The principle of cooperation between the state and religious associations in Polish law
PDF (Język Polski)

Keywords

cooperation between the state and the Church
the Constitution of the Republic of Poland
Concordat
Catholic social teaching
social assistance

How to Cite

Borecki, P. (2022). The principle of cooperation between the state and religious associations in Polish law. Studia Prawa Publicznego, (4 (40), 85–110. https://doi.org/10.14746/spp.2022.4.40.5

Abstract

The principle of cooperation between the state and religious associations gives a positive meaning to the relations of these entities. However, if it is improperly implemented, it risks giving the state a religious character, or the political instrumentalization of religious communities. The principle of cooperation “blurs” the separation of church and state. The cooperation between these entities should be optional, and its goals should be as precise as possible. The principle of cooperation, therefore, deserves relative, not indisputable acceptance.
In Polish law, the principle of cooperation between the state and religious associations has both Catholic and secular roots. It became a constitutional and concordat requirement in the sphere of religious relations. At the same time, the Constitution of 1997 and the Concordat of 1993/1998 set out in very general terms the goals of obligatory cooperation between the state and religious associations (the Church). In ordinary legislation, the principle of cooperation between the state and religious associations is articulated primarily in the Act of May 17, 1989 on Guarantees of Freedom of Conscience and Religion, in Individual Religious Acts of 1989–1997, and in the legislation on social welfare and combating social pathologies (alcoholism). The statutory wording is often general and declarative. Detailed legal guarantees for the implementation of the title rule in the aforementioned acts are infrequent. Since 1990, the Church Fund has been such a financial and legal guarantee. All in all, its implementation depends to a large extent on the possibilities and will of the partners of the potential cooperation.
The correct implementation of the principle of cooperation between the state and religious associations (the Church) is still a challenge in the sphere of religious relations in contemporary Poland.

https://doi.org/10.14746/spp.2022.4.40.5
PDF (Język Polski)

References

Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009. Bilateralizm w stosunkach państwowo-kościelnych, pod red. M. Bieleckiego, Lublin 2011. Biliński K., Żmuda M., Nauka społeczna Kościoła katolickiego od Leona XIII do Jana Pawła II. Wybór tekstów źródłowych, Toruń 1994.

Brzozowski W., Współdziałanie władz publicznych, „Państwo i Prawo” 2010, z. 2. Borecki P., Geneza modelu stosunków państwo – kościół w Konstytucji RP, Warszawa 2008.

Borecki P., Zasada współdziałania państwa ze związkami wyznaniowymi i jej wyraz we współczesnym konstytucjonalizmie europejskim, „Przegląd Prawa Publicznego” 2022, nr 7–8 (184–185).

Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2019. Garlicki L., Art. 25, w: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 1, pod red. L. Garlickiego, M. Zubika, Warszawa 2016.

Garlicki L., Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym – status wspólnot religijnych, „Biuletyn Trybunału Konstytucyjnego” 1999, nr specjalny.

Hemperek P., Współpraca między Kościołem a państwem, „Kościół i Prawo” 1985, t. 4. Kostiuczuk J., Społeczne nauczanie Kościoła Prawosławnego, Warszawa 2018.

Kowal P., Koniec systemu władzy. Polityka ekipy gen. Wojciecha Jaruzelskiego w latach 1986–1989, Warszawa 2015.

Krukowski J., Konkordat polski. Znaczenie i realizacja, Lublin 1999.

Krukowski J., Konstytucyjna zasada współdziałania między państwem a kościołem dla dobra człowieka i dobra wspólnego, w: Kościoły i inne związki wyznaniowe w służbie dobru wspólnemu, pod red. W. Uruszczaka, K. Krzysztofek, M. Mikuły, Kraków 2014.

Krukowski J., Kościół i Państwo. Podstawy relacji prawnych, Lublin 2000.

Łatka R., Kościół katolicki w czasach przełomu (1987–1989), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2019, nr 1(33).

Łatka R., „Współdziałanie” z Kościołem jako metoda walki z kryzysem legitymizacji społecznej władz PRL w latach 80-tych XX wieku i ocena jej efektów, w: Europa XX– XXI wieku. Społeczno-polityczne konsekwencje kryzysów, pod red. M. Gruszczyka,

L. Krzyżanowskiego, M. Skrzypka, Katowice 2017. Łopatka A., Prawoznawstwo, Warszawa–Poznań 2000. Makowski J., Kościół w czasach dobrej zmiany, Łódź 2021.

Małajny R.M., Regulacja kwestii konfesyjnych w Konstytucji III RP (refleksje krytyczne), w: Ze sztandarem prawa przez świat. Księga dedykowana Profesorowi Wieńczysławowi Józefowi Wagnerowi von Igelgrund z okazji 85-lecia urodzin, pod red. R. Tokarczyka, K. Motyki, Kraków 2002.

Markiewicz S., Państwo i Kościół w Polsce Ludowej, Warszawa 1981.

Markiewicz S., Współdziałanie Kościoła i państwa w świetle teorii i praktyki, Warszawa 1984.

Mezglewski A., Misztal M., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2011. Olszówka M., Art. 25, w: Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, pod red. M. Safjana, L. Boska, Warszawa 2016.

Papieska Rada Iustitia et Pax, Kompendium nauki społecznej Kościoła, Kielce 2005. Pietrzak M., Demokratyczne, świeckie państwo prawne, Warszawa 1999.

Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 1988.

Podstawy doktryny społecznej Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Opracowanie zbiorowe przygotowane w Wydziale Stosunków Zagranicznych Patriarchatu Moskiewskiego, w przekł. A. Malinowskiej, Warszawa 2000.

Rakoczy B., Ustawa o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2008.

Seidler G.L., Groszyk H., Pieniążek A., Wprowadzenie do nauki o państwie i prawie, Lublin 2003.

Sobczyk P., Dobro wspólne jako cel współdziałania państwa z Kościołami i innymi związkami wyznaniowymi, „Kościół i Prawo” 2015, 4(17), nr 1. https://doi.org/10.18290/kip.2015.4.1-11 DOI: https://doi.org/10.18290/kip.2015.4.1-11

Sobczyk P., Kościół a wspólnoty polityczne, Warszawa 2005

Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, pod red. J. Groblickiego, E. Florkowskiego, Poznań 1967.

Szymanek J., Klauzule wyznaniowe w Konstytucji RP, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2005, t. 8.

Tuleja P., Art. 25, w: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, pod red. P. Tulei, Warszawa 2019.

Wielki słownik języka polskiego PWN. Tom 5, pod red. S. Dubisza, Warszawa 2018.

Zarzycki Z., Rola kościołów i związków wyznaniowych w realizacji wybranych zadań z ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r., „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2005, t. 8.

Zarzycki Z., Współdziałanie kościołów i innych związków wyznaniowych w zakresie wychowania w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi. Wybrane zagadnienia prawne, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2007, t. 10.