Słowa kluczowe
cosmetics in Ancient Rome
anti-wrinkle remedies of Classical Antiquity
history of cosmetics
Jak cytować
Abstrakt
The process of ageing is accompanied by changes in the structure and appearance of the skin and its appendages. The article examines descriptions of people advanced in age to be found in the works of Roman authors from the period of the Principate, e.g. Horace, Ovid, Martial, Juvenal. Using input from this written recordthe author presents a brief overview of attributes of old age associated with appearance. Next, a closer look is taken at informations afforded by Ovid, Pliny the Elder, Celsus and Dioscurides on cosmetics and cosmetic treatments used during Classical Antiquity to delay the process of skin ageing and conceal the wastages caused by ageing.
Bibliografia
Źródła
Afranius 1898: Afranius, Promus, frg. III, w: Comicorum Romanorum Fragmenta, oprac. O. Ribbeck, vol. 2, Lipsiae 1898, pp. 237–238.
Celsus 1889: A. Korneliusza Celsa O lecznictwie ksiąg ośmioro, oprac. H. Łuczkiewicz, Warszawa 1889.
Celsus 1971–2002: Aulus Cornelius Celsus, De medicina, oprac. W.G. Spencer, vol. 1–3, Cambridge 1971‒2002.
Festus 1832: Festus, De Significatione Verborum, XVIII, w: Pauli Diaconi Excerpta et Sex. Pompeii Festi Fragmenta Contines, Corpus Grammaticorum Latinorum Veterum, oprac. F. Lindemann, vol. 2, Lipsiae 1832.
Horatius 1917: Quintus Horatius Flaccus, Carmina, oprac. F. Vollmer, Leipzig 1917.
Horatius 1980: Horacy, Dzieła, oprac. S. Gołębiowski, t. 1–2, Warszawa 1980.
Horatius 1986–1988: Kwintus Horacjusz Flakkus, Dzieła wszystkie, oprac. O. Jurewicz, t.1–2, Wrocław 1986–1988.
Horatius 2004: Horace, Odes and Epodes, oprac. N. Rudd, London 2004.
Horatius 2005: Horace, Satires, Epistles and Ars poetica, oprac. H. Rushton Fairclough, London 2005.
Iuvenalis 1950: D. Iunius Juvenalis, Saturae mit kritischem Apparat, oprac. U. Knoche, München 1950.
Iuvenalis 1958: Juwenalis, Satyry, w: Horacy, Persjusz, Juwenalis. Trzej satyrycy rzymscy, oprac. J. Sękowski, L. Winniczuk, Warszawa 1958.
Iuvenalis 2004: Juvenal, Satires, w: Juvenal and Persius, oprac. S.M. Braund, London 2004.
Martialis 1908: M. Waleryusa Marcyalisa Epigramów Ksiąg XII, oprac. J. Czubek, Kraków 1908.
Martialis 2002–2006: Martial, Epigrams, oprac. D.R. Shackleton Bailey, vol. 1–3, London 2002–2006.
Ovidius 1907: Publius Ovidius Naso, Amores, Epistulae, Medicamina faciei femineae, Ars amatoria, Remedia amoris, oprac. R. Ehwald, R. Merkel, Leipzig 1907.
Ovidius 1926: Publius Ovidius Naso, O kosmetyce twarzy kobiecej, oprac. T. Myśliński, Warszawa 1926.
Ovidius 1977: Ovid, Ars Amatoria, oprac. A.S. Hollis, book 1, Oxford 1977.
Ovidius 2008: Owidiusz, Sztuka kochania, oprac. E. Skwara, Warszawa 2008.
Plinius Secundus 1845: Pliniusza Starszego Historyi Naturalnej ksiąg XXXVII, oprac. J. Łukaszewicz, t. 1–10, Poznań 1845.
Plinius Secundus 1855–1857: Pliny The Elder, The Natural History, oprac. J. Bostock, H.T. Riley, vol. 1–6, London 1855–1857.
Plinius Secundus 1892–1909: Plinius Secundus C., Naturalis Historia, oprac. K.F.T. Mayhoff, vol. 1–6, Lipsiae 1892–1909.
Plinius Secundus 1938–1963: Pliny, Natural History, oprac. T.E. Page, E. Capps, W.H.D. Rouse, L.A. Post, E.H. Warmington, vol. 1–10, London 1938–1963.
Titinius 1898: Titinius, Ex incertis fabulis, frg XII, w: Comicorum Romanorum Fragmenta, oprac. O. Ribbeck, vol. 2, Lipsiae 1898, p. 185.
Opracowania
Albrecht 1992: M. von Albrecht, Geschichte der römischen Literatur, Bde. 1–2, Bern 1992.
Bosset, Barre, Chalon 2002: S. Bosset, P. Barre, A. Chalon i in., Starzenie się skóry: kliniczne i histopatologiczne badania trwałych i poddających się korekcie zmarszczek, „Dermatologia Estetyczna”, 4, 2002, pp. 7–13.
Carcopino 1960: J. Carcopino, Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu cesarstwa, przeł. M. Pąkcińska, Warszawa 1960.
Conte 1994: G.B. Conte, Latin literature: a history, transl. J.B. Solodow, Baltimore-London 1994.
Cytowska, Szelest 1990: M. Cytowska, H. Szelest, Literatura rzymska. Okres augustowski, Warszawa 1990.
