Słowa kluczowe
ochrona gleb
rolnictwo węglowe
Wspólna Polityka Rolna
Unia Europejska
zielona architektura
ekoschematy
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest zobrazowanie problematyki ochrony gleb w procesie produkcji rolniczej w świetle wdrażanej Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 (WPR 2023–2027). W opracowaniu wskazano na możliwości ograniczenia emisji dwutlenku węgla i zwiększenia zasobów materii organicznej w glebie poprzez zmiany polityki rolnej, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeby ochrony gleb i przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Zaprezentowano praktyki sprzyjające ochronie gleb, zarówno w unijnej polityce rolnej, jak i przepisach krajowych. Szczególną uwagę zwrócono na rolnictwo węglowe, będące formą zarządzania rezerwuarami węgla na poziomie gospodarstwa rolnego. Podkreślić należy, że w nowej WPR prawne instrumenty ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianom klimatycznym w kontekście przyjętego w Unii Europejskiej modelu rolnictwa zostały w znacznym stopniu wzmocnione. Do zrealizowania celu pracy jako metody badań wykorzystano analizę literatury przedmiotu i materiałów źródłowych oraz metodę opisową i porównawczą.
Bibliografia
Adamowicz M. 2019. Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej jako forma wsparcia finansowego rolnictwa i obszarów wiejskich. [W]: S. Juszczyk (red.), Finanse agrobiznesu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 39-104.
Adamowicz M. 2021. Europejski Zielony Ład a „zazielenienie” rolnictwa i Wspólnej Polityki Rolnej. Wieś i Rolnictwo, 3(192): 49-70. DOI: https://doi.org/10.53098/wir032021/02
Adhikari K., Hertemink A. 2016. Linking soils to ecosystem services – A global review. Geoderma, 262: 101-111. DOI: https://doi.org/10.1016/j.geoderma.2015.08.009
Baveye P.C., Baveye J., Gowdy J. 2016. Soil “ecosystem” services and natural capital: critical appraisal of research on uncertain ground. Frontiers in Environmental Sciences, 4: 1-49. DOI: https://doi.org/10.3389/fenvs.2016.00041
Blum W.E.H. 2005. Functions of soil for society and environment. Reviews in Environmental Science and Biotechnology, 4: 75-79. DOI: https://doi.org/10.1007/s11157-005-2236-x
COM(2006)231 final. Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. Thematic Strategy for Soil Protection.
COM(2021)699 final. Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. Soil Strategy for 2030 Reaping the benefits of healthy soils for people, food, nature and climate.
COM/2019/640 final, Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. The European Green Deal.
COM/2020/21 final. Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. Sustainable Europe Investment Plan European Green Deal Investment Plan.
COM/2020/380 final. Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. EU Biodiversity Strategy for 2030 Bringing nature back into our lives.
COM/2020/381 final. Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. A Farm to Fork Strategy for a fair, healthy and environmentally-friendly food system.
Ekoschematy obszarowe PS WPR 2023-2027. 2023. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa.
FAO. 2017. Voluntary guidelines for sustainable soil management. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome (http://www.fao.org/3/a-bl813e.pdf).
Gradziuk P., Matyka M., Poczta W., Czerniak A., Czubak W., Jończyk K., Kopiński, J. Kozyra, J., Pawlak K., Sadowski A., Siebielec G., Stalenga J., Wawer R., Zawalińska K., Berbeć A., Krupin V., Madej A., Skowron P., Jendrzejewski B., Komisarek D., Łopatka A., Wojciechowska A., Klepacki B., Wrzaszcz W., Gradziuk K., Trocewicz A. 2021. Wpływ Europejskiego Zielonego Ładu na polskie rolnictwo. Raporty Polityki Insight. Polityka Insight Sp. z o.o., Warszawa.
Jax K., Furman E., Saarikoski H., Barton D.N., Dick J., Duke G., Görg C., Gomez-Baggethun E., Harrison P.A., Maes J., Perez-Soba M., Saarela S.-R., Turkelboom F., van Dijk J., Watt A.D. 2018. Handling a messy world: Lessons learned when trying to make the ecosystem services concept operational. Ecosystem Services, 29: 415-427. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2017.08.001
Kostecki J., Fruzińska R. 2012. Ochrona gleb w świetle prawa krajowego i europejskiego. Inżynieria Środowiskowa, 26: 5-14.
Krasowicz S., Oleszek W., Horabik J., Dębicki R., Jankowiak J., Stuczyński T., Jadczyszyn J. 2011. Racjonalne gospodarowanie środowiskiem glebowym Polski. Polish Journal of Agronomy, 7: 43-58.
Krawczyk W., Paraponiak P., Szewczyk A. 2021. Strategia „Zielonej architektury” we Wspólnej Polityce Rolnej na lata 2023-2027. Wiadomości Zootechniczne, 59, 4: 45-51.
Maciejczak M. 2010. Perspektywa środowiskowa reform Wspólnej Polityki Rolnej UE. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 85: 19-34. DOI: https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2010.85.72
Montanarella L., Badraoui M., Chude V., Dos Santos Baptista Costa I., Mamo T., Yemefack M., Aulakh M., Yagi K., Young Hong S. i in. 2016. Status of the World’s Soil Resources. Main report 2015 Food and Agriculture Organization of the United Nations and Intergovernmental Technical Panel on Soils, Rome, Italy.
