Keywords
bagel systems of small town
small town
bagel municipalities
Greater Poland Voivodeship
How to Cite
Abstract
The main aim of the article is to determine the level of socio-economic development of the bagel systems of small towns. The spatial scope of the study concerns selected urban municipalities (towns with up to 20,000 inhabitants) and their rural counterparts (bagel municipalities) located in the Greater Poland Voivodeship, namely: Chodzież, Czarnków, Obrzycko, Słupca, and Złotów. The temporal scope, on the other hand, covers the years 2011 and 2021. The research process, aimed at achieving the main objective of the study, consists of four stages. In the first stage, a literature review was conducted regarding municipalities that are part of bagel systems. The second stage of the study presents the location and characteristics of bagel systems of small towns in the Greater Poland Voivodeship. In the main, third stage, the research results on the demographic and economic situation and the level of socio-economic development in a comprehensive approach are discussed, along with descriptive statistics of a typical municipality in the studied bagel systems. The final, fourth stage of the study presents conclusions and initiates a discussion related to the functioning of bagel municipalities around small towns. The conducted analysis has shown that the bagel systems of small towns in the Greater Poland Voivodeship are characterized by a varied level of socio-economic development, which is confirmed by the value of the calculated synthetic Perkal indicator (Ws). In 2021, compared to 2011, bagel municipalities recorded an average greater increase in the value of this indicator than small towns. This led to changes in their positions on the scale of socio-economic development and in their affiliation with specific classes of development in the examined voivodeship. The most significant transformations in this regard occurred in the bagel municipalities of Słupca and Chodzież. Conversely, unfavorable changes were noted in the small towns of Chodzież and Słupca.
References
Barek R., Zaniewska H. 2006. Warunki rozwoju małych miast w Wielkopolsce. [W:] K. Heffner, T. Marszał (red.), Uwarunkowania rozwoju małych miast. Biuletyn KPZK PAN, 226: 104-124.
Chojnicki Z. 1989. Podstawowe aspekty rozwoju społeczno-gospodarczego. [W:] A. Kukliński (red.), Współczesne problemy gospodarki przestrzennej Polski. Rozwój Regionalny, Rozwój Lokalny, Samorząd Terytorialny, 18: 107-121.
Chojnicki Z. 1999. Podstawy metodologiczne i teoretyczne geografii. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Churski P. 2008. Czynniki rozwoju regionalnego i polityka regionalna w Polsce w okresie integracji z Unią Europejską. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Cieślak-Wróblewska A. 2021. Awantury o granice. Ekspansja terytorialna miast budzi opory mieszkańców (https://regiony.rp.pl/spolecznosci-lokalne/art19174231-awantury-o-granice-ekspansja-terytorialna-miast-budzi-opory-mieszkancow; dostęp: 30.08.2024).
Creamer D. 1943. Shift of manufakturing industries. Industrial location and national resources U.S. National Resources Planning Bard, Washington.
Czyż T. 2016. Metoda wskaźnikowa w geografii społeczno-ekonomicznej. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 36: 9-19.
Czyż T., Hauke J. 2010. Nierówności regionalne w Polsce. [W:] W. Ratajczak, K. Stachowiak (red.), Gospodarka przestrzenna społeczeństwu. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, s. 13-29.
Czyż T., Hauke J. 2015a. Entropijna miara nierówności w badaniach regionalnych. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 32: 17-30.
Czyż T., Hauke J. 2015b. Spatial entropy in regional analysis. Quaestiones Geographicae, 34(4): 30-47. DOI: https://doi.org/10.1515/quageo-2015-0037
Dąmbska A., Trzyna S. (red.) 2013. Samorząd 3.0. Forum Od-nowa, Warszawa.
Dobkowski J. 2020. Wieś w polskim systemie samorządu terytorialnego. Studia Iuridica, 85: 79-91. DOI: https://doi.org/10.31338/2544-3135.si.2020-85.6
Dolata M. 2009. Wewnętrzne zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego województwa wielkopolskiego. [W:] T. Czyż (red.), Charakter regionalny województwa wielkopolskiego. Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 9: 63-76.
Domański R. 2004. Geografia ekonomiczna. Ujęcie dynamiczne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Dyba W. 2011. Analiza zróżnicowań wewnątrzregionalnych województwa wielkopolskiego. Ekspertyza na potrzeby aktualizacji Strategii Rozwoju Województwa Wielkopolskiego do roku 2020. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Dyba W., Stryjakiewicz T. 2012. Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin województwa wielkopolskiego w świetle realizacji polityki intraregionalnej. Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM, Seria Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 19.
Gaczek W.M. 2000. Zróżnicowanie wewnętrzne Wielkopolski. Możliwości i potrzeba wyrównywania różnic rozwoju społeczno-gospodarczego. [W:] S. Ciok, D. Ilnicki (red.), Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 103-112.
Gaczek W.M. 2001. Zróżnicowanie wewnętrzne województwa wielkopolskiego. [W:] T. Czyż (red.), Zróżnicowanie społeczno-gospodarcze w nowym układzie terytorialnym Polski. Biuletyn KPZK PAN, 197: 37-58.
Gibas P. 2016. Zmiany poziomu rozwoju „obwarzankowych” małych miast i gmin miejsko-wiejskich w Polsce– analiza porównawcza. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 279: 304-311.
Góralski P., Lazarek M. 2009. Czynniki kształtujące konkurencyjność regionów. Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, 1(50): 307-315. DOI: https://doi.org/10.22630/PEFIM.2009.1.50.23
Hauke J. 2018. Entropijne porównanie nierówności regionalnych postsocjalistycznych państw członkowskich UE w latach 2000 i 2014. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 41: 101-110. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2018.41.08
Hausner J. (red.) 2013. Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy, konieczne działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków.
Heffner K. 2016. Proces suburbanizacji a polityka miejska w Polsce. [W:] T. Marszał (red.), Miasto– region– gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 75-110. DOI: https://doi.org/10.18778/8088-005-4.05
Hryniewicz J. 2000. Endo- i egzogeniczne czynniki rozwoju gospodarczego gmin i regionów. Studia Regionalne i Lokalne, 2(2): 53-77.
Jadach-Sepioło A., Legutko-Kobus P. 2021. Suburbanizacja– ujęcie teoretyczne i specyfika w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Studia KPZK PAN, 203: 11-28.
Jańczuk L. 2013. Determinanty rozwoju społeczno-gospodarczego regionów w Polsce. Roczniki Nauk Społecznych, 5(41): 121-132.
Jańczuk L. 2020. Współpraca gmin obwarzankowych na płaszczyźnie gospodarczej. Zarys problemu. Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, 18(4): 247-259. DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2020.4.11
Jerczyński M. 1977. Funkcje i typy funkcjonalne polskich miast. Zagadnienia dominacji funkcjonalnej. Statystyka Polski, 85: 20-53.
Józefowicz K., Smolińska K. 2019. Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego w powiatach województwa wielkopolskiego. Turystyka i Rozwój Regionalny, 11: 37-49. DOI: https://doi.org/10.22630/TIRR.2019.11.4
Kaczmarek T. 2008. Aglomeracja poznańska jako region badania i działania. [W:] T. Kaczmarek, A. Mizgajski (red.), Powiat poznański. Jakość przestrzeni i jakość życia. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Kaczmarek T. 2016. Gminny podział administracyjny w świetle 25 lat funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce. Przegląd Politologiczny, 1: 63-80. DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2016.21.1.5
Kaczmarek U., Konecka-Szydłowska B. 2013. Perspectives for development of small towns in Wielkopolska voivodeship. [W:] J. Burdack, A. Kirszan (red.), Kleinstädte in Mittel-und Osteuropa: Perspektiven und Strategien lokaler Entwicklung. Leibniz-Institut für Länderkunde, Leipzig, 19: 66-88.
