Słowa kluczowe
polityka regionalna
strategia rozwoju województwa
gospodarka przestrzenna
Jak cytować
Abstrakt
W artykule podjęto próbę poszerzenia dotychczasowej wiedzy na temat modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej jako elementu strategii rozwoju o perspektywę praktyków planowania regionalnego. Zaprezentowane badania opierają się na analizie tekstów prawnych, literatury przedmiotu oraz wywiadów pogłębionych z 88 ekspertami, przedstawicielami administracji samorządowej i specjalistami planowania. Analizą objęto również strategie rozwoju województw. Przeprowadzona przez autorów artykułu dyskusja odnosi się do zawartości, charakteru oraz relacji modelu z planami zagospodarowania przestrzennego województw. Ponadto autorzy scharakteryzowali wyzwania związane z sekwencją wprowadzania reformy systemu zarządzania rozwojem w Polsce.
Finansowanie
Tekst powstał w związku z realizacją projektu pt. „Nowy model regionalnego i miejscowego pla- nowania przestrzennego dla zapewnienia odporności i bezpieczeństwa struktury przestrzennej Polski w kontekście współczesnych wyzwań rozwojowych (ReActPlan)”, współfinansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach Strategicznego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych „Społeczny i gospodarczy rozwój Polski w warunkach globalizujących się rynków” – GOSPOSTRATEG IX, realizowany przez Konsorcjum w składzie Instytut Rozwoju Miast i Regionów (Lider Konsorcjum), Ministerstwo Rozwoju i Technologii oraz Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie (Umowa NR GOSPOSTRATEG9/0015/2022 zawarta14.07.2023).
Bibliografia
Dziedzic-Bukowska J., Oryl M., Ciesielski M., Churski P., Ciesiółka P., Fogel A., Giedych R., Kukulska-Kozieł A., Kołsut B., Mikuła Ł., Rogatka K., Tomczak A.A., Warsza R., Blaszke M., Nowak M.J. 2025. Reflection Paper KPZK PAN, 11: 1-14 (https://kpzk.pan.pl/images/reflection_papers/Reflection%20Paper%2011.pdf).
Churski P. 2023. Trzy dekady kształtowania polskiej polityki regionalnej – refleksje, wnioski i rekomendacje. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 65: 37-52.
Churski P., Mikuła Ł., Ciesiółka P., Kołsut B. 2022. Strategia rozwoju ponadlokalnego – poradnik dla jednostek samorządu terytorialnego. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Warszawa.
Ciesiółka P., Mikuła Ł., Churski P., Kołsut B. 2023 Model struktury funkcjonalno przestrzennej w strategii rozwoju ponadlokalnego. Studia Regionalne i Lokalne, 1(93): 7-22.
Drzazga D. 2023. Model struktury funkcjonalno-przestrzennej w strategii rozwoju jednostki samorządu terytorialnego lub obszaru funkcjonalnego. Space – Society – Economy, 34: 7-29.
Hoinkis D., Cieplak J., Machowski T., Odzimek W. 2021. Strategia rozwoju krok po kroku – podręcznik dla gmin. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Warszawa.
Kafka K. 2025. Model struktury funkcjonalno-przestrzennej jako element strategii rozwoju województwa. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 18(73): 277-289.
Kafka K. 2024. Modele struktury funkcjonalno-przestrzennej w zintegrowanych strategiach rozwoju. Builder, 03(320): 20-21.
Karzyński M., Turzyński M., Roman G. 2022. Model struktury funkcjonalno-przestrzennej obszaru powiatu jako element strategii ponadlokalnej. Europa Regionum, 38: 155-171.
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. 2020 (maj). Model struktury funkcjonalno-przestrzennej w strategiach rozwoju. Opracowane na podstawie: ekspertyza prof. T. Markowskiego zleconej przez MIiR w 2019 r. Docelowy model struktury funkcjonalno-przestrzennej w zintegrowanym systemie dokumentów strategicznych oraz Założenia systemu planowania przestrzennego na poziomach krajowym i regionalnym w ramach zintegrowanego systemu zarządzania polityką rozwoju.
Nowak M.J., Śleszyński P., Brzezińska-Rawa A., Ciesielski M., Feltynowski M., Fogel A., Goździewicz-Biechońska J., Leszczyński M., Rokicka-Murszewska K., Tomczak A.A., Warsza R., Blaszke M. 2023. Kluczowe wyzwania wynikające z nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw z dnia 24 lipca 2023 r. Biuletyn KPZK PAN, 280: 5-34.
Legutko-Kobus P., Ciesielski M., Ciesiółka P., Jedlińska J., Kołsut B., Klarczyk M., Kowalewski M., Mrakowski T., Sztando A., Boryczka E., Nowak M.J. 2024. Ujęcie polityki przestrzennej w strategii rozwoju na szczeblu lokalnym. Kluczowe problemy i wyzwania. REFLECTION PAPER KPZK PAN, 10: 1-14 (https://kpzk.pan.pl/images/reflection_papers/Relection%20Paper%2010.pdf).
Roman G. 2022. Model funkcjonalno-przestrzenny jako integrator planowania strategicznego i przestrzennego. Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej. Centrum Ekspertyzy Lokalnej, Warszawa.
Sztando A. 2022. Czy modele oraz ustalenia i rekomendacje prawidłowo integrują zarządzanie przestrzenią z zarządzaniem strategicznym rozwojem gmin? Potrzebne korekty przepisów i działania edukacyjne. Samorząd Terytorialny, 12: 7-23.
Wolska H. 2023. Model jako forma poznania naukowego: próba zdefiniowania. Prawo i Więź, 2(45) (lipiec): 53-72.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw z 29.03.2019 r.
Ustawa z 15.07.2020 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1378).
Ustawa z 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r. nr 80, poz. 717 z późn. zm.).
Ustawa z 4.04.2025 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2025 r. poz. 527).
Ustawa z 5.06.1998 r. o samorządzie województwa (Dz.U. z 1998 r. nr 91, poz. 576 z późn. zm.).
Ustawa z 6.12.2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2006 r. nr 227, poz. 1658 z późn. zm.).
Ustawa z 7.07.2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1688).
Ustawa z 8.03.1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 1990 r. nr 16, poz. 95 z późn. zm.).
Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2030+ (z perspektywą 2050) – projekt. Uchwała nr 8426/VI/24 ZWD z 26.03.2024.
Strategia Rozwoju Województwa Kujawsko-Pomorskiego do roku 2030 – Strategia Przyspieszenia 2030+. Uchwała nr XXVIII/399/20 SWKP z 21.12.2020.
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego do 2030 r. Uchwała nr XXIV/406/2021 SWL z 29.03.2021.
Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2030 – projekt. Uchwała nr 357/5040/23 ZWL z 26.09.2023.
Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego 2030 (aktualizacja) – projekt. Uchwała nr 359/25 ZWŁ z 25.03.2025.
Strategia rozwoju województwa mazowieckiego 2030+. Innowacyjne Mazowsze. Uchwała nr 72/22 SWM z 24.05.2022.
Strategia Rozwoju Województwa Opolskiego „Opolskie 2030”. Uchwała nr XXXIV/355/2021 SWO z 4.10.2021.
Raport z konsultacji publicznych projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw z 7.06.2019.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Jeremiasz Salamon, Artur Hołuj
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.