Słowa kluczowe
wskaźniki taksonomiczne
rozwój gospodarczy
Jak cytować
Abstrakt
Celem artykułu jest określenie zmian przynależności województw do poszczególnych grup kwartylowych ze względu na wartość wskaźnika SK mierzącego poziom rozwoju gospodarczego województw w latach 2011–2022 oraz prognoza przesunięć województw pomiędzy tymi grupami w kolejnych latach 2023–2025 z wykorzystaniem łańcuchów Markowa. Badanie wykazało wzrost poziomu gospodarczego wszystkich polskich województw. Województwa: mazowieckie, dolnośląskie, wielkopolskie i śląskie przez cały analizowany okres należały do pierwszej grupy kwartylowej, osiągając najwyższy poziom badanego zjawiska mierzonego wskaźnikiem SK. Najczęściej występowały zmiany przynależności pomiędzy drugą a trzecią grupą, podczas gdy zmiany w czwartej grupie kwartylowej obserwowano bardzo rzadko. Średnie wartości wskaźnika taksonomicznego SK z lat 2011–2022 obliczone dla każdego z województw wynoszą od 0,4266 do 0,7848, co potwierdza utrzymujące się dysproporcje w poziomie rozwoju gospodarczego województw. Źródłem danych wykorzystanych w badaniu jest Bank Danych Lokalnych.
Bibliografia
Adamowicz M. 2011. Wsparcie rozwoju regionalnego w warunkach uczestnictwa Polski w Unii Europejskiej. Roczniki Nauk Rolniczych, G, 98(1). DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2011.98.1.6
Assane D., Grammy A. 2003. Institutional framework and economic development: international evidence. Applied Economics, 35: 1811-1817. DOI: https://doi.org/10.1080/0003684032000152862
Azizah A., Welastika R., NurFalah A., Ruchjana B., Abdullah A. 2019. An Application of Markov Chain for Predicting Rainfall Data at West Java using Data Mining Approach. IOP Conf. Ser.: Earth Environ. Sci. 303012026. DOI: https://doi.org/10.1088/1755-1315/303/1/012026
Barra M., Dahl F.A., Vetvik K.G. i in. 2020. A Markov chain method for counting and modelling migraine attacks. Sci. Rep., 10, 3631. DOI: https://doi.org/10.1038/s41598-020-60505-5
Bartkowiak R. 2013. Ekonomia rozwoju. PWE, Warszawa.
Bąkiewicz A., Czaplicka K. 2011. Wzrost i rozwój gospodarczy w krajach rozwijających się. [W:] R. Piasecki (red.), Ekonomia rozwoju. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Bhat U.N., Miller K. 2002. Elements of Applied Stochastic Processes. John Wiley and Sons, New York.
Bilingsley P. 1961. Statistical Methods in Markov Chain. Ann. Math. Stat., 32: 12-40. DOI: https://doi.org/10.1214/aoms/1177705136
Bolińska M. 2017. Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego powiatów województwa podkarpackiego. Przegląd Nauk Ekonomicznych, 25: 235-245.
Bolińska M., Dykas P., Kowalczyk A. 2018. The territorial diversification of the economic development of Polishpoviats counties between 2002 and 2014. Studia Prawno-Ekonomiczne, 107: 197-220. DOI: https://doi.org/10.26485/SPE/2018/107/11
Bourne L.S. 1976. Monitoring change and evaluating the impact of planning policy on urban structure: A Markov chain experiment. Plan Canada, 16: 5-14.
Bożek J., Szewczyk J. 2021. Ocena poziomu rozwoju społecznego powiatów województwa małopolskiego z zastosowaniem dynamicznego miernika syntetycznego. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 664: 45-63.
Bożek J., Szewczyk J., Badach E., Lisek S. 2022. Ocena poziomu rozwoju gospodarczego województw z zastosowaniem metod porządkowania liniowego w ujęciu dynamicznym. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 6712: 39-61. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.1613
Bożek J., Szewczyk J., Jaworska M. 2021a. Poziom rozwoju gospodarczego województw w ujęciu dynamicznym. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 57: 11-24. DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2021.57.02
Bożek J., Szewczyk J., Jaworska M. 2021b. Zmiany w poziomie rozwoju społecznego województw w latach 2010 i 2019 z zastosowaniem dynamicznego miernika syntetycznego. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 651: 109-123. DOI: https://doi.org/10.15584/nsawg.2021.1.6
Collins L. 1975. An introduction to Markov chain analysis. Geo Abstracts, Norwich, CT.
