Słowa kluczowe
asylum
ecology of ideas
Franco Basaglia
Mario Tobino
Jak cytować
Abstrakt
The aim of the article is to compare the reform and the narration of the psychiatric environment in the work of Franco Basaglia and Mario Tobino from an ecological perspective. Both psychiatrists worked to reform the asylum spaces and the therapeutic relationships within it. Their actions and their narrations were both ecological but had an opposite ending. While Tobino defended until the end the idea of a safe psychiatric environment, protected by society, considered dangerous, Franco Basaglia strongly affirmed the repressiveness of the asylum space, the need to dismantle it and return the madness to society.
Finansowanie
This work is supported by the National Science Center of Poland through the grant nr 2018/31/B/ HS2/02592.
Bibliografia
Andreoli, V. (2008). Il matto di carta. La follia nella letteratura. Milano: Rizzoli-Bur.
Basaglia, F. (1966). Un problema di psichiatria istituzionale. L’esclusione come categoria socio-psichia- trica. Rivista Sperimentale di Freniatria, 90.
Basaglia, F. (1979). Conversazione con Venturini. In E. Venturini (a cura di), Il giardino dei gelsi (pp. 211- 212). Torino: Einaudi.
Basaglia, F. (2018a). Conferenze brasiliane. Milano: Raffaello Cortina. Basaglia, F. (2018b). Scritti 1953-1980. Milano: Il Saggiatore.
Basaglia, F., Ongaro Basaglia, F. (a cura di). (1969). Morire di classe. La condizione manicomiale foto- grafata da Carla Cerati e Gianni Berengo Gardin. Torino: Einaudi.
Bateson, G. (1977). Verso un’ecologia della mente. Milano: Adelphi.
Borgna, E. (1993). La schizofrenia come forma poetica e come forma clinica. In A. Dolfi (a cura di), Nevrosi e follia nella letteratura moderna (pp. 41-57). Roma: Bulzoni.
Borgna, E. (2007). A tu per tu con la follia. In M. Tobino, Opere scelte (pp. X-XXIV). Milano: Mondadori. Bresciani Califano, M. (a cura di). (2005). Sapere & Narrare. Figure della follia. Firenze: Olschki.
Castelli, L. (1978). Tobino: le false donne. Intervista a Franco Basaglia, Paese Sera, 4.05.1978. Cooper, David G. (1969). Psichiatria e antipsichiatria. Roma: Armando.
D’Alessandro, L. (1969). Gli esclusi. Fotoreportage da un’istituzione totale. Milano: Il diaframma. Dimitrijević, I., Redaelli, S. (2022). Critica e cura. La follia prima e dopo Basaglia. Napoli: Paolo Loffredo Editore.
Dolfi, A. (a cura di). (1993). Nevrosi e follia nella letteratura moderna. Roma: Bulzoni. Foucault, M. (1969). Storia della follia nell’età classica. Milano: BUR.
Foucault, M. (2006). Utopie. Eterotopie. Napoli: Cronopio. Garrard, G. (2004). Ecocriticism. London: Routledge.
Guglielmi, M. (2018). Raccontare il manicomio. La macchina narrativa di Basaglia fra parole e immagini. Firenze: Franco Cesati Editore.
Laing, R.D. (2010). L’io diviso. Torino: Einaudi. Levi, P. (1958). Se questo è un uomo. Torino: Einaudi.
Redaelli, S. (2013). Circoscrivere la follia. Mario Tobino, Alda Merini, Carmelo Samonà. Varsavia: Sub Lupa.
Redaelli, S. (a cura di). (2020). A 40 anni dalla legge Basaglia: la follia, tra immaginario letterario e realtà psichiatrica. Varsavia: Dig.
Romano, C. (2016). La medicina incontra la narrazione: dalla cura della malattia alla cura del sé. http://www.metisjournal.it/metis/anno-vi-numero-1-062016-biografie-dellesistenza/167-saggi/808-la-medici-na-incontra-la-narrazione-dalla-cura-della-malattia-alla-cura-del-se.html [accesso: 04.04.2022].
Scabia, G. (a cura di). (1976). Marco Cavallo. Una esperienza di animazione in un ospedale psichiatrico. Torino: Einaudi.
Scaffai, N. (2020). Letteratura ed ecologica: questioni e prospettive. In A. Campana, F. Giunta (a cura di), Natura Società Letteratura (pp. 1-11). Roma: Adi Editore. https://www.italianisti.it/pubblicazioni/atti-di-congresso/natura-societa-letteratura/02_Scaffai.pdf [accesso: 04.04.2022].
Scaffai, N. (2021). Letteratura e ecologica. Forme e temi di una relazione narrativa. Roma: Carocci editore.
Szasz, T. (1966). Il mito della malattia mentale. Milano: Il Saggiatore. (The Myth of Mental Illness 1961).
Tobino, M. (1959). Progetto per la costruzione di un nuovo ospedale psichiatrico. Rivista di patologia nervosa e mentale, LXVI, LXXX, 228-235.
Tobino, M. (1978). Dolorosa follia ho ascoltato la tua voce. La Nazione, 07.05.1978. Tobino, M. (1990). Il manicomio di Pechino. Milano: Mondadori.
Tobino, M. (2009a). Gli ultimi giorni di Magliano. Milano: Mondadori. Tobino, M. (2009b). Le libere donne di Magliano. Milano: Mondadori.
Vaccarino, G.L. (2007). Scrivere la follia. Matti, depressi e manicomi nella letteratura del novecento. Torino: Ega.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Stefano Redaelli
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).