Montanarella L., Panagos P. 2021. The relevance of sustainable soil management within the European Green Deal Land Use Policy. Land Use Policy, 100, 104950. DOI: https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2020.104950
MRiRW. 2023. Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (PS WPR 2023-2027). Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa.
Mrowiec M. 2020. Ekonomiczne aspekty polityki klimatycznej. [W:] J. Gajewski, W. Paprocki (red.), Polityka klimatyczna i jej realizacja w pierwszej połowie XXI wieku. Publikacja Europejskiego Kongresu Finansowego. Centrum Myśli Strategicznych, Sopot, s. 204-205.
Musiał K., Musiał W. 2023. Instytucjonalne problemy wzmacniania usług ekosystemowych dla małych gospodarstw w nowej wspólnej polityce rolnej. Annals of the Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists, 25, 4: 324-337. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0053.9611
Niewiadomska A. 2022. Krajowy Plan Strategiczny jako instrument prawny rozwoju rolnictwa. Studia Iuridica, 91: 242-255. DOI: https://doi.org/10.31338/2544-3135.si.2022-91.13
Olkowska O. 2021. Polskie rolnictwo w nowej perspektywie finansowej UE 2021-2027. Infos. Zagadnienia Społeczno-Gospodarcze, 7(288): 1-4.
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 28 kwietnia 2021 r. w sprawie ochrony gleb (2021/2548(RSP))(2021/C 506/07)(Dz.U. UE C z dnia 15 grudnia 2021 r.).
Rutkowski J. 2023. Rolnictwo węglowe w realizacji wyzwań środowiskowo-klimatycznych. Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Olsztynie, Olsztyn.
Siekierski Cz. 2020. Uwarunkowania rozwoju polskiego rolnictwa w kontekście zmian ustrojowych, integracji z UE oraz ewolucji wspólnej polityki rolnej. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1(362): 122-137.
Smreczak B., Ukalska-Jaruga A., Ciepiel J. 2021. Zrównoważone użytkowanie gleb rolniczych w polityce Unii Europejskiej do 2050 r. Studia i Raporty IUNG-PIB, 66(20): 9-26.
Smreczak B., Ukalska-Jaruga A., Łysiak M., Strzelecka J., Niedźwiecki J., Sobich D. 2017. Funkcje, jakość i usługi ekosystemowe gleb. Studia i Raporty IUNG-PIB, 54(8): 9-23.
Stolte J., Tesfai M., Øygarden L., Kværnø S., Keizer J., Verheijen F., Panagos P., Ballabio C., Hessel R. 2016. Soil threats in Europe. EUR 27607. JRC98673. Publications Office of the European Union, Luxembourg.
Styburski W., Kozera-Kowalska M., Uglis J. 2023. Ekoschematy jako nowe narzędzie wsparcia rolnictwa – stan realizacji w Polsce. Annals of the Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists, 25(3): 287-302. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0053.7749
Sudra P. 2015. Usługi ekosystemowe na tle wybranych koncepcji ekologii miasta. Człowiek i Środowisko, 39(1): 61-73.
Toth G., Montanarella L., Rusco E. 2008. Threats to Soil Quality in Europe. EUR 23438 EN. JRC46574, OPOCE, Luxembourg.
Wiśniewski P. 2017. Zasoby obszarów wiejskich w lokalnym rozwoju gospodarki niskowęglowej. Studia Obszarów Wiejskich, 45: 7-20. DOI: https://doi.org/10.7163/SOW.45.1
Wiśniewski P., Marks-Bielska R. 2022. Znaczenie realizacji Europejskiego Zielonego Ładu dla polskiej wsi i rolnictwa. [W:] J. Wilkin, A. Hałasiewicz (red.), Polska Wieś 2022. Raport o stanie wsi. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 119-132.
Włodarczyk B. 2022. Prawne instrumenty ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianom klimatu we Wspólnej Polityce Rolnej na lata 2023-2027. Przegląd Prawa Rolnego, 2(31): 11-26. DOI: https://doi.org/10.14746/ppr.2022.31.2.1
Wolak M. 2023. Ograniczanie strat składników odżywczych w uprawach polowych. Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Karniowicach, Karniowice.
Wrzaszcz W., Prandecki K. 2020. Agriculture and the European Green Deal. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 365 (Special Issue 4): 156-179. DOI: https://doi.org/10.30858/zer/131841
Źródła internetowe
https://www.gov.pl/web/arimr/a-normy-gaec
https://www.gov.pl/web/arimr/ekoschematy-23
https://www.gov.pl/web/arimr/warunkowosc
https://www.gov.pl/web/rolnictwo/ekoschemat-rolnictwo-weglowe-i-zarzadzanie-skladnikami-odzywczymi
https://www.gov.pl/web/rolnictwo/ekoschemat-rolnictwo-weglowe-i-zarzadzanie-skladnikami-odzywczymi
https://www.gov.pl/web/rolnictwo/plan-strategiczny-dla-wspolnej-polityki-rolnej-na-lata--2023-2027
https://www.gov.pl/web/rolnictwo/programowanie-ps-wpr
www.ejpsoil.eu
www.gov.pl/web/rolnictwo/ekoschematy
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Gabriela Czapiewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.