Słowa kluczowe
epic
ethics
soul
affetti
Jak cytować
Abstrakt
The article reconstructs the conception of the soul that emerges from the writings of Torquato Tasso. The analysis of the Allegory of Jerusalem Delivered, of the correspondence which arose from the revision of the poem and of some fragments of other works, centres on the relationship between reason and passions. It shows that Tasso’s concept of the harmony of the soul is analogous to his concept of the epos. Both are founded on two principles: that of unity composed of opposites and that of the functional indispensability of all constitutive parts. There is a relationship of subordination and a relationship of interdependence between reason and the irrational part of the soul. Tasso has a positive view of the intense affetti, as drivers of magnificent actions and as foundations on which a person can develop his/her virtues.Bibliografia
Anselmi, G. M. (1986). «Gerusalemme Liberata» di Torquato Tasso. In A. Asor Rosa (Ed.), Letteratura italiana. Le opere, t. 2 (pp. 627-662), Torino: Einaudi.
Anselmi, G. M. (2009). Letteratura nuova e mappe dei generi: l’esito radicale della «Liberata» di Tasso. Bollettino di italianistica, 2, 25-35.
Ardissino, E. (1996). «L’aspra tragedia». Poesia e sacro in Torquato Tasso. Firenze: Olschki.
Aristotele (1956). La poetica (A. Mattioli, Trans.). Milano: Rizzoli.
Baldassarri, G. (1977). «Inferno» e «Cielo». Tipologia e funzione del «meraviglioso» nella «Liberata». Roma: Bulzoni.
Baldassarri, G. (Ed.) (1982). «Quasi un picciolo mondo». Tentativi di codificazione del genere epico nel Cinquecento. Milano: Unicopli.
Beer, M. (1999). Poemi cavallereschi, poemi epici e poemi eroici negli anni di elaborazione della «Gerusalemme Liberata» (1559-1581). Gli orizzonti della scrittura. In G. Venturi (Ed.), Torquato Tasso e la cultura estense, t. 1 (pp. 55-65). Firenze: Olschki.
Boquet, D., Nagy, P. (2015). Sensible Moyen Âge. Une histoire des émotions dans l’Occident médiéval. Paris: Éditions du Seuil.
Bruscagli, R. (1983). Il campo cristiano nella «Liberata». In R. Bruscagli, Stagioni della civiltà estense (pp. 187-222). Pisa: Nistri-Lischi.
Buzzoni, A. (Ed.) (1985). Torquato Tasso tra letteratura musica teatro e arti figurative. Bologna: Nuova Alfa Editoriale.
Careri, G. (2010). La fabbrica degli affetti. La «Gerusalemme liberata» dai Carracci a Tiepolo. Milano: Il saggiatore.
Casagrande, C., Vecchio, S. (2015). Passioni dell’anima. Teorie e usi degli affetti nella cultura medievale. Firenze: SISMEL – Edizioni del Galluzzo.
Chiappelli, F. (1981). Il conoscitore del caos. Una «vis abdita» nel linguaggio tassesco. Roma: Bulzoni.
Confalonieri, C. (2012). « Membra disiecta ». Olindo e Sofronia e l’epica dell’imperfezione. Elephant & Castle, 7, 5-26. URL: http://cav.unibg.it/elephant_castle/web/saggi/membra-disiectaolindo-e-sofronia-e-l-epica-dell-imperfezione/121
Confalonieri, C. (2013/2014). Platone tra maschera e smascheramento. Una rilettura dell’«Allegoria del poema» di Tasso. Campi immaginabili, 48-49/50-51, 132-156.
Corbin, A., Courtine, J.-J., Vigarello, G. (Eds.) (2016). Histoire des émotions, t. 1: De l’antiquité aux Lumières (G. Vigarello, Ed.). Paris: Seuil.
Güntert, G. (1989). L’epos dell’ideologia regnante e il romanzo delle passioni. Pisa: Pacini.
Jossa, S. (1996). Rappresentazione e scrittura. La crisi delle forme poetiche rinascimentali (1540-1560). Napoli: Vivarium.
