Abstrakt
The article takes up the subject of stereotypes within the contractive linguistics and translation area. The authors investigate the presence of cultural and national differences in language systems demonstrating that the fixed set ideas about particular tlings are compactly built in linguistic expressions. The requisites of culture are examined in word components, conceptual models and means of categorization. The selected examples go to prove the individual character of the world representation within different cultures. Other expressions seem to converge or because of language acquisitions (translations) or due to the identical experiences that create the particular forms of understanding the world. In the second part of the article the cultural stereotype is situated in the translation frame. Several translation strategies are proposed. The conclusion, nevertheless, reveals that the stereotypes belong to the linguistic system and, unlike the sense, can be departed from it. Unless the cultural experience of different linguistic communities converges, the stereotypes are untranslatable. The commented patterns of translation procedures demonstrate that the cultural stereotypes do not cross the language barriers in the process of translation.
Bibliografia
Anusiewicz J., Bartmiński J. (1998), Stereotyp jako przedmiot lingwistyki "Język a Kultura”, tom 12, Wrocław.
Bartmiński J., 1980, (red.), Słownik ludowych stereotypów językowych, Zeszyt próbny, Wrocław.
Bartmiński J. (1985), Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, w: red. M. Basaj, D. Rytel, Z problemów frazeologii polskiej i słowiańskiej, t. III. Wrocław.
Bartmiński J. (1998), Podstawy lingwistycznych badań nad stereotypem-na przykładzie stereotypu „matki", w: red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński, Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, .Język a Kultura”, tom 12, Wrocław.
Dąmbska-Prokop U. (1997), Śladami tłumacza, Częstochowa-Kraków.
Klinkenberg J.-M. (1998), Rhétorique de L'argumentation et rhétorique des figures, soeurs ou ennemies?, Studia Romanica Posnaniensia, vol. XXIII, s. 61-86.
Lewicki R. (1993), Konotacja obcości w przekładzie, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Newmark P. (1988), Textbook of translation, trad. esp. de Virgilio Moya: Manual de traducción, Câtedra, 2a ed., 1992, Madrid.
Pisarek W. (1975), Wyobrażenia o polskich stereotypach regionalnych, Zeszyty Prasoznawcze, nr 1.
Pisarkowa K. (1976), Konotacje semantyczne nazw narodowości. Zeszyty Prasoznawcze, nr 1.
Pisarska A., Tomaszkiewicz T. (1996), Współczesne tendencje przekładoznawcze, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Putnam H. (1975), Mind, Language an d Reality, Cambridge.
Sypnicki J. (1993), Éléments culturels du lexique et enseignement du français langue étrangère, in: Tradition et mo dernité, Kraków, Universitas, pp. 307-313.
Sypnicki J. (1994), Oroli elementów kulturowych w leksyce. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Wydział Filologiczno-Filozoficzny, Prace Komisji Językoznawczej, Tom XXII, 1994. pp. 39-44.
Sypnicki J. (1995), Des connotations et d’autres relations dans le lexique, in: Les acquis de la linguistique et l’enseignement du français langue é trangère . Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 7 6 -8 4 , Łódź.
Tokarski R. (1998), ,Biała brzoza", „czarna ziemia”, czyli o miejscu stereotypu w opisie języka, w: red. J. Anusiewicz , J. Bartmiński, Stereo typ jako przedmiot lingwistyki, «Język a Kultura”, tom 12, Wrocław.
Telija W. N. (1998), Frazeologizmy-idiomy jako stereotypy kultury, w: red. J. Anusiewicz, J. Bartmiński,
Stereotyp jako przedmiot lingwistyki, „Język a Kultura”, tom 12, Wrocław.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).