Słowa kluczowe
arka
Arka Przymierza
archetyp
ekologia
klimat
potop
dom
przyroda
Światowy Bank Nasion
Arka Czarnobyla
Masdar City
wartości
nawrócenie
odpowiedzialność
bezpieczeństwo
Jak cytować
Abstrakt
Wśród wielu propozycji przeciwdziałania kryzysom współczesnego świata, często niedocenianą w obecnym problemie ekologicznym, jest biblijna historia Noego i jego Arki, która może stanowić archetyp obecnych zmagań człowieka z przyrodą i zmianami klimatycznymi.
Przykłady tych zmagań to próby stworzenia arki naszych czasów: Światowego Banku Nasion, zbudowanego w 2007 roku na norweskiej wyspie Spitsbergen, który ma na celu ocalenie jak największej liczby gatunków roślin przed ich wyniszczeniem, betonowo-stalowej konstrukcji nad reaktorem IV bloku elektrowni w Czarnobylu, który uległ katastrofie w 1986 roku (Arka Czarnobyla) i pierwszego na świecie samowystarczalnego miasta Masdar City w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Te działania, mimo podobieństw do zmagań Noego w czasie biblijnego potopu, nie mogą jednak stanowić stałego, powszechnego, skutecznego i uniwersalnego sposobu na współczesne ratowanie człowieka, jego cywilizacji i otaczającej przyrody w obliczu zagrożeń ekologiczno-klimatycznych. W tych projektach podkreślona jest wyłącznie funkcja ratunkowa dla ludzi i przyrody, dotyczą one tylko aspektu materialnego, doraźnego i zewnętrznego, a brakuje tam charakteru prawdziwego domu, wartości moralnych, wymiarów duchowych życia ludzkiego i głębszych relacji Bóg – człowiek – przyroda.
Istotne znaczenie archetypu Arki Noego nie kryje się w materialnych, technicznych i dosłownych szczegółach statku-ocalenia, lecz w kulturowych i duchowych funkcjach historii biblijnej dla idei współczesnej arki ratującej ludzkość i świat przyrody. Prawdziwa arka to dom (oikos-ethos) w potrójnym znaczeniu antropologicznym: miejsca, w którym mieszka człowiek, sieci relacji międzyosobowych i tożsamości bycia człowiekiem oraz w znaczeniu teologicznym jako przestrzeń sacrum, miejsce święte i Dom Pana. Człowiek we współczesnej arce powinien realizować plan Stwórcy i dopiero wówczas naprawdę będzie ratował stworzenie, będzie współpracował z Bogiem w dziele stworzenia, będzie bezpieczny od kataklizmów.
Archetypiczne znaczenie Arki Noego powinno więc polegać na: teologicznomoralnym nawróceniu ekologicznym, oczyszczeniu pragnień i intencji, trosce o stworzenie, odpowiedzialności za przyrodę i powrocie do przymierza Boga z człowiekiem. Tak jak kiedyś Noe zmagał się z potopem, tak teraz wysiłki w ratowaniu świata i człowieka wymagają zbudowania struktur, dzieł i wartości takiