Słowa kluczowe
soul
medieval ethics
medieval psychology
virtues and vices
Jak cytować
Abstrakt
The article points out the stages of medieval reflection on affectivity. In controversy with stoical positions, Augustine re-evaluates passions, linking them to the Passion of Christ, and describes them as motions of will that may be both good and bad, depending on the object to which they are directed. This christianization of passions dominates high-medieval culture, intertwining with the most widespread moral system, that of the seven deadly sins. From the XII century and especially in the thirteenth century, the translation of the Greek and Arabic philosophical sources and a renewed interest in the study of the soul and its faculties, allow to develop new doctrines about passions, culminating in the treatise of Thomas Aquinas, the most complete and systematic analysis of the emotional universe up to the modern age.Bibliografia
Agostino (1955). De civitate Dei (B. Dombart, A. Kalb, Eds.). Turnhout: Brepols.
Agostino (1956). Enarrationes in Psalmos (E. Dekkers, I. Fraipont, Eds.). Turnhout: Brepols.
Agostino (1992). La città di Dio (C. Carena, Trans.). Torino: Einaudi.
Albertus Magnus (1951). De bono (H. Kühle, K. Feckes, B. Geyer, W. Kubel, Eds.). In Opera Omnia, XXVIII. Münster: Aschendorff.
Atturo, V. (2015). Emozioni medievali. Bibliografia degli studi 1941-2014. Roma: Bagatti Libri.
Auerbach, E. (1941). Passio als Leidenschaft. Transactions and Proceedings of the Modern Language Association of America, 56, 1179-1196.
Auerbach, E. (1970). «Passio» come passione. In E. Auerbach (Ed.), San Francesco, Dante, Vico ed altri saggi di filologia romanza (pp. 155-176). Bari: De Donato, Roma: Editori Riuniti (Edizione originale 1941).
Avicenna (1968). Liber de anima seu Sextus de naturalibus (S. van Riet, Ed.). Louvain: E. Peeters, Leiden: Brill.
Bazzanella, C., Kobau, P. (Eds.) (2002). Passioni, emozioni, affetti. Milano: Mc Graw Hill.
Bell, D. N. (1987). «Apateia»: The Convergence of Bizantine and Cistercian Spirituality. Citeaux, 38, 141-163.
Bermon, E. (2009). La théorie des passions chez Saint Augustin. In B. Besnier, P.-F. Moreau, L. Renault (Eds.) (2003), pp. 173-197.
Besnier, B., Moreau, P.-F., Renault, L. (Eds.) (2003). Les passions antiques et médiévales. Théories et critiques des passions. Paris: PUF.
Bloomfield, M. W. (1952). The Seven Deadly Sins. An Introduction to the History of a Religious Concept, with Special Reference to Medieval English Literature. East Lansing (Mich.): State College Press.
Bodei, R. (1991). «Ordo amoris». Conflitti terreni e felicità celeste. Bologna: Il Mulino.
Boquet, D. (2005). L’ordre de l’ affect au Moyen Age. Autour de l’anthropologie affective d’Aelred de Rievaulx. Caen: Publications du CRAHM.
Boquet, D. (Ed.) (2008). Histoire de la vergogne. Rives méditerranéennes, 31.
Boquet, D., Nagy, P. (Eds.) (2010). Politique des émotions au Moyen Âge. Firenze: SISMEL – Edizioni del Galluzzo.
Boquet, D., Nagy, P., Moulinier-Brogi, L. (Eds.) (2011). La chair des emotions. Médiévales, 61.
Boquet, D., Nagy, P. (2015). Sensible Moyen Âge. Une histoire des émotions dans l’Occident médiéval. Paris: Seuil.
Boureau, A. (2008). Un sujet agité. Le statut nouveau des passions de l’âme au XIIIe siècle. In P. Nagy, D. Boquet (2008), pp. 187-194.
Brachtendorf, J. (1997). Cicero and Augustine on Passions. Revue des Études Augustiniennes, 43, 289-308.
Casagrande, C. (2010). Ragione e passioni. Agostino e Tommaso d’Aquino. In S. Bacin (Ed.), Etiche antiche, etiche moderne. Temi di discussione (pp. 173-191). Bologna: Il Mulino.
Casagrande, C., Vecchio, S. (2000). I sette vizi capitali. Storia dei peccati nel Medioevo. Torino: Einaudi.
Casagrande, C., Vecchio, S. (2012). Alle origini del modello cristiano delle passioni: Agostino, Cassiano, Gregorio Magno. In G. D’Onofrio (Ed.), The Medieval Paradigm. Religious Thought and Philosophy (pp. 189-207). Turnhou: Brepols.
Casagrande, C., Vecchio, S. (2015). Passioni dell’anima. Teorie e usi degli affetti nella cultura medievale. Firenze: SISMEL – Edizioni del Galluzzo.
Coccia, E. (2008). Il canone delle passioni. La passione di Cristo dall’antichità al Medioevo. In P. Nagy, D. Boquet (2008), pp. 123-161.
Corbin, A., Courtine, J.-J., Vigarello, G. (Eds.) (2016). Histoire des émotions, vol. I: De l’antiquité aux Lumières (G. Vigarello, Ed.). Paris: Seuil.
Dahan, G., Rillon-Marne, A.-Z. (Eds.) (2017). Philippe le Chancelier: prédicateur, théologien et poète parisien du début du XIIIe siècle. Turnhout: Brepols.
Dixon, T. (2003). From Passions to Emotions. The Creation of a Secular Psychological Category. Cambridge: Cambridge University Press.
Fumagalli Beonio Brocchieri, M. (1995). L’amore passione assoluta. In S. Vegetti Finzi (Ed.), Storia delle passioni (pp. 75-100). Roma – Bari: Laterza.
Grassi, O. (1991). Passioni, desiderio e ragione in Sant’Agostino. In G. Dalmasso (Ed.), La passione della ragione (pp. 41-55).
Milano: Jaka Book.
Iohannes Damascenus (1955). De fide orthodoxa (E. M. Buytaert, Ed.). New York – Louvain – Paderborn: The Franciscan Institute.
Jean de la Rochelle (1995). Summa de anima (J.-G. Bougerol, Ed.). Paris: Vrin.
Jordan, M. D. (1986). Aquinas’s Construction of a Moral Account of the Passions. Freiburger Zeitschrift für Philosophie und Theologie, 33, 71-97.
Knuuttila, S. (2004). Emotions in Ancient and Medieval Philosophy. Oxford: Clarendon Press.
Lagerlund, H., Yriönsuuri, M. (Eds.) (2002). Emotions and Choise from Boetius to Descartes. Dordrecht: Kluwer.
Leclercq, J. (1983). L’amour vu par les moines au XIIe siècle. Paris: Cerf.
Mauro, L. (1974). «Umanità» della passione in S. Tommaso. Firenze: Le Monnier.
Michaud-Quantin, P. (1950). Le traité des passions chez Albert le Grand. Recherches de théologie ancienne et médiévale, 17, 90-120.
Miner, R. (2009). Thomas Aquinas on the Passions. A Study of «Summa Theologiae» 1a2ae 22-48. Cambridge: Cambridge University Press.
Nagy, P. (Ed.) (2007). Emotions Médiévales. Critique, 716-717.
Nagy, P., Boquet, D. (Eds.) (2008). Le sujet des émotions au Moyen Age. Paris: Beauchesne.
Nemesius de Emesa (1975). De natura hominis (G. Verbeke, J. R. Moncho, Eds.). Leiden: Brill. Noble, H. D. (1932). Les passions dans la vie morale. Paris: Letielleux.
O’Daly, G., Zumkeller, A. (1986). Affectus (passio, perturbatio). In C. P. Meyer (Ed.), Augustinus-Lexikon, I (pp. 166-180). Basel: Schwabe.
Richard de Saint Victor (1997). Les douzes patriarches (Beniamin minor) (J. Châtillon, M. Duchet-Suchaux, J. Longère, Eds.). Paris: Cerf.
Rosenwein, B. H. (2015). Generations of Feeling: A History of Emotions, 600-1700. Cambridge: Cambridge University Press.
Schäfer, Ch., Thurner, M. (Eds.) (2009). Passiones animae. Die ‘Leidenschaften der Seele’ in der Mittelalterlichen Theologie und Philosophie. Berlin: Akademie Verlag.
Sciuto, I. (1998). Le passioni e la tradizione monastica. Doctor Seraphicus, 45, 5-39.
Sheridan, M. (1997). The Controversy over Apatheia: Cassian’s sources and his use of them. Studia Monastica, 39, 287-310.
Solignac, A. (1984). Passions et vie spirituelle. In Dictionnaire de Spiritualité d’Ascétique et de mystique, XII (pp. 342-348). Paris: Beauchesne.
Tommaso d’Aquino (2002). Le passioni dell’anima (S. Vecchio, Trans.). Firenze: Le Lettere.
Vecchio, S. (2017a). Passioni umane e passioni animali nel pensiero medievale. In G. Zuccolin (Ed.), Summa doctrina et certa experientia. Studi su medicina e filosofia per Chiara Crisciani (pp. 257-275). Firenze: SISMEL – Edizioni del Galluzzo.
Vecchio, S. (2017b). Passions et vertus dans la «Summa de bono». In G. Dahan, A.-Z. Rillon-Marne (Eds.), (2017), (pp. 169-183). Turnhout: Brepols.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).