Słowa kluczowe
dyrektywa
paremia, pragmatyka, akt mówienia, illokucja, reprezentatywa
illokucja
paremia, pragmatyka, t mówienia, illokucja, reprezentatywa, dyrektywa, ekspresywa
akt mówienia
pragmatyka
paremia
Jak cytować
Abstrakt
Paremie to stałe jednostki językowe, odtwarzane przez mówcę w utartej formie. Ich funkcja zależy od celu komunikacji zapewnianego przez nadawcę zbiorowego, czyli naród. Paremie należą do docelowych aktów mówienia, co przekłada się na potrzebę zbadania ich pod kątem specyficznej pragmatyki. Obecność mocy illokucyjnej w paremiach powoduje ich przekształcenie w akty mówienia, co świadczy o dyskursywnej istocie semiozy paremicznej. W zależności od illokucji ukraińskie przysłowia mogą przybierać charakter stwierdzenia, konstatacji, zastrzeżenia, obietnicy, groźby, rozkazu, porady, oceny itp. Dla ukraińskich paremii charakterystyczna jest illokucja aktów mówienia: reprezentatyw, dyrektyw oraz ekspresyw. Konstatuje się obecność w paremicznym korpusie języka ukraińskiego złożonych aktów mówienia, które wyrażają różnice pomiędzy illokucją a mocą illokucyjną.
Bibliografia
Adonyeva S. B., Pragmatika folklore [The Pragmatics of Folklore], Sankt-Peterburg: Izd-vo S.-Peterb. un-ta, 2004.
Arutyunova N. D., Sintaksis [Syntax], [v:] „Obshcheye yazykoznaniye. Vnutrennyaya struktura yazyka”. Moskva: Nauka. 1972. s. 259–386.
Bartminskiy E., Yazykovoy obraz mira: ocherki po etnolingvistike [The Language Image of the World: Essays on Ethnolinguistics], Moskva: Indrik. 2005.
Batsevych E. S., Narysy z komunikatyvnoi linhvistyky [Essays on Communicative Linguistics], Lviv: Vydavnytstvo Lvivskoho universytetu im. I. Franka, 2003.
Vitgenshtejn L., Filosofskie raboty. Chast 1 [Philosophical Work. Part 1], Moskva: Gnozis, 1994.
Dandis A., O strukture poslovicy [About the Structure of the Proverb], [v:] „Paremiologicheskij sbornik: Poslovica. Zagadka (Struktura, smysl, tekst)”, Moskva: Nauka, 1978, s. 13–34.
Demyankov V. Z., Dominiruyushchie lingvisticheskie teorii v konce XX veka [Dominant Linguistic Theories at the еnd of the 20th Century], [v:] „Yazyk i nauka konca 20 veka”, Moskva: Institut yazykoznaniya RAN, 1995.
Zahnitko A. P., Teoriia suchasnoho syntaksysu [Theory of Modern Syntax], Donetsk: DonNU, 2007.
Karaban V. I., Slozhnye rechevye edinicy (pragmatika anglijskih asindeticheskih polipredikativnyh obrazovaniy) [Complex Speech Units (Pragmatics of English Asyndetic Polypredicative Formations)], Kiev: Vysshaya shkola, 1989.
Kozhina M. N., Rechevedcheskij aspekt teorii yazyka [The Speech Aspect of Language Theory], [v:] „Stylistyka XII”, Opole, 1998, t. 7, s. 5–32.
Marchuk L., Mentalni osoblyvosti koloronazv u suchasnykh ukrainskykh postmodernistskykh khudozhnikh tekstakh [Mental Features of Color Names in Modern Ukrainian Postmodernist Artistic Texts], [v:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, Poznań: Universytet im. Adama Mickiewicza w Ponaniu, 2017, zeszyt V, s. 123–127.
Ostin Dzh. L., Slovo kak dejstvie [Word as Action], [v:] „Novoe v zarubezhnoj lingvistike”, Moskva: Progress, 1986, vyp. 17, s. 22–129.
Poliuzhyn L. M., Napriamy ta odynytsi prahmatychnoho analizu movlennievoi komunikatsii [Directions and Units of Pragmatic Analysis of Speech Communication], [v:] „Problemy romano-hermanskoi filolohii”, Uzhhorod: Patent, 2003, s. 6–20.
Radziyevskaya T. V., Pragmaticheskiy aspekt aforisticheskikh tekstov [Pragmatic Aspect of Aphoristic Texts], [v:] „Izvestiya AN SSSR. Seriya literatury i yazyka”, 1988, t. 47, № 1, s. 89–98.
Selivanova O. O., Linhvistychna entsyklopediia [Linguistic Encyclopedia], Poltava: Dovkillia-K., 2010.
Selivanova O. O., Suchasna linhvistyka: napriamy ta problemy [Modern Linguistics: Directions and Problems], Cherkasy, 2017.
Serl Dzh., Chto takoe rechevoj akt [What is a Speech Act], [v:] „Zarubezhnaya lingvistika”, Moskva: Progress, 1999, ch. 2, s. 217–265.
Stronson O. F., Namerenie i konvenciya v rechevyh aktah [Intention and Convention in Speech Acts], [v:] „Novoe v zarubezhnoj lingvistike”, Moskva: Progress, 1986, vyp. 17, s. 131–150.
Susov I. P., Kommunikativno-pragmaticheskaya lingvistika i eyo edinicy [Communicative and Pragmatic Linguistics and Its Units], [v:] „Pragmatika i semantika sintaksicheskih edinic”, Kalinin, 1984. s. 3–12.
Susov I. P., Lingvisticheskaya pragmatika [Linguistic Pragmatics], Vinnica: Nova kniga, 2009.
N. I. Formanovskaya, Kommunikativno-pragmaticheskie aspekty edinic obshcheniya [Communicative-Pragmatic Aspects of Communication Units], Moskva: In-t rus. yaz. im. A. S. Pushkina; IKAR, 1998.
Yankovska Zh., Paradyhma folklorno-literaturnoi arkhetypnosti [Paradigm of Folklore and Literary Archetype], [v:] „Studia Ukrainica Posnaniensia”, Poznań: Universytet im. Adama Mickiewicza w Ponaniu, 2017, zeszyt V, s. 133–141.
Austin J.L., How to Do Things with Words, Oxford: Oxford University Press, 1962.
Searle J.R., Ausdruck und Bedeutung. Untersuchungen zur Sprechakttheorie, Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1998.
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).