Abstract
The judgment of March 31, 2020, file ref. II CSK 124/19, has great social and legal significance. It is the first Supreme Court ruling concerning the civil liability of church legal entities for pedophilic acts committed by a clergyman. The Supreme Court shared the view of the Court of Appeal accepting the liability of church legal persons in the light of all the facts of the case of Art. 430 of the Civil Code (culpability in supervision). However, it convincingly distanced itself from the position of the District Court (court of first instance) that liability under Art. 429 of the Civil Code (culpability in choice) should be taken into consideration. In the justification of the judgment, the Supreme Court conducted a thorough analysis of the premises for the civil liability of church legal persons for the activities of a religious person subordinate to them. In particular, it stated that if the perpetrator acts for personal gain and the performance of the official activity enables him to cause damage, the superior cannot effectively raise the objection that the subordinate caused said damage only in the performance of the entrusted tasks. Thus, the Supreme Court upheld the interpretation of Art. 430 of the Civil Code, assuming the liability of legal persons for damage caused by a subordinate. It distinctly applied this liability to church legal entities. When appointing the adjudication panel of the Supreme Court, impartiality was preserved. On the other hand, doubts are raised regarding the Court’s neutrality in terms of world-view in some parts of its judgment justification. The judgment of March 31, 2020 must be assessed as brave and just. It has the chance to set the course of judicial decisions in matters of the liability of religious legal persons for pedophilic acts committed by clergy acting under their supervision. The justification of the judgment is understandably critical towards the perpetrator and church legal persons superior to him, and also sometimes towards the provisions of the Code of Canon Law. It should be emphasized, however, that the judgment is not an “indictment” against the Catholic Church as such, and even less so against religion.
References
Bez odszkodowań dla ofiar księży pedofilów, https://www.tvp.info/6740983/informacje/polska/bez-odszkodowan-dla-ofiar-ksiezy-pedofilow/ (dostęp: 8 VII 2020).
Bieniek G., Art. 430, [w:] G. Bieniek i in., Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga Trzecia. Zobowiązania, t. 1, Warszawa 1996.
Borecki P., Opinia prawna w sprawie wybranych aspektów ustroju hierarchicznego Kościoła katolickiego oraz statusu duchownych w świetle kodeksu prawa kanonicznego, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2015, t. 7.
Borysiak W., Art. 430, w: Kodeks cywilny. Komentarz, t. 2: Zobowiązania, pod red. K. Osajdy, Warszawa 2013.
Brzozowski W., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych w Konstytucji RP, Warszawa 2011.
Cieśla Ł., Jest wniosek o przeszukanie poznańskiej kurii. W sprawie molestowania i gwałtów na byłym ministrancie z Chodzieży, „Gazeta Pomorska” 2020, nr 13.
Codex Iuris Canonici. Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, pod red. P. Majera, Kraków 2011.
Głowacka A., Odpowiedzialność osób prawnych Kościoła katolickiego za czyny niedozwolone, „Acta Erasmiana” 2015, t. 9, Varia II, http://www.repozytorium.uni.wroc.pl/Content/65065/010_Glowacka_Aleksandra_Odpowiedzialnosc_osob_prawnych_Kosciola_katolickiego_za_czyny_niedozwolone.pdf (dostęp: 14 IX 2020).
Góralski W., Pieńdyk A., Zasada niezależności i autonomii Państwa i Kościoła w Konkordacie polskim z 1993 roku, Warszawa 2000.
Jakubowski W., Solarczyk M., Ustrój Kościoła Rzymskokatolickiego. Wybrane zagadnienia instytucjonalne, Warszawa 2002.
KAI, Chrystusowcy odpowiadają na petycję w sprawie wycofania skargi kasacyjnej, https://ekai.pl/chrystusowcy-odpowiadaja-na-petycje-w-sprawie-wycofania-skargi-kasacyjnej/ (dostęp: 10 VII 2020).
Klauziński S., Dziuba, Orszulik, Nycz i inni. Siedmiu biskupów, którzy tuszowali przypadki pedofilii. Śledztwa OKO.press, https://oko.press/biskupi-ktorzy-tuszowali-pedofilie-w-kosciele/ (dostęp: 8 VII 2020).
Krukowski J., Hierarchiczny ustrój Kościoła, w: J. Dyduch, W. Góralski, E. Górecki, J. Krukowski, M. Sitarz, Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. II/1, Księga II: Lud Boży, pod red. J. Krukowskiego, Poznań 2005.
Krukowski J., Konkordaty współczesne. Doktryna. Teksty (1964–1994), Warszawa 1995.
Łętowska E., Odpowiedzialność Kościoła za szkody wyrządzone przez księży, „Państwo i Prawo” 2015, z. 3.
Łętowska E., Odpowiedzialność „za” księży – dyskusja ciągle niedokończona, w: Czynić postęp w prawie. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Birucie Lewaszkiewicz-Petrykowskiej, pod red. W. Robaczyńskiego, Łódź 2017.
ŁK, Abp Gądecki nie wydał dokumentów prokuraturze ws. Janiaka. Teraz będzie wizytatorem w kaliskim seminarium, https://wiadomości.gazeta.pl/7,114883,26082055,abp-gadecki-nie-wydal-dokumentow-prokuraturze-ws-janiaka-teraz.htm#do_w46&do_a286&s=BoxNewsLink (dostęp: 1 VII 2020).
Nesterowicz M., Odpowiedzialność cywilna Kościoła katolickiego za molestowanie małoletnich przez księży (prawo USA i prawo polskie), „Przegląd Sądowy” 2014, nr 1.
Pedofilia w Kościele. „Watykan umożliwił swą postawą czyny pedofilii”, https://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/pedofilia;w;kosciele;watykan;umozliwil; swa;postawa;czyny;pedofilii,93,0,1472861.html (dostęp: 14 IX 2020).
Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2013.
Safian M., Art. 430, w: Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 1999.
Siałkowski K., Żytnicki P., Chrystusowcy złożyli kasację w sprawie 1 mln zł dla ofiary księdza gwałciciela. Będzie zmiana składu sędziowskiego?, https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,25390308,chrystusowcy-zlozyli-kasacje-w-sprawie-1-mln-zl-dla-ofiary-ksiedza.html (dostęp: 10 VII 2020).
Sieczych A., Odpowiedzialność odszkodowawcza związków wyznaniowych za przestępstwa seksualne duchownych w USA i w Polsce (casus Kościoła katolickiego), „Państwo i Prawo” 2017, z. 1.
Stanowisko Konferencji Episkopatu Polski w sprawie wykorzystywania seksualnego osób małoletnich przez niektórych duchownych, Jasna Góra, 19 XI 2018 r., https://episkopat.pl/stanowisko-konferencji-episkopatu-polski-w-sprawie-wykorzystywania-seksualnego-osob-maloletnich-przez-niektorych-duchownych (dostęp: 8 VII 2020).
Wałachowska M., Art. 430, w: Kodeks cywilny. Komentarz, t. 3: Zobowiązania. Część ogólna (art. 353–534), pod red. M. Habdas, M. Frasa, Warszawa 2018.
Warecka K., Kto odpowie za księdza pedofila. Uwagi na tle wyroku Wielkiej izby ETPC z dnia 28 stycznia 2014 r., 35810/09 (O’Keefe), LEX/el. 2019.
Wójcik M., Biskupi, którzy kryli księży pedofilów [RAPORT], https://wyborcza.pl/duzyformat/7,127290,24884600,biskupi-ktorzy-kryli-ksiezy-pedofilow-raport.html (dostęp: 8 VII 2020).
Zalewski D., PAP, Bez odszkodowań dla ofiar pedofilii w polskim Kościele – dokument episkopatu, http://wiadomości.gazeta.pl/wiadomości/1.114883.11342994,Bez_odszkodowań_dla_ofiar_pedofilii_w_polskim_Kosciele.htm (dostęp: 1 VII 2020).
Zaskakująca decyzja SN w sprawie kasacji Chrystusowców, https://rebeliantka.neon24.pl/post/152519,zaskakujaca-decyzja-sn-w-sprawie-kasacji-chrystusowcow (dostęp: 10 VII 2020).
Żaczkiewicz-Zborska K., SN: Zakon jako zwierzchnik księdza zapłaci zadośćuczynienie ofierze, https://www.prawo.pl/zadoscuczynienie-za-przestepstwo-księdza-zaplaci-zakon (dostęp: 22 VI 2020).
License
Copyright (c) 2020 Paweł Borecki
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.