Stawki podatków powierzchniowych w polityce podatkowej gmin w Polsce i zróżnicowanie przestrzenne jej skutków

Abstrakt

W ramach polityki podatkowej gminy uprawnione są do modelowania stawek trzech podatków obciążających nieruchomości w Polsce, tj. podatku od nieruchomości, rolnego i leśnego, w wyniku czego tracą część dochodów. Skłonność do obniżania stawek jest zróżnicowana zarówno jeśli chodzi o rodzaj podatku, jak i typ gminy. Najwyższe ubytki odnotowywane są w podatku od nieruchomości, najmniejsze zaś w podatku leśnym. Gminy wiejskie są najbardziej aktywne w prowadzeniu polityki podatkowej nakierowanej na osiąganie celów pozafiskalnych, w skutek czego w latach 2014–2023 straciły najwięcej dochodów spośród wszystkich typów gmin w każdym z analizowanych podatków. Z kolei politykę miast na prawach powiatu można określić jako aktywną nastawioną na cel fiskalny, co oznacza, że w najmniejszym stopniu wykorzystują swoje uprawnienia do obniżania taryf podatkowych. Między sąsiadującymi gminami występują silne zależności przestrzenne – wielkość utraconych przez nie dochodów z podatków nakładanych na nieruchomości per capita jest podobna. Najmniejsze zróżnicowanie, a tym samym największe podobieństwo między jednostkami występuje w przypadku podatku leśnego. Największe różnice ujawniają się natomiast w podatku od nieruchomości.