Kaczmarek Z., Parysek J.J. 1977. Zastosowanie analizy wielowymiarowej w badaniach geograficzno- ekonomicznych. [W:] Z. Chojnicki (red.), Metody ilościowe i modele w geografii. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Kajdanek K. 2012. Suburbanizacja po polsku. Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
Kamosiński S. 2015. Gminy obwarzankowe w Polsce na przykładzie Kujaw i Pomorza. [W:] Z. Bukowski, S. Kamosiński (red.), Samorząd terytorialny: wybory, partycypacja społeczna, gospodarka lokalna. Wydawnictwo Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz, s. 245-270.
Klaassen L.H., Paelinck J.H.P. 1979. The Future of Large Towns. Environment and Planning A: Economy and Space, 11(10): 1095-1104. DOI: https://doi.org/10.1068/a111095
Kołodziejczak A. 2007. Uwarunkowania funkcjonalno-przestrzenne rozwoju małych miast Wielkopolski. [W:] E. Rydz (red.), Podstawy i perspektywy rozwoju małych miast. Akademia Pomorska w Słupsku, s. 85-94.
Konecka-Szydłowska B. 2012. Zróżnicowanie małych miast województwa wielkopolskiego ze względu na poziom rozwoju społeczno-gospodarczego. Studia Miejskie, 8: 133-144.
Konecka-Szydłowska B. 2018a. Trajektorie rozwoju małych miast w ujęciu koncepcji urban resilience– wymiar demograficzny. Barometr Regionalny. Analizy i Prognozy, 16(2): 7-17. DOI: https://doi.org/10.56583/br.362
Konecka-Szydłowska B. 2018b. Rozwój małych miast powiatowych województwa wielkopolskiego w ujęciu koncepcji urban resilience. Space-Society-Economy, 24: 27-44. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-3180.24.02
Konecka-Szydłowska B., Hauke J. 2011. Małe miasta jako lokalne bieguny wzrostu w przestrzeni województwa wielkopolskiego. Ujęcie dynamiczne. [W:] W. Gulczyński (red.), Lokalne i regionalne problemy gospodarki przestrzennej. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Biznesu w Gorzowie Wlkp., s. 189-205.
Konecka-Szydłowska B., Kulczyńska K. 2012. Różnorodność w jedności. Przykład miast powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego. Studia Miejskie, 5: 129-143.
Kozubek D. 2023a. Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego gmin obwarzankowych na tle pozostałych gmin wiejskich w województwie wielkopolskim. Samorząd Terytorialny, 5: 63-78.
Kozubek D. 2023b. Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin w układach obwarzankowych w województwie wielkopolskim– analiza porównawcza. Space-Society-Economy, 34: 75-102.
Kozubek D. 2023c. Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego gmin w układach obwarzankowych w województwie wielkopolskim– analiza porównawcza. [W:] A. Bartos (red.), XII Ogólnopolska Konferencja Naukowa Młodych Badaczy: Współczesne problemy i kierunki badawcze w geografii. Książka abstraktów. Wydawnictwo Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 50. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-3180.34.05
Kubiczek A. 2014. Jak mierzyć dziś rozwój społeczno-gospodarczy krajów? Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 38: 40-56.
Kudełko J. 2004. Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego województw Polski. Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 651: 75-90.
Malinowska-Misiąg E., Misiąg W. 2021. Podział administracyjny a system finansowania gmin w Polsce. Studia BAS, 4(68): 9-26. DOI: https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2021.33
Męczyński M., Konecka-Szydłowska B., Gadziński J. 2010. Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego i klasyfikacja małych miast Wielkopolski. Ekspertyza na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu, Poznań.
Ocena sytuacji samorządów lokalnych 2013. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa.
