Słowa kluczowe
typologia
metody analizy skupień
autokorelacja przestrzenna
województwo wielkopolskie
Jak cytować
Abstrakt
W opracowaniu przedstawiona została analiza przemian ludnościowych w województwie wielkopolskim oraz ich wzorców przestrzennych, jakie wystąpiły w okresie 2002–2024. Zakres tematyczny badania dotyczył struktury wieku populacji oraz czynników zmian w stanie ludności w powiatach i gminach województwa. W badaniu wykorzystano wybrane narzędzia statystyki opisowej i wielowymiarowej. W przypadku wybranych współczynników demograficznych zbadano występowanie autokorelacji przestrzennej. Przeprowadzono także typologię czynników zmian stanu ludności w badanym okresie. Podstawę analiz stanowiły dane statystyczne pochodzące z publikacji GUS.
Bibliografia
Hrynkiewicz J., Potrykowska A. (red.) 2017. Sytuacja demograficzna Wielkopolski jako wyzwanie dla polityki społecznej i gospodarczej. Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa.
Ilnicki D. 2020. Wielkość i kierunki migracji na pobyt stały w województwie wielkopolskim w latach 2002-2017. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 52: 141-160. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2020.52.09
Józefowicz K. 2019. Starość demograficzna miast województwa wielkopolskiego w latach 1995-2018. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 48: 41-54. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2019.48.04
Józefowicz K. 2020. Atrakcyjność migracyjna miast i obszarów wiejskich województwa wielkopolskiego. Space-Society-Economy, 31: 213-227. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-3180.31.11
Józefowicz K. 2022. Small-town depopulation in the Wielkopolskie voivodeship, Poland. Journal of Urban and Regional Analysis, 14-1: 79-99. DOI: https://doi.org/10.37043/JURA.2022.14.1.5
Kirk D. 1996. Demographic transition theory. Population Studies, 50: 361-387. DOI: https://doi.org/10.1080/0032472031000149536
Klimanek T., Filas-Przybył S. 2020. The statistical picture of population aging in towns of Wielkopolskie Province – TERYT and DEGURBA perspectives. Journal of Economics & Management, 39(1): 41-61. DOI: https://doi.org/10.22367/jem.2020.39.03
Kotowska I.E. 1999. Drugie przejście demograficzne i jego uwarunkowania. [W:] I. Kotowska (red.), Przemiany demograficzne w Polsce w latach 90. w świetle koncepcji drugiego przejścia demograficznego. Monografie i Opracowania, 461: 11-33. Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa.
KSRR. 2019 (Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2030) (https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/krajowa-strategia-rozwoju-regionalnego; dostęp: 10.08.2025).
KSRR. 2019 (załącznik 1). Zaktualizowana imienna lista 139 miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze (https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/krajowa-strategia-rozwoju-regionalnego; dostęp: 10.08.2025).
KSRR. 2019 (załącznik 2). Zaktualizowana lista gmin zagrożonych trwałą marginalizacją, programowanie 2021-2027 (https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/krajowa-strategia-rozwoju-regionalnego; dostęp: 10.08.2025).
Kurek S. 2011. Population changes in Poland: A second demographic transition view. Procedia, Social and Behavioral Sciences, 19: 389-396. DOI: https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2011.05.146
Lesthaeghe R. 2010. The unfolding story of the second demographic transition. Population and Development Review, 36(2): 211-251. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1728-4457.2010.00328.x
Łukomska J., Cybulska M., Dziemianowicz W., Turosz S. 2024. Analiza zróżnicowania społeczno-gospodarczego województwa wielkopolskiego wraz z oceną konwergencji rozwoju poszczególnych jej obszarów w porównaniu do sytuacji w Polsce. WROT, Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Poznań (https://funduszeue.wielkopolskie.pl/sites/default/files/2025-05/2024%20Zroznicowanie%20wewnatrzregionalne.pdf; dostęp: 5.08.2025).
Majdzińska A. 2018. Obszary depopulacyjne w Polsce w latach 2002-2014. Studia Demograficzne, 173(1): 23-54. DOI: https://doi.org/10.33119/SD.2018.1.2
Majdzińska A. 2022a. Identyfikacja obszarów depopulacyjnych w makroregionie północno-zachodnim i ich ocena pod względem zaawansowania starości demograficznej. Przegląd Zachodniopomorski, 37(66): 361-389. DOI: https://doi.org/10.18276/pz.2022.37-16
Majdzińska A. 2022b. Obszary depopulacyjne w makroregionie centralnym i ich analiza pod kątem zaawansowania starości demograficznej w drugiej dekadzie XXI w. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 59: 201-221. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2022.59.13
Okólski M. 1990. Teoria przejścia demograficznego. PWE, Warszawa.
Panek T. 2009. Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej. SGH, Warszawa.
Polna M. 2020. Przestrzenne zróżnicowanie starzenia się ludności na obszarach wiejskich województwa wielkopolskiego. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 52: 123-139. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2020.52.08
Program Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027 (FEW) (https://funduszeue.wielkopolskie.pl/o-programie; dostęp: 20.10.2025).