Chu, D. 2020. Remote Sensing of Land Use and Land Cover in Mountain Region. Springer, Singapore. DOI: https://doi.org/10.1007/978-981-13-7580-4
Dykas P. 2009. Taksonomiczne wskaźniki przestrzennego zróżnicowania rozwoju powiatów województwa podkarpackiego. Studia Prawno-Ekonomiczne, 80: 201-214.
Dykas P., Kościelniak P., Tokarski T. 2013. Taksonomiczne wskaźniki rozwoju ekonomicznego województw i powiatów. [W:] M. Trojak, T. Tokarski (red.), Statystyczna analiza przestrzennego zróżnicowania ekonomicznego i społecznego Polski. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków. DOI: https://doi.org/10.59139/ws.2014.09.5
Edigarian A., Kościelniak P., Tokarski T., Trojak M. 2011. Taksonomiczne wskaźniki rozwoju ekonomicznego powiatów. [W:] D. Tomczak, Capability to social Progress in Poland’s regions. Warsaw University Press.
Fraszka-Sobczyk E., Palma A. 2025. Taksonomiczna analiza zróżnicowania poziomu rozwoju gospodarczego województw. Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician, 70(1): 19-35. DOI: https://doi.org/10.59139/ws.2025.01.2
Grajewska M. 2013. Taksonomiczna analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego w Polsce w latach 2003-2009. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 64(2): 49-58.
Grier K.B., Tullock G. 1989. An Empirical Analysis of Cross-National Economic Growth, 1951-1980. Journal of Monetary Economics, 24: 259-276. DOI: https://doi.org/10.1016/0304-3932(89)90006-8
Hellwig Z. 1968. Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr. Przegląd Statystyczny, 15(4): 307-327.
Jańczuk L. 2013. Determinanty rozwoju społeczno-gospodarczego regionów w Polsce. Roczniki Nauk Społecznych, 51. Towarzystwo Naukowe KUL, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Lublin.
Kaldaru H. 2008. Social and institutional factors of economic development: evidence from Europe. Baltic Journal of Economics, 8(1): 29-51. DOI: https://doi.org/10.1080/1406099X.2008.10840444
Klosa S. 2018. Klasyfikacja polskich województw pod względem rozwoju społeczno-gospodarczego za pomocą metod taksonomicznych. Modern Management Review, 23: 253. DOI: https://doi.org/10.7862/rz.2018.mmr.30
Kraska E., Kot J. 2021. Dysproporcje regionalne w rozwoju społeczno-gospodarczym w Polsce w latach 2009-2017. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 654. DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2021.4.06
Lucas R.E. 1988. On the Mechanics of Economic Development. Journal of Monetary Economics, 69: 177-192.
Luśtyk A. 2022. Ocena potencjału innowacyjnego polskich województw i prawdopodobieństwo jego zmiany. Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze, 16: 66-83.
Łaźniewska E., Górecki T. 2012. Analiza konwergencji za pomocą łańcuchów Markowa. Wiadomości Statystyczne, 5: 1-10. DOI: https://doi.org/10.59139/ws.2012.05.1
Łogwiniuk K. 2011. Zastosowanie metod taksonomicznych w analizie porównawczej dostępu do infrastruktury ICT przez młodzież szkolną w Polsce. Ekonomia i Zarządzanie, 3(1): 7-23.
Majewski S. 1999. Szeregowanie krajów przy pomocy Diagramu Czekanowskiego i Taksonomicznego Miernika Rozwoju. Wiadomości Statystyczne, 8.
Malina A. 2020. Analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego województw Polski w latach 2005-2017. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 1: 138-155. DOI: https://doi.org/10.15584/nsawg.2020.1.10
Michoń D. 2017. Zróżnicowanie rozwoju społeczno-gospodarczego województw ze względu na realizację celów polityki spójności. Wiadomości Statystyczne, 12679: 80-94.
Miłek D. 2018. Zróżnicowanie rozwoju społeczno-gospodarczego powiatów województwa świętokrzyskiego. Wiadomości Statystyczne, 6685: 39-56.
Miłek D., Paluch P. 2016. Rozwój społeczno-gospodarczy polskich regionów. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 48, Rzeszów. DOI: https://doi.org/10.15584/nsawg.2016.4.7
Moussis N. 2015. Access to the European Union, Law, Economics, Policies. Intersentia, Cambridge-Antwerp-Portland.