Perdał R., Churski P., Herodowicz T., Konecka-Szydłowska B. 2020. Geograficzny wymiar (nie)sprawiedliwości społecznej– wyzwania rozwoju regionalnego i lokalnego. Studia Regionalne i Lokalne, 3(81): 23-50.
Perkal J. 1953. O wskaźnikach antropologicznych. Przegląd Antropologiczny, 19: 209-219.
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Wielkopolskiego. Wielkopolska 2020+. 2019. Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu, Poznań.
Porawski A. 2018. Przyszłość aglomeracji miejskich– dylematy i oczekiwania. [W:] J. Szlachta, J. Woźniak (red.), Rola wielkich miast w rozwoju społeczno-gospodarczym Polski. Studia KPZK PAN, 186: 51-57.
Pujer K. (red.) 2016. Rozwój społeczno-gospodarczy w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i międzynarodowej. Wydawnictwo Exante, Wrocław.
Rogacki H. 1988. Czynniki koncentracji przemysłu w Polsce. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań.
Runge J. 2007. Metody badań w geografii społeczno-ekonomicznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Smith D. 1972. Geography and Social Indicators. South African Geographical Journal, 541: 43-57. DOI: https://doi.org/10.1080/03736245.1972.10559497
Spychała M. 2017. Zróżnicowanie rozwoju społeczno-gospodarczego w powiatach województwa wielkopolskiego. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 487: 293-305. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2017.487.26
Stanny M. 2012. Poziom rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich w Polsce– pomiar zjawiska złożonego. [W:] A. Rosner (red.), Rozwój wsi i rolnictwa w Polsce. Aspekty przestrzenne i regionalne. IRWiR PAN, Warszawa, s. 93-116.
Stanowisko Zgromadzenia Ogólnego Związku Miast Polskich w sprawie narastających problemów rozwoju miast w kontekście zmian ich granic administracyjnych. 2022. Związek Miast Polskich, Poznań.
Staszewska S. 2013. Urbanizacja przestrzenna strefy podmiejskiej polskiego miasta. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Stryjakiewicz T. (red.) (2014). Kurczenie się miast w Europie Środkowo-Wschodniej. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Swianiewicz P. 2014. Ocena podziału terytorialnego państwa z uwzględnieniem efektywności funkcjonowania urzędów organów jednostek samorządu terytorialnego– wnioski i rekomendacje. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa.
Swianiewicz P., Klimska U. 2005. Społeczne i polityczne zróżnicowanie aglomeracji w Polsce– waniliowe centrum, mozaika przedmieść. Prace i Studia Geograficzne, 35: 45-70.
Sześciło D. (red.) 2019. Polska samorządów. Silna demokracja, skuteczne państwo. Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa.
Szmytkie R., Sikorski D. 2024. Poziom wyposażenia instytucjonalnego gmin w Polsce w 2021 roku. Czasopismo Geograficzne, 95(1): 75-94. DOI: https://doi.org/10.12657/czageo-95-04
Szymańska D., Biegańska J. 2011. Obszary podmiejskie dużych miast w Polsce w świetle migracji stałych. [W:] M. Soja, A. Zborowski (red.), Człowiek w przestrzeni zurbanizowanej. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 83-98.
Webb J.W. 1964. Ruch naturalny i migracyjny jako składnik przemian ludnościowych. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, 1: 134-138.
Wilk E. 2021. Gminy obwarzankowe– słabsze ogniwa samorządu terytorialnego (https://tygodniksanocki.pl/2021/01/05/gminy-obwarzankowe-slabsze-ogniwa-samorzadu-terytorialnego/; dostęp: 30.08.2024).
Wojciechowski E. (red.) 2014. Samorząd terytorialny w Polsce. Instytut Diagnoz i Analiz Społecznych, Łódź.
Zaniewska H. 2004. Miasteczka Wielkopolski w przededniu przystąpienia do Unii Europejskiej. Przegląd Zachodni, 3: 129-143.
License
Copyright (c) 2025 Dawid Kozubek, Barbara Konecka-Szydłowska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.