Roeske-Słomka I., Szwarc K. 2010. Zróżnicowanie struktur demograficznych ludności w województwie wielkopolskim. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, 133: 21-35.
Rosner A., Stanny M., Komorowski Ł., Mróz A. 2024. Monitoring rozwoju obszarów wiejskich w województwie wielkopolskim. IRWiR PAN, WROT, Poznań.
Stanisławska J., Głowicka-Wołoszyn R. 2017. Przemiany demograficzne na obszarach wiejskich województwa wielkopolskiego w latach 2005-2015. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 19, 1: 170-175.
Stec M., Janas A. 2009. Analiza porównawcza metod klasyfikacji województw. Wiadomości Statystyczne, 4: 26-41.
Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego do 2030. Zarząd Województwa Wielkopolskiego (https://bip.umww.pl/292---k_91---k_207---strategia-rozwoju-wojewodztwa-wielkopolskiego-do-2030; dostęp: 5.08.2025).
Strategia Polityki Społecznej Województwa Wielkopolskiego do roku 2030. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej (ROPS) w Poznaniu. Samorząd Województwa Wielkopolskiego (https://rops.poznan.pl/files/strategia-polityki-spolecznej-wojewodztwa-wielkopolskiego-do-roku-2030.pdf; dostęp: 20.10.2025).
Suchecki B., Olejnik A. 2010. Miary i testy statystyczne w eksploracyjnej analizie danych przestrzennych. [W:] B. Suchecki (red.), Ekonometria przestrzenna. Metody i modele analizy danych przestrzennych. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa, s. 100-128.
Śleszyński P. 2021. Migracje wewnętrzne. [W:] Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2020-2021. Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa, s. 159-197.
Śleszyński P., Bański J., Degórski M., Komornicki T. 2019. Aktualizacja delimitacji obszarów problemowych na 2018 r. PAN, Warszawa (https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/krajowa-strategia-rozwoju-regionalnego; dostęp: 29.08.2022).
Terytorialny Plan Sprawiedliwej Transformacji Wielkopolski Wschodniej. Samorząd Województwa Wielkopolskiego (https://arrtransformacja.org.pl/tpstww/; dostęp: 15.10.2025).
Urząd Statystyczny w Poznaniu. 2022. Procesy demograficzne w województwie wielkopolskim w latach 1995-2019 oraz w perspektywie do 2040 r. (https://poznan.stat.gov.pl/opracowania-biezace/opracowania-sygnalne/ludnosc/procesy-demograficzne-w-wojewodztwie-wielkopolskim-w-latach-1995-2020-oraz-w-perspektywie-do-2040-r-,2,1.html; dostęp: 15.10.2025).
Urząd Statystyczny w Poznaniu. 2025a. Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa wielkopolskiego. Poznań.
Urząd Statystyczny w Poznaniu. 2025b. Sytuacja demograficzna województwa wielkopolskiego w 2024 r. Poznań.
van de Kaa D.J. 1987. Europe’s Second Demographic Transition. Population Bulletin, 42(1): 1-59.
van de Kaa D.J. 2003. The idea of a Second Demographic Transition in industrialized countries. Journal of Population and Social Security: Population Study, 1(1).
Webb J.W. 1963. The natural and migrational components of population changes in England and Wales, 1921-1931. Economic Geography, 39(2): 130-148. DOI: https://doi.org/10.2307/142506
Wielkopolski Program Wspierania Rodziny, Systemu Pieczy Zastępczej i Adopcji na lata 2026-2030. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej (ROPS) w Poznaniu, Samorząd Województwa Wielkopolskiego (https://www.zpp.pl/storage/library/2025-09/e5cb3305244a4f80dfd0456bc8df1e76.pdf; dostęp: 20.10.2025).
Wielkopolski Program Wspierania Osób Starszych na Lata 2026-2030. Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej (ROPS) w Poznaniu, Samorząd Województwa Wielkopolskiego (https://www.zpp.pl/storage/library/2025-09/b8f1a9ca9ffd2b8c5bda84918b58c378.pdf; dostęp: 17.10.2025).
Willekens F. 2015. Demographic transitions in Europe and the World. [W:] K. Matthijs, K. Neels, C. Timmerman, J. Haers, S. Mels (red.), Population change in Europe, the Middle-East and North Africa. Beyond the demographic divide. Ashgate Publishing, London, s. 13-44.
WROT. 2019. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej i przestrzennej województwa wielkopolskiego. Wielkopolskie Regionalne Obserwatorium Terytorialne (WROT), Poznań.
Ziomek S. 2017. Sytuacja na rynku pracy w województwie wielkopolskim. [W:] J. Hrynkiewicz, A. Potrykowska (red.), Sytuacja demograficzna Wielkopolski jako wyzwanie dla polityki społecznej i gospodarczej. Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa, s. 125-139.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Anna Majdzińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.