Słowa kluczowe
kwestia językowa
język urzędowy
język państwowy
język narodowy
strategie manipulacyjne
wspólnoty narodowe
wywiady dogłębne i sformalizowane
Jak cytować
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest oglądowi sytuacji językowej na Ukrainie, w szczególności na Zakarpaciu, w okresie jednego roku, tj. od wprowadzenia nowej ustawy o edukacji (wrzesień 2017) do przyjęcia projektu ustawy o funkcjonowaniu języka ukraińskiego jako państwowego (październik 2018). Stan języka ukraińskiego jako języka państwowego zbadano w kontekście wydarzeń społeczno-politycznych w kraju i na świecie. Na podstawie analiz, jak również przeprowadzonych w tym okresie wielu dogłębnych i sformalizowanych wywiadów z różnymi kategoriami respondentów możliwe jest zbadanie procesu wyboru języka, zwłaszcza języka edukacji, z uwzględnieniem rozwoju kulturalno-politycznego współczesnego społeczeństwa ukraińskiego w jego najbardziej wysuniętej na zachód części — Zakarpaciu.
Bibliografia
Dubovyk O., „Movne pytannia na Zakarpatti pidnimaiut abo cherez hlupstvo, abo zh dlia rozkolu krainy” [„The Language Issue in Transcarpathia is Raised Either Because of the Incompetence or for the Reason of Splitting the Country”], [v:] Elektronnyi resurs: https://gazeta.ua/articles/politics/_movne-pitannya-na-zakarpatti-pidnimayut-abo-cherez-glupstvo-abo-zh-dlya-rozkolu-krayini/474383?mobile=true (22.10.2018).
Zakarpatski deputaty prosiat Poroshenka vetuvaty Zakon „Pro osvitu” [Transcarpathian Deputies Ask Poroshenko to Put a Veto on the Law „On Education”], [v:] Elektronnyi resurs: https://zik.ua/news/2017/09/21/zakarpatski_deputaty_prosyat_poroshenka_vetuvaty_zakon_pro_osvitu_1171779 (22.10.2018).
Zakon pro movu robyt nemozhlyvym vykorystannia uhorskoi movy u publichnomu prostori — Siiiarto [The Language Law Makes it Impossible to Use the Hungarian Language in Public Space — Siyarto], [v:] Elektronnyi resurs: https://www.radiosvoboda.org/a/news-szijarto-ukraine-hungary/29538140.html (22.10.2018).
Klimkin: sproby RF vykorystaty sytuatsiiu na Zakarpatti zahrozhuiut Yevropi [Klimkin: Russia’s Attempts to Use the Situation in Transcarpathia are Threatening Europe], [v:] Elektronnyi resurs: https://www.eurointegration.com.ua/news/2018/10/12/7088109/ (22.10.2018).
Kolyshnii uhorskyi ministr stav na zakhyst Ukrainy u konflikti z Budapeshtom [Former Hungarian Minister Stood for Ukraine in Conflict with Budapest], [v:] Elektronnyi resurs: https://www.eurointegration.com.ua/news/2018/10/12/7088111/ (22.10.2018).
Movne pytannia v Zakarpatti: Natsionalisty proty oblasnoi vlady, oblasna vlada proty nardepiv [The Language Issue in Transcarpathia: Nationalists Against the Regional Authorities, the Regional Power Against Deputies], [v:] Elektronnyi resurs: http://prozak.info/index.php/Suspil-stvo/Movne-pitannya-v-Zakarpatti-Nacionalisti-proti-oblasnoyi-vladi-oblasna-vlada-proti-nardepiv (22.10.2018).
Movne pytannia na Zakarpatti pidnialy cherez hospodarsku diialnist, — Tsybulko [The Language Issue in Transcarpathia was Raised through Economic Activity, — Tsybulko], [v:] Elektronnyi resurs: https://zik.ua/news/2017/09/22/movne_pytannya_na_zakarpatti_pidnyaly_cherez_gospodarsku_diyalnisttsybulko_1172675 (22.10.2018).
