Zmiany struktury i rozmieszczenia usług w aglomeracji poznańskiej w latach 2009–2023
PDF

Słowa kluczowe

aglomeracja poznańska
rozmieszczenie
sektor usług
struktura

Jak cytować

Dominiak, J. (2024). Zmiany struktury i rozmieszczenia usług w aglomeracji poznańskiej w latach 2009–2023. Rozwój Regionalny I Polityka Regionalna, 17(72), 213–230. https://doi.org/10.14746/rrpr.2024.72.12

Abstrakt

Celem artykułu jest charakterystyka przemian zachodzących w sektorze usług w aglomeracji poznańskiej w latach 2009–2023. Realizacji celu głównego służy: 1) identyfikacja ogólnych tendencji w zakresie dynamiki sektora usług w aglomeracji; (2) analiza struktury sektora usług w aglomeracji w układzie sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007; (3) charakterystyka głównych tendencji i kierunków rozwoju usług w aglomeracji w układzie gmin. Analizę zmian strukturalnych przeprowadzono w oparciu o Polską Klasyfikację Działalności na podstawie danych dotyczących liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w REGON publikowanych przez Główny Urząd Statystyczny w BDL. Wyniki badań wskazują, że w strukturze wewnętrznej sektora usług następuje wyraźny zwrot w kierunku usług informatycznych i profesjonalnych. Dynamiczny rozwój odnotowano także w odniesieniu do pośrednictwa pracy oraz wynajmu i opieki społecznej. Zdecydowanie zmniejsza się udział usług tradycyjnych reprezentowanych przez handel i transport (z wyjątkiem działalności kurierskiej). Choć działalność handlowa wciąż ma największy udział w strukturze sektora usługowego, w analizowanym okresie uległ on znaczącemu zmniejszeniu. Duże zmiany odnotowuje się też w ujęciu przestrzennym aglomeracji. Dynamiczny rozwój usług obserwowany jest już nie tylko w gminach bezpośrednio sąsiadujących z Poznaniem, ale również obejmuje tereny gmin bardziej oddalonych od Poznania. Wskaźniki dynamiki liczby podmiotów usługowych osiągają najwyższe wartości na obszarach wiejskich strefy peryferyjnej aglomeracji poznańskiej (rozumianej jako powiat poznański).

https://doi.org/10.14746/rrpr.2024.72.12
PDF

Bibliografia

Adamczyk R. 2013. Sektor usług w małych miastach strefy zewnętrznej aglomeracji górnośląskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, 15: 61-76. DOI: https://doi.org/10.18778/1508-1117.15.04

Backer K., Desnoyers-James I., Moussiegt L. 2015. Manufacturing or Services – That is (not) the Question: The Role of Manufacturing and Services in OECD Economies. OECD Science, Technology and Industry Policy Papers, 19.

Barrett M., Davidson E., Prabhu J., Vargo S.L. 2015. Service innovation in the digital age: key contributions and future directions. MIS Quarterly, 39(1): 135-154. DOI: https://doi.org/10.25300/MISQ/2015/39:1.03

Bell D. 1973. The Coming of Post-Industrial Society: A Venture in Social Forecasting. Basic Books, New York.

Brezdeń P., Szmytkie R. 2017. Procesy koncentracji działalności przemysłowej w strefie podmiejskiej na przykładzie Dolnego Śląska. Stud. Ind. Geogr. Comm. Pol. Geogr. Soc., 31: 56-74. DOI: https://doi.org/10.24917/20801653.312.4

Coombs R., Miles I. 2000. Innovation, measurement and services: the new problematique. [W:] J.S. Metcalfe, I. Miles (red.), Innovation Systems in the Service Economy. Measurement and Case Study Analysis. Kluwer Academic Publishers, Boston, s. 85-103. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4615-4425-8_5

De Bandt J. 1999. The Concept of Labour and Competence Requirements in a Service Economy. The Service Industries Journal, 19(1): 1-17. DOI: https://doi.org/10.1080/02642069900000001

Dominiak J. 2019. Nowoczesne usługi w ujęciu przestrzennym i ich rola w rozwoju społeczno-gospodarczym. Studia i Prace z Geografii, 71. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.

Dominiak J., Rachwał T. 2016. Chief development tendencies, structural changes and innovativeness of the industrial and service sectors in Poland. Quaestiones Geographicae, 35(4): 49-69. DOI: https://doi.org/10.1515/quageo-2016-0034

Dominiak J. 2022. Sektor usług w aglomeracji poznańskiej – zmiany w obliczu pandemii ­COVID-19. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 62: 31-45. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2022.62.03

Drejer I. 2003. Identifying innovation in surveys of services: a Schumpeterian perspective. Research Policy, 33, 3: 551-562. DOI: https://doi.org/10.1016/j.respol.2003.07.004

Feinstein C. 1999. Structural Change in the Developed Countries During the Twentieth Century. Oxford Review of Economic Policy, 15(4): 35-55. DOI: https://doi.org/10.1093/oxrep/15.4.35

Gallouj F. 2002. Innovation in the service economy. Edward Elgar, Cheltenham. DOI: https://doi.org/10.4337/9781843765370

Gallouj F., Weinstein O. 1997. Innovation in services. Research Policy, 26, 4-5: 537-556. DOI: https://doi.org/10.1016/S0048-7333(97)00030-9

Gallouj F., Windrum P. 2009. Services and services innovation. Journal of Evolutionary Economics, 19: 141-148. DOI: https://doi.org/10.1007/s00191-008-0123-7

Gawlikowska-Hueckel K. 2014. Polityka przemysłowa i spójności wobec planów reindustrializacji Unii Europejskiej. Wnioski dla Polski. Gospodarka Narodowa, 5: 53-80. DOI: https://doi.org/10.33119/GN/100879

Gershuny J.I. 1978. The self-service economy. New Universities Quarterly, 32: 50-66 DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2273.1977.tb01167.x

Gwosdz K., Sobala-Gwosdz A., Hetmańczyk K. 2022. Cyfrowi przedsiębiorcy przemysłu 4.0 w przestrzeni Polski. Przegląd Geograficzny, 94(3): 327-349. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.3.3

Hauknes J. 1998. Services in Innovation, Innovation in Services. SI4S Final Report. STEP Group, Oslo.

Howells J. 2010. Services and innovation and service innovation: new theoretical directions. [W:] F. Gallouj, F. Djellal (red.), The Handbook of Innovation and Services: A Multi-Disciplinary Perspective. Eldward Elgar, Cheltenham, s. 68-83. DOI: https://doi.org/10.4337/9781849803304.00012

Howells J., Tether B. 2004. Innovation in Services: Issues at Stake and Trends. INNOStudies 2001: Lot 3 (ENTR-C/2001), ESRC Centre for Research on Innovation and Competition (CRIC), Institute of Innovation Research. University of Manchester, Manchester, England.

Kaczmarek T., Mikuła Ł., Bul R., Walaszek M., Wilk J. 2020. Między konkurencją a współpracą. Relacje miasto centralne-suburbia na przykładzie aglomeracji poznańskiej. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 50: 123-157. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2020.50.08

Kaliński J. (1995). Gospodarka Polski w latach 1944-1989. Przemiany strukturalne. PWE, Warszawa.

Kłosiński K. 2003. Sektor usług w Unii Europejskiej. [W:] Rynek i konsumpcja. Raporty z badań – rok 2005. Instytut Rynku Wewnętrznego i Konsumpcji, Warszawa, s. 203-212.

Kłosowski F. 2002a. Wybrane zagadnienia rozwoju usług w Polsce po 1989 r. Czasopismo Geograficzne, 4(73): 325-338.

Kłosowski F. 2002b. Możliwości rozwoju usług w Polsce. Wiadomości Statystyczne, 47(2): 46-55.