Mowczan D. 2020. Regional household poverty and mobility analysis – a transition probability approach. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 363: 286-302. DOI: https://doi.org/10.15584/nsawg.2020.3.15
Mroczek K., Tokarski T., Trojak M. 2014. Grawitacyjny model zróżnicowania rozwoju ekonomicznego województw. Gospodarka Narodowa, 3: 5-34. DOI: https://doi.org/10.33119/GN/100867
Namyślak B. 2013. Zróżnicowanie poziomu rozwoju sektora kultury w miastach wojewódzkich w Polsce. Prace Geograficzne, 134: 101-120.
Nelson R., Winter S. 1974. Neoclassical vs. Evolutionary Theories of Economic Growth, Critique and Prospectus. Economic Journal, 84(4): 886-905. DOI: https://doi.org/10.2307/2230572
Pawlas I. 2010. Zastosowanie wielowymiarowej analizy porównawczej do oceny poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego województw Polski. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Ekonomia, 113: 673-683.
Pawlas I. 2011. Zastosowanie wybranych procedur taksonomicznych do analizy zróżnicowania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego polskich województw. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Problemy Regionalizmu i Globalizacji, 221: 541-551.
Pawlas I. 2017. Regional Disparities in Development Based on Taxonomic Research: A Case of Poland. Regional Formation and Development Studies, 23(3): 86-101. DOI: https://doi.org/10.15181/rfds.v23i3.1587
Rokicki T. 2016. The diversification of the social and economic development of voivodeships in Poland. Economic and Regional Studies, 9, 4: 39-52.
Romeu J. 2020. A Markov Chain Model for Covid-19 Survival Analysis (https://api.semanticscholar.org/CorpusID:220712773).
Siudek T. 2013. Rozwój gospodarczy – aspekty teoretyczne i praktyczne. Roczniki Naukowe SERiA, 15(5): 266-274.
Siudek T., Drabarczyk K., Jakubiec A. 2017. Rozwój gospodarczy powiatów i podregionów województwa mazowieckiego. Zeszyty Naukowe SGGW – Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 117: 33-46. DOI: https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2017.117.3
Sługocki W. 2019. Proces kształtowania polityki regionalnej w Polsce. Przegląd Politologiczny, 2: 5-19. DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2019.24.2.1
Street J.H. 1987. The Institutionalism Theory of Economic Development. Journal of Economic Issues, 21(4): 1861-1887. DOI: https://doi.org/10.1080/00213624.1987.11504725
Strojny J. 2016. Wielowymiarowa analiza porównawcza województw: podkarpackiego i małopolskiego. Przedsiębiorczość – Edukacja, 12: 68-83. DOI: https://doi.org/10.24917/20833296.12.5
Szczepaniak D. 2021. Ilościowa analiza dynamiki zmian zróżnicowania kapitału ludzkiego województw oparta na łańcuchach Markowa. Studia Prawno-Ekonomiczne, 121: 263-280. DOI: https://doi.org/10.26485/SPE/2021/121/15
Tokarski T. 2005. O zróżnicowaniu rozwoju ekonomicznego polskich regionów i podregionów. Studia Prawno-Ekonomiczne, 46: 243-275.
Trojak M. (red.) 2015. Regionalne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego Polski. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Trojak M., Tokarski T. (red.) 2013. Statystyczna analiza zróżnicowania rozwoju ekonomicznego i społecznego Polski. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Wakuła M. 2017. Regionalne zróżnicowanie rozwoju gospodarczego w Polsce. [W:] M. Cisek, B. Suchodolski, Determinanty i wyznaczniki ekonomiczno-społecznego rozwoju regionów. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego, Siedlce.
Ward J.H. 1963. Hierarchical grouping to optimize an objective function. Journal of the American, 58: 236-244. DOI: https://doi.org/10.1080/01621459.1963.10500845
Wisła R., Tokarski T. 2016. Przestrzenne zróżnicowanie rozwoju ekonomicznego powiatów województwa śląskiego. Wiadomości Statystyczne, 8: 45-63. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0014.1087
Wyszkowska Z., Serwatka-Bober S. 2018. Regionalne zróżnicowanie rozwoju gospodarczego a struktura demograficzna w województwach w Polsce. Optimum. Economic Studies, 191: 207-218. DOI: https://doi.org/10.15290/oes.2018.01.91.14
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Emilia Fraszka-Sobczyk, Agnieszka Palma
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.