Słowa kluczowe
Maupertuis
sensibility of matter
organization
continuity
totality
Jak cytować
Abstrakt
In §§ 50-51 of his Pensées sur l’interprétation de la Nature, Diderot draws consequences adverse to religion from the hypothesis of the sensibility of living matter in the Système de la Nature, prompting an endangered Maupertuis to respond. Diderot knows that he is reading his own materialistic conception of matter in Maupertuis but is feigning to object to it, while Maupertuis, who knows that the so-called objection is in truth Diderot’s own view, is compelled to defend himself. Through this rhetoric of feigned misunderstanding, real and fundamental questions (living matter, continuity, totality, unity of natural philosophy) raised by the phenomena of organization are being discussed.
Bibliografia
Bordeu, Th. de (1818 [1751]). Recherches anatomiques sur la position des Glandes et leur action. In OEuvres complètes. T. 1. Paris : Caille & Ravier.
Bourdin, J.-C. (2003). Du Rêve de d’Alembert aux Éléments de Physiologie. Discours scientifique et discours spéculatif dans le Rêve de d’Alembert. Recherches sur Diderot et sur l’Encyclopédie, 34, 45-69.
Buffon (1884-1885 [1749]). Histoire et Théorie de la Terre. In OEuvres Complètes. T. I (pp. 34-414). Paris : A. Levasseur.
Condillac (1947 [1749]). Traité des Systèmes. In OEuvres philosophiques. T. I (pp. 119-217). Éd. G. Le Roy. Corpus Général des Philosophes Français. Paris : P.U.F.
Daniel, G. (1986). Le style de Diderot. Légende et structure. Paris & Genève : Librairie Droz.
Diderot, D. (1875a [1769]). Entretien entre d’Alembert et Diderot, Le rêve de d’Alembert, Suite de l’entretien. In OEuvres Complètes. T. II (pp. 101-192). Éd. J. Assézat. Paris : Garnier.
Diderot, D. (1875b [1754]). Pensées sur l’interprétation de la Nature. In OEuvres Complètes. T. II (pp. 1-53). Éd. J. Assézat. Paris : Garnier.
Fichant, M. (1975). Téléologie et théologie physique chez Maupertuis. In Actes de la journée Maupertuis (pp. 141-163). Éd. Olivier Bloch. Paris : Vrin.
Guédon, J.-C. (1979). Chimie et matérialisme. La stratégie anti-newtonienne de Diderot. Dixhuitième siècle, 11, 185-200.
Ibrahim, A. (1999). Le matérialisme de Diderot : formes et forces dans l’ordre des vivants. In Diderot et la question de la forme (pp. 87-103). Éd. A. Ibrahim. Paris : PUF.
Ibrahim, A. (2003). Maupertuis dans Le Rêve de D’Alembert : l’essaim d’abeilles et le polype.
Recherches sur Diderot et sur l’Encyclopédie, 34 (avril). URL: http://www.revues.org/index160.html
Lojkine, S. (1999). Le décentrement matérialiste du champ des connaissances dans l’Encyclopédie. Recherches sur Diderot et sur l’Encyclopédie, 26 (avril), 65-84.
Maupertuis, P.-L. Moreau de (1756a [1751]), Essai de cosmologie. In OEuvres. T. I (pp. 3-80). Nouv. éd. Lyon : Jean-Marie Bruysset.
Maupertuis, P.-L. Moreau de (1756b [1754]). Système de la nature soit Essai sur la formation des corps organisés, suivi de Réponse aux objections de M. Diderot. In OEuvres. T. II (pp. 135-184). Lyon : Jean-Marie Bruysset.
Quintili, P. (2006). La position de la physiologie philosophique de Diderot par rapport au Système des connaissances. Recherches sur Diderot et sur l’Encyclopédie, 40-41, 1-11. URL: http://journals.openedition.org/rde/351
Réaumur, R. A. F. de (1734). Mémoires pour servir à l’histoire des insectes. T. I. Sur les chenilles et sur les papillons. Paris : Imprimerie Royale.
Rey, A.-L. (2003). Le leibnizo-newtonianisme : la construction d’une philosophie naturelle complexe dans la première moitié du 18e siècle. Dix-huitième siècle, 1, 45, 115-129.
Roger, J. (1993). Les sciences de la vie dans la pensée française du XVIIIe siècle. Nouv. éd. Paris : Albin Michel.
Saint-Amand, P. (1984). Diderot. Le labyrinthe de la relation. Paris : Vrin.
Soubbotnik, M. A. (2010). Interprétation et variation : sur une mise en texte de la connaissance expérimentale chez Diderot. In La mise en texte des savoirs (pp. 165-177). Éds. K. Matsuzawa & G. Séginger. Strasbourg, Presses Universitaires de Strasbourg.
Vuillemin, N. (2010). Hydres de Lerne et arbres animés : fantasmagories savantes autour du polype. Dix-huitième siècle, 42, 321-338.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).