Kłosowski F. 2002c. Globalizacja usług w Polsce. [W:] B. Miszewska, M. Furmankiewicz (red.), Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych. Rozwój Regionalny i Lokalny a Proces Globalizacji, 6: 147-160.

Kłosowski F. 2006. Sektor usług w gospodarce regionu tradycyjnego w warunkach transformacji i restrukturyzacji. Przykład konurbacji katowickiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.

Mierniczak M. 2008. Ocena przemian strukturalnych gospodarki aglomeracji warszawskiej w latach 1995-2005 w świetle analizy przesunięć. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, 87: 170-188.

Miles I. 2005. Innovation in Services. [W:] J. Fagerberg, D. Mowery, R.R. Nelson (red.), The Oxford Handbook of Innovation. Oxford University.

Naseer S., Khalid S., Parveen S., Abbass K., Song H., Achim 2023. ­COVID 19 outbreak: impact on global economy. Front Public Health. DOI: https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.1009393

Nazarczuk J., Cicha-Nazarczuk M., Szczepańska K. 2002. Wrażliwość polskiej gospodarki na zmiany wywołane pandemią ­COVID-19. Instytut Badań Gospodarczych, Toruń.

Niedzielski P., Rychlik K., Markiewicz J. 2008. Innowacyjność przedsiębiorstw sektora usług – nowe ścieżki rozwoju. Konkurencyjność, wiedza, innowacje: Polska na tle Europy i współczesnych wyzwań rozwojowych. UW, Warszawa.

Nowosielska E. 1994. Główne tendencje rozwojowe ostatniego dwudziestolecia i aktualne problemy badawcze. Zeszyty IGiPZ PAN, 22.

Nowosielska E. 2002. Sektor usług w aglomeracji warszawskiej w latach dziewięćdziesiątych. [W:] G. Węcławowicz (red.), Warszawa jako przedmiot badań w geografii społeczno-ekonomicznej. Prace Geograficzne,184: 195-227.

Peneder M., Kaniovski S., Dachs B. 2003. What Follows Tertiarisation? Structural Change and the Role of Knowledge-based Services. The Service Industries Journal, 23, 2: 47-66. DOI: https://doi.org/10.1080/02642060412331300882

Rachwał T., Dominiak J. 2022. Changes in industry and services sectors in Poland during the ­COVID-19 pandemic. Quaestiones Geographicae, 41(4): 41-56 DOI: https://doi.org/10.14746/quageo-2022-0040

Randhawa K., Scerri M. 2015. Service innovation: A review of the literature. [W:] R. Agarwal, W. Selen, G. Roos, R. Green (red.), The Handbook of Service Innovation. Springer London, London, s. 27-51. DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4471-6590-3_2

Rogoziński K. 2004. Innowacyjność i nowa taksonomia usług. Wiadomości Statystyczne, 4: 43-55.

Szukalski S.M. 2001. Sektor usług w gospodarce niemieckiej. Hipotezy i empiryczna weryfikacja przekształceń strukturalnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Tether B.S. 2003. The sources and aims of innovation in services: variety between and within sectors. Economics of Innovation and New Technology, 12(6): 481-505. DOI: https://doi.org/10.1080/1043859022000029221

Ulbrych M. 2016. Serwicyzacja produkcji przemysłowej. Wnioski dla Polski. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 3(81). DOI: https://doi.org/10.18276/frfu.2016.81-22

Wodnicka M. 2021. Wpływ czwartej rewolucji przemysłowej na innowacyjność usług. Optimum. Economic Studies, 3(105): 48-59. DOI: https://doi.org/10.15290/oes.2021.03.105.04

Zajdel M. 2011. Trójsektorowa struktura gospodarcza w Polsce, jako miernik rozwoju (wybrane aspekty). Zesz. Nauk. Uniwersytetu Rzeszowskiego, seria Ekonomia, 18, 423, (www.ur.edu.pl).

https://bdl.stat.gov.pl/bdl/dane/podgrup/tablica