Larivaille, P. (1997). Dalla prassi alla teoria. In D. Della Terza (Ed.), Dal «Rinaldo» alla «Gerusalemme»: il testo, la favola. Atti del Convegno Internazionale di Studi «Torquato Tasso quattro secoli dopo» (pp. 129-152). Sorrento: Eurograf.
Morando, S. (2009). Modernità e affetti nel Seicento letterario. In C. Gurrieri, A. M. Jacopino, A. Quondam (Eds.), Moderno e modernità: la letteratura italiana. URL: https://www.academia.edu/3091879/Modernita_e_affetti_nel_Seicento_letterario_in_Moderno_e_modernita_la_letteratura_italiana_atti_del_XI_congresso_dell_Associazione_degli_Italianisti_italiani_ADI_a_c._di_C._Gurrieri_A._M._Jacopino_A._Quondam_2009
Murrin, M. (1980). The Allegorical Epic. Essays in Its Rise and Decline. Chicago – London: The University of Chicago Press.
Olini D’Ascola, L. (1986). Le postille inedite del Tasso alla «Repubblica» di Platone. Studi Tassiani, 34, 51-82.
Paleotti, G. (1961). Discorso intorno alle imagini sacre e profane. In P. Barocchi (Ed.), Trattati d’arte del Cinquecento, t. 2 (pp. 117-517). Bari: Laterza.
Quint, D. (1993). Tasso, Milton, and the Boat of Romance. In D. Quint, Epic and Empire. Politics and Generic Form from Virgil to Milton (pp. 248-267). New Jersey: Princeton University Press.
Raimondi, E. (1980). Il dramma nel racconto. Topologia di un poema. In E. Raimondi, Poesia come retorica (pp. 71-202). Firenze: Olschki.
Scianatico, G. (1989). «Sillogizzar sognando». In G. Scianatico, Il dubbio della ragione. Forme dell’irrazionalità nella letteratura del Cinquecento. Venezia: Marsilio.
Scianatico, G. (1990). L’arme pietose. Venezia: Marsilio.
Tasso, T. (1830a). Delle differenze poetiche. In T. Tasso, Opere. G. Rosini (Ed.), t. X (pp. 249-254). Pisa: Niccolò Capurro.
Tasso, T. (1830b). Della virtù eroica e della carità. Discorso al Serenissimo Monsignore il Cavaliere Cesareo. In T. Tasso, Opere. G. Rosini (Ed.), t. XI (pp. 169-184).
Tasso, T. (1830c). Allegoria del Poema. In T. Tasso, Opere. G. Rosini (Ed.), t. XXIV (pp. V-XIV). Pisa: Niccolò Capurro.
Tasso, T. (1830d). La Divina Commedia postillata da Torquato Tasso, t. 1. Pisa: Didot.
Tasso, T. (1853). Le lettere, t. 1 (C. Guasti, Ed.). Firenze: Le Monnier.
Tasso, T. (1960). Lettere da Sant’Anna (F. Costabile, Ed.). Rocca San Casciano: Cappelli.
Tasso, T. (1964). Discorsi dell’arte poetica e del poema eroico (L. Poma, Ed.). Bari: Laterza.
Tasso, T. (1990). Rinaldo (M. Sherberg, Ed.). Ravenna: Longo.
Tasso, T. (1995). Lettere poetiche (C. Molinari, Ed.). Parma: Ugo Guanda Editore.
Tasso, T. (1996). Gerusalemme liberata (B. Maier, Ed.). Milano: Rizzoli.
Tasso, T. (1998). Dialoghi, 2 voll. (G. Baffetti, Ed.). Milano: Rizzoli.
Tasso, T. (1999). Lezione recitata nell’Accademia Ferrarese sopra il sonetto «Questa vita mortal» ec., di monsignor Della Casa. In G. Venturi (Ed.), Torquato Tasso e la cultura estense, t. 2 (pp. 477-496). Firenze: Olschki.
Zatti, S. (1983). L’uniforme cristiano e il multiforme pagano. Saggio sulla «Gerusalemme liberata». Milano: Il Saggiatore.
Zatti, S. (1999). Tasso lettore del Trissino. In G. Venturi (Ed.), Torquato Tasso e la cultura estense, t. 2 (pp. 597-612). Firenze: Olschki.
Zatti, S. (2000). Il modo epico. Roma – Bari: Laterza.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).