Cytowska, Szelest 1992: M. Cytowska, H. Szelest, Literatura rzymska. Okres cesarstwa, Warszawa 1992.
Eisenreichova, Haladova, Mucaji, Grancai 2004: E. Eisenreichova, M. Haladova, P. Mucaji, D. Grancai, The study of constituents of Lilium Candidum L, „Acta Facultatis Pharmaceuticae Universitatis Comenianae”, 51, 2004, pp. 27–33.
Ernout, Meillet 1959: A. Ernout, A. Meillet, Dictionnaire étymologique de la langue latine. Histoire des mots, Paris 1959.
Evershed, Berstan, Grew 2004: R. Evershed, R. Berstan, F. Grew et al., Archaeology Formulation of a Roman cosmetics, „Nature”, 432, 2004, pp. 35–36.
Forbes 1965: R. J. Forbes, Cosmetics and Perfumes in antiquity, [w:] Studies in ancient technology, vol. 3, Leiden 1965, pp. 1–47.
Forcellini 1858–1887: E. Forcellini (opera et studio), Totius latinitatis lexicon, vol. 1–10, Prati 1858–1887.
Garasińska 2010: E. Garasińska, Surowce kosmetyczne w De medicamine faciei femineae Owidiusza i ich zastosowanie we współczesnej kosmetologii. Część 1 – Surowce roślinne, „Postępy Kosmetologii”, 4, vol. 1, 2010, pp. 173–179.
Garasińska, Suder 2012: E. Garasińska, W. Suder, W poszukiwaniu współczesnego tentipellium. Tentipellium – antyczne „piększydło”, „Kosmetologia Estetyczna”, 2, vol. 1, 2012, pp. 97–99.
Garasińska, Suder 2013: E. Garasińska, W. Suder, Tentipellium – an ancient facelift without a scalpel?, „Lexis. Poetica, retorica e comunicazione nella tradizione classica”, 31, 2013, pp. 272–283.
Hillman 2004: D.C. Hillman, Representations of pharmacy in Roman literature from Cato to Ovid, Wisconsin-Madison 2004 (mikrofilm).
Jabłońska-Trypuć, Czerpak 2008A: A. Jabłońska-Trypuć, R. Czerpak, Surowce kosmetyczne i ich składniki, Wrocław 2008.
Jabłońska-Trypuć, Czerpak 2008B: A. Jabłońska-Trypuć, R. Czerpak, Roślinne surowce kosmetyczne, Wrocław 2008.
Jesionowski 1971: M. Jesionowski, Historia stomatologii polskiej, Warszawa 1971.
Jurkowska 2003: S. Jurkowska, Surowce kosmetyczne, Wrocław 2003.
Kruczkiewicz 1925: B. Kruczkiewicz, Słownik łacińsko-polski, Lwów-Warszawa 1925, wyd. 2 [przedruk Warszawa 1996].
Loy, Mahmood, Saliou 2013: Ch.J. Loy, K. Mahmood, C. Saliou, Compositions comprising Lilium
Candidum extracts and uses thereof, „United States Patent Application Publication”, US 8481093 B2, http://www.lens.org/lens/patent/US_8481093_B2
Majewski 2010: S. Majewski, Starzenie genetyczne i zewnątrzpochodne skóry, [w:] M. Noszczyk (red.), Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, Warszawa 2010, pp. 92–99.
Olson 2009: K. Olson, Cosmetics in Roman Antiquity: Substance, Remedy, Poison, „The Classical World”, 102, 3, 2009, pp. 291–310.
Plezia 1959–1979: Słownik łacińsko – polski, red. M. Plezia, t. 1–5, Warszawa 1959–1979 [wyd. 2, reprint 1998–1999].
Rudowska 1989: I. Rudowska, Kosmetyka wczoraj i dziś, Warszawa 1989.
Saiko 2005: Maren Saiko, Cura dabit faciem. Kosmetik im Altertum. Literarische, kulturhistorische und medizinische Aspekte, „Bochumer Altertumswissenschaftliches Colloquium”, vol. 66, 2005.
Stankiewicz 1987: L. Stankiewicz, Tytyniusz – przedstawiciel komedii rzymskiej zwanej fabula togata, Seria: Classica Wratislaviensia XII, Wrocław 1987 (A. U. Wr. No 906)
Stankiewicz 1999: L. Stankiewicz, Komedia Lucjusza Afraniusza i jej związki z innymi odmianami komedii, Seria: Classica Wratislaviensia XXI, Wrocław 1999 (A. U. Wr. No 2030).
Stewart 2007: S. Stewart, Cosmetics & Perfumes in the Roman World, Gloucestershire 2007.
Suder 1978: W. Suder, On age classification in Roman Imperial Literature, „The Classical Bulletin” 55, 1978, pp. 5–9;
Suder 1991: W. Suder, A study of the age and sex structure of the population in the western provinces of the Roman Empire, Wrocław 1991.
Suder 2012: W. Suder, Moda na zmarszczki w starożytnym Rzymie. Streszczenie, [w:] Kosmetologia wczoraj, dziś i jutro. Materiały konferencyjne, Niepubliczna Wyższa Szkoła Medyczna, Wrocław 20–21 X 2012.
Walde, Hofmann 1938: A. Walde, J.B. Hofmann, Lateinisches Etymologisches Wörterbuch, Teil 1, Heidelberg 1938.
Licencja