„Movne pytannia na Zakarpatti shtuchno polityzovane”, — ministr zakordonnykh sprav Ukrainy [„The Language Issue in Transcarpathia is Artificially Politicized” — Minister of Foreign Affairs of Ukraine], [v:] Elektronnyi resurs: https://goloskarpat.info/power/5a2178ef8d491/?utm_content=031 (22.10.2018).
MON proponuie dlia hromadskoho obhovorennia proekt novoi redaktsii ukrainskoho pravopysu [MES Proposes a New Draft for Public Discussion Concerning Ukrainian Spelling], [v:] Elektronnyi resurs: https://mon.gov.ua/ua/news/mon-proponuye-dlya-gromadskogo-obgovorennya-proekt-novoyi-redakciyi-ukrayinskogo-pravopisu (22.10.2018).
Petrovets O., „Zakon Kivalova-Kolesnichenka” skasovano. Shcho dali? [„The Law of Kivalov-Kolesnichenko” has been Canceled. What’s Next?], [v:] Elektronnyi resurs: https://www.pravda.com.ua/columns/2018/03/7/7173902/ (22.10.2018).
Rishennia Konstytutsiinoho Sudu Ukrainy u spravi za konstytutsiinym podanniam 57 narodnykh deputativ Ukrainy shchodo vidpovidnosti Konstytutsii Ukrainy (konstytutsiinosti) Zakonu Ukrainy „Pro zasady derzhavnoi movnoi polityky” [The Decision of the Constitutional Court of Ukraine in the Case of the Constitutional Petition of 57 People’s Deputies of Ukraine on the Compliance with the Constitution of Ukraine (Constitutionality) of the Law of Ukraine „On the Principles of State Language Policy”], [v:] Elektronnyi resurs: http://www.ccu.gov.ua/sites/default/files/docs/2-p_2018.pdf (22.10.2018).
Ruda O. H., Movne pytannia yak obiekt manipuliatyvnykh stratehii u suchasnomu ukrainskomu politychnomu dyskursi [The Language Question as an Object of Manipulative Strategies in the Contemporary Ukrainian Political Discourse], NAN Ukrainy, In-t ukr. movy, Kyiv 2012.
Tolochko N., Naukovtsi UzhNU shukaiut dlia Ukrainy yii unikalnyi shliakh vyrishennia movnoho pytannia [Scientists of UzhNU are Looking for Ukraine’s Unique Solution of the Language Question], [v:] Elektronnyi resurs: http://mediacenter.uzhnu.edu.ua/news/naukovtsi-uzhnu-z-yasovuvaly-mehanizmy-realizatsiyi-movnoyi-polityky-v-po-lilingvalnomu-suspilstvi/2018–06–17–23030 (22.10.2018а).
Tolochko N., Cherez dialoh do konsensusu: v UzhNU vidbuvsia kruhlyi stil, prysviachenyi movnii sytuatsii v Zakarpatti [Through Dialogue to Consensus: Round Table was Held in UzhNU, Dedicated to the Linguistic Situation in Transcarpathia], [v:] Elektronnyi resurs: http://mediacenter.uzhnu.edu.ua/news/cherez-dialog-do-konsensusu-v-uzhnu-vidbuvsya-kruglyj-stil-prysvyachenyj-movnij-sytuatsiyi-v-zakarpatskij-oblasti/2018–06–03–22498 (22.10.2018b).
Uhortsi Zakarpattia vystupyly z provokatsiinym zvernenniam shchodo “movnoho pytannia” [Hungarians of Transcarpathia Made Aprovocative Appeal Concerning “Language Question”], [v:] Elektronnyi resurs: https://antikor.com.ua/articles/196040-ugortsi_zakarpattja_vistupili_z_provokatsijnim_zvernennjam_shchodo_movnogo_pitannja (22.10.2018).
Farion I., Proiekt pravopysu 2018 — dytia kompromisu: i vashym, i nashym [Spelling Project 2018 — a Child of a Compromise: Both Yours and Ours], [v:] Elektronnyi resurs: https://blogs.pravda.com.ua/authors/farion/5b8c59e9296a4/ (22.10.2018a).
