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2014.26.06
Ryszawska B. 2013. Zielona gospodarka – teoretyczne podstawy koncepcji i pomiar jej wdrażania w Unii Europejskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
Szramka H. 1987. Wybrane zagadnienia z geografii leśnictwa w Polsce. Wydawnictwo AR, Poznań.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Małgorzata Polna
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.