Słowa kluczowe
literatura kobieca
przestrzeń kobieca
pisarka proletariacka
pisarka radziecka
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie twórczości pisarek centralnej Ukrainy w latach 20. i 30. XX wieku pod kątem ich identyfikacji kulturowej we współczesnej rzeczywistości sowieckiej. Twórczość większości autorów jest obecnie niezbadana i sytuuje się poza kanonem literackim. Teoretyczną ramą artykułu stały się studia feministyczne, kulturowe i socjologiczne. Celem badań jest ustalenie, w jaki sposób ówczesna literatura kobieca sytuowała się w przestrzeni kulturowej i politycznej oraz hierarchii literackiej. Na kanwie badania podstaw estetycznych i przekonań ideologicznych autorek wyróżniam trzy grupy twórczyń – pisarki ukraińskie, pisarki proletariackie, pisarki radzieckie. Pierwsza grupa charakteryzowała się odwołaniem do estetyki modernistycznej i problematyki narodowej. Twórczość drugiej grupy inspirowana była estetyką proletariacką, tematami walki rewolucyjnej i doświadczeniem kobiet różnych grup społecznych. Praca trzeciej grupy opiera się na metodzie socrealizmu, idei budowania nowej sowieckiej rzeczywistości oraz poszukiwania miejsca i roli kobiet w kontekście historycznym.
Bibliografia
Aheieva V., Cholovichyi psevdonim i zhinocha nezalezhnist. (Sproba hinokrytyky) [Male pseudonym and female independence. (Attempt at gynocriticism)], [v:] „Mahisterium. Literaturoznavchi studii”, 2000, vyp. 4, s. 31–36.
Bahtin M., Iz zapisey 1970–1971 goda [From the records of 1970–1971], [v:] M. Bahtin, Estetika slovesnogo tvorchestva, Moskva: Iskusstvo, 1979, s. 336–360.
Voronyna M., Zakonodavchi zminy shchodo pravovoho stanovyshcha zhinok do Zhovtnevoho perevorotu [Legislative changes from the legal framework of women to the Zhovtnevy shift], [v:] Ukrainski zhinky u hornyli modernizatsii, red. O. Kis’, Kharkiv: Klub simeinoho dozvillia, 2017, s. 131–155.
Humenna D., Dar Evdotei. Ispyt pamiati. Knyha persha. Knyha druha [The gift of Eudotheus. Memory test. Book one. Book two], Kyiv: Dnipro, 2004.
Desiat rokiv ukrainskoi literatury (1917–1927) [Ten years of Ukrainian literature (1917–1927)], v 2 tomakh, upor. A. Leites, M. Yashek, t. 2, Kharkiv: DVU, 1928.
Yekelchyk S., Imperiia pamiati. Rosiisko-ukrainski stosunky v radianskii istorychnii uiavi [Stalin’s Empire of Memory Russian-Ukrainian Relations in the Soviet Historical Imagination], Kyiv: Krytyka, 2008.
Labur O., „Nova zhinka”: unormovani obrazy zhinky-suspilnytsi i zhinky-trudivnytsi v radianskii literaturi Ukrainy 1920–1930-kh rokiv [“New Woman”: Normalized Images of Women Social Workers and Women Workers in Soviet Literature of Ukraine in the 1920s and 1930s], [v:] „Kraieznavstvo”, 2010, vyp. 3, s. 205–213.
Lotman Yu., Semiotika kulturyi i ponyatie teksta [Semiotics of culture and the concept of text], [v:] Yu. Lotman, Izbrannyie stati v treh tomah, Tallinn: „Aleksandra”, 1992, t. 1, s. 129–132.
Lushchii S., Mariia Halych u koli lankivtsiv [Maria Halych in the circle of Lankivtsiv], [v:] „Slovo i Chas”, 2010, no. 4, s. 21–34.
Lutskyi Yu., Literaturna polityka v Radianskii Ukraini 1917–1934 [Literary Politics in the Soviet Ukraine: 1917–1934], Kyiv: Helikon, 2000.
Pavlychko S., Dyskurs modernizmu v ukrainskii literature [The discourse of modernism in Ukrainian literature], Kyiv: Lybid, 1999.
Petrov V., Ukrainska intelihentsiia – zhertva bolshevytskoho teroru [The Ukrainian intelligentsia is a victim of Bolshevik terror], [v:] Viktor Petrov, Rozvidky, Kyiv: Tempora, 2013, t. 2, s. 655–714.
Platforma ideolohichna y khudozhnia spilky selianskykh pysmennykiv „Pluhu” [Platform ideological and artistic union of peasant writers “Pluh”], [v:] Desiat rokiv ukrainskoi literatury (1917– 1927), red. M. Yashek, A. Leites, Kharkiv: DVU, 1928, t. II, s. 73–77.
Rudiachenko O., Veronika Cherniakhivska. Na kholodnomu nebi blymaiut zori [Veronika Chernyakhivska. The stars twinkle in the cold sky], [v:] Elektronnyi resurs: https://www.ukrinform.ua/rubric-culture/3230640-veronika-cernahivska-na-holodnomu-nebi-blimautzori.html (16.12.2021).
Stelmakh Kh., Teorii zhinochoho pysma ta feministychna krytyka [Theories of women’s writing and feminist criticism], [v:] „Komparatyvni doslidzhenniakh slovianskykh mov i literatury”, 2012, vyp. 19, s. 357–365.
Kharlan O., Poetyka povsiakdennoho prostoru u prozi Marii Halych i Zofi Nalkovskoi [Poetics of everyday space in the prose of Maria Halych and Zofya Nalkovska], [v:] „Kyivski polonistychni studii”, 2011, t. 18, s. 260–263.
Showalter E., Feministychna krytyka u pushchi [Feminist Criticism in the Wilderness], [v:] Antolohiia svitovoi literaturno-krytychnoi dumky XX st., red. M. Zubrytska, Lviv: LitOpys, 1996, s. 512–537.
Shtompka P., Sotsiologiya sotsialnyih izmeneniy [The Sociology of Social Change], Moskva: Aspekt Press, 1996.
Yakubskyi B., Do vzaiemyn marksivskoi metod z starymy metodamy literaturoznavstva [To the relationship of Marx’s method with the old methods of literary criticism], [v:] „Zhyttia i revoliutsiia”, 1928, no. 2, s. 54–65.
Bourdieu P., The Rules of Art. Genesis and Structure of the Literary Field, Standford University Press, 1995. DOI: https://doi.org/10.1515/9781503615861
Demska-Budzuliak L., Od Mawki do Kassandry. Kobiecy głos w dyskursie totalitaryzmy. Na materiale ukraińskiego dyskursu krytyczno-literackiego lat 20. i 30. XX w. [From Mawka to Kassandra. A female voice in the discourse of totalitarianism. On the material of the Ukrainian critical and literary discourse of the 20s and 30s of the XXth century], [w:] Wspólnota wyobrażona. Pisarki Europy Środkowej wobec problemów literackich, społecznych i politycznych lat 1914–1945, red. G. Borkowska, I. Boruszkowska, K. Nadana-Sokołowska, Warszawa: IBL PAN, 2017, s. 9–24.
Grosz E., Space, Time and Perversion, [in:] Essays on the Politics of Bodies, by E. Grosz, New York– London: Routledge, 1995, pp. 9–24.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Łesia Demska-Budzulak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).