Słowa kluczowe
nomadism
travelogue
cartography
Jak cytować
Abstrakt
This article proposes to reflect on the writing of nomadism by comparing three accounts of journeys made between 1797 and 1859 in Kalmyk territory: Voyage à Astrakan et au Caucase (Jan Potocki, 1797), Les Steppes de la mer Caspienne, le Caucase, la Crimée et la Russie méridionale (Xavier and Adèle Hommaire de Hell, 1843-1845), Voyage au littoral de la mer Caspienne and The Volga (Moynet, 1860, 1867). The article first evocates the question of the place from which the visual, auditory and intellectual experience of the traveller is established; it then questions the distance, physical and symbolic, which separates the travellers from those they meet on the way; it finally attempts to relate the movement of the nomad, on the one hand, to the movement of the traveller, on the other.
Bibliografia
Bakhtine, M. (1978). Formes du temps et du chronotope dans le roman. In M. Bakhtine, Esthétique et théorie du roman (pp. 235-398). Paris : Gallimard.
Bassin, M. (1991). Russia between Europe and Asia : The Ideological Construction of Geographical Space. Slavic Review, 50/1, 1-17. DOI: https://doi.org/10.2307/2500595
Beauvois, D. (1977). Entre l’analyse et l’action politiques, Jean Potocki, voyageur “éclairé”. In Modèles et moyens de la réflexion politique au XVIIIe siècle (pp. 39-63). T. 1. Lille : Presses de l’Université de Lille/du Septentrion.
Blais, H. (2009). Coloniser l’espace : territoires, identités, spatialité. Genèses, 74, 145-159. DOI: https://doi.org/10.3917/gen.074.0145
Boulain, V. (2012). Femmes en aventure. De la voyageuse à la sportive. 1850-1936. Rennes : Presses universitaires de Rennes. DOI: https://doi.org/10.4000/books.pur.113334
Clarke, E.-D. (1816). Travels in various countries of Europe, Asia and Africa. Vol. 1. Russia, Tahtary and Turkey. London : T. Cadell and W. Davies. DOI: https://doi.org/10.5962/bhl.title.121911
Clarke, E.-D. (1813). Voyages en Russie, en Tartarie et en Turquie. Trad. de l’anglais. Paris : Buisson, Arthus Bertrand.
Clerc, P. (2006). La géographie française et les « indigènes » : Le cas de l’Afrique du Nord à travers les articles des Annales de Géographie (1892-1942). Les Géographes français et l’altérité en terrain colonial : le cas de l’Afrique du Nord, Papeete, France [communication publiée par l’auteur sur la plateforme HAL sous la référence ⟨halshs-00752031⟩].
Fiszer, S. (2020). Jan Potocki, explorateur du Caucase. In S. Fiszer & A. Nivière (dir.), Science et littérature. Inspirations réciproques. Europe centrale et orientale (XIXe-XXIe siècles) (pp. 27-39). Paris : Le Manuscrit.
Fossier, C. & Marchina, Ch. (2014). Study of human-animal interactions in Siberian pastoral systems via GIS (Geographic Information Systems). In D. Arzyutov & V. Davydov (dir.), Grani sotsial’nogo: antropologicheskie perspektivy issledovaniya sotsial’nyh otnoshenii I kul’tury [ Les Limites du social : perspectives anthropologiques de la recherche sur les relations sociales et la culture] (pp. 613-625). Kunstkamera, Saint-Pétersbourg.
Fraisse, L. (1997). Potocki voyageur et romancier : l’influence des voyages au Caucase et en Chine sur le Manuscrit trouvé à Saragosse. Revue d’histoire littéraire de la France, 97/1, 32-56.
Genette, G. (1972). Figures III. Paris : Seuil.
Hartog, F. (1979). Les Scythes imaginaires : espace et nomadisme, Annales. Économies, Sociétés, Civilisations, 34/6, 1137-1154. DOI: https://doi.org/10.3406/ahess.1979.294116
Hérodote (2017). Histoires. Livre IV. Melpomène. Trad. De P.-E. Legrand. Paris : Les Belles Lettres.
Hommaire de Hell, X. (1843-1845). Les Steppes de la mer Caspienne, le Caucase, la Crimée et la Russie méridionale. Voyage pittoresque, scientifique et historique. T. 1-2. Paris : Bertrand et Strasbourg : Vve Levrault.
Hommaire de Hell, A. (1860). Voyage dans les steppes de la mer Caspienne et dans la Russie méridionale, Paris : Hachette.
Jullien, F. (2012). L’Écart et l’entre. Leçon inaugurale de la Chaire sur l’altérité. Paris : Galilée.
Klaproth, J. von (1827). Voyage du comte Jean Potocki à Astrakhan et dans les cantons voisins en 1797.
Nouvelles annales des voyages et sciences géographiques. Deuxième série. T. 6, 5-58.
Marchina, Ch. (2019). Nomad’s land. Éleveurs, animaux et paysage chez les peuples mongols. Le Kremlin-Bicêtre : Zones sensibles.
Monicat, B. (1996). Itinéraires de l’écriture au féminin. Voyageuses du 19e siècle. Amsterdam/Atlanta : Rodopi.
Moussa, S. (1998). Le nomadisme chez Potocki : des récits de voyages au Manuscrit trouvé à Saragosse. Revue de littérature comparée, 287/3, 231-353.
Moussa, S. (2020). Aux frontières de l’humanité. La représentation des Tsiganes dans l’oeuvre d’Adèle Hommaire de Hell. In S. Bauer & K. von Hagen (dir.), Aux frontières : Roma als Grenzgängerfigurender Moderne (pp. 129-146). München : AVM Edition.
Moynet, J.-P. (1860). Voyage au littoral de la mer Caspienne. Le Tour du monde, 1, 113-128 et 305-336.
Moynet, J.-P. (1867). Le Volga. Le Tour du monde, 15, 49-96.
Potocki, J. (2004). Voyage à Astrakhan et sur la ligne du Caucase. In OEuvres II, éd. F. Rosset & D. Triaire. Louvain-Paris-Dudley : Peeters.
Pratt, M.L. (1991). Arts of the Contact Zone. Profession, 33-40.
Retaillé, D. (2013). Cartographie, quadrillage et ordre sédentaire. L’Information géographique, 77, 88-108. DOI: https://doi.org/10.3917/lig.774.0088
Stroev, A. (2006). Les voyages du comte Jean Potocki à la recherche des antiquités slaves. In S. Linon-Chipon & D. Vaj (dir.), Relations savantes. Voyages et discours scientifiques (pp. 35-50). Paris : Presses de l’Université de Paris-Sorbonne.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).