Farion I., Suspilnyi status staroukrainskoi (ruskoi) movy u XIV–XVII stolittiakh: movna svidomist, movna diisnist, movna perspektyva [Social Status of the Old Ukrainian (Ruthenian) Language in XIV-XVII Centuries: Linguistic Consciousness, Linguistic Reality, Linguistic Perspective], Lviv 2018b.
Chepynoha V., Movne pytannia na Zakarpatti y u Sinhapuri [Language Question in Transcarpathia and Singapore], [v:] Elektronnyi resurs: http://www.umoloda.kiev.ua/number/0/2010/116057/ (22.10.2018).
Shumytska H., Uzhhorod — Chernivtsi — Odesa: mova osvity yak instrument intehratsii suspilstva [Uzhhorod — Chernivtsi — Odessa: Language of Education as a Tool of Society Integration], [v:] Elektronnyi resurs: http://mediacenter.uzhnu.edu.ua/news/uzhgorod-chernivtsi-odesa-mova-osvity-yak-instrument-integratsiyi-v-suspilstvo/2018–10–21–26511 (22.10.2018).
Yak seliany na Zakarpatti “yazykovoy vopros” vyrishuvaly [How did Peasants of Transcarpathia Solved the “Linguistic Question”], [v:] Elektronnyi resurs: https://gazeta.ua/articles/istoriya-movi/_ak-selyani-na-zakarpatti-yazykovyj-vopros-virishuvali/689827?mobile=true (22.10.2018).
Licencja
- Autor oświadcza, że przysługują mu osobiste i majątkowe prawa autorskie do Utworu oraz że nie są one ograniczone w zakresie objętym niniejszą Umową, oraz że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza majątkowych lub osobistych praw autorskich innych osób.
- Autor udziela Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji na korzystanie z Utworu bez ograniczeń terytorialnych i przez czas nieokreślony na następujących polach eksploatacji:
2.1. wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2.2. wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu;
2.3. publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
2.4. włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
2.5. wprowadzanie Utworu w postacie elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu, Intranetu, Extranetu lub innej sieci;
2.6. rozpowszechnianie Utworu w postaci elektronicznej w Internecie, Intranecie, Extranetu lub innej sieci, w pracy zbiorowej jak również samodzielnie;
2.7. udostępnianie Utworu w wersji elektronicznej w taki sposób, by każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, w szczególności za pośrednictwem Internetu, Intranetu, Extranetu lin innej sieci;
2.8. udostępnianie Utworu zgodnie z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons. - Autor zezwala Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu na:
3.1. nieodpłatne korzystanie i rozporządzanie prawami do opracowań Utworu i tymi opracowaniami.
3.2. wysyłanie metadanych Utworu oraz Utworu do komercyjnych i niekomercyjnych baz danych indeksujących czasopisma. - Autor upoważnia i zobowiązuje Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do udzielania osobom trzecim dalszych licencji (sublicencji) do Utworu oraz do innych materiałów, w tym utworów zależnych lub opracowań zawierających lub powstałych w oparciu o Utwór, przy czym postanowienia takich sublicencji będą tożsame z wzorcem licencji Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) lub innej wersji językowej tej licencji lub którejkolwiek późniejszej wersji tej licencji, opublikowanej przez organizację Creative Commons Tym samym uprawnia wszystkich zainteresowanych do korzystania z utworu wyłącznie w celach niekomercyjnych pod następującymi warunkami:
4.1. uznanie autorstwa czyli obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem informacji, o autorstwie tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, doi) oraz samej licencji;
4.2. na tych samych warunkach, wolno rozpowszechniać utwory zależne jedynie na licencji identycznej to tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu jest zobowiązany do:
5.1. udostępniania Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym bez ograniczeń technicznych;
5.2. poprawnego informowania osób, którym Utwór będzie udostępniany o udzielonych im sublicencjach w sposób umożliwiający odbiorcom zapoznanie się z nimi.
Pozostałe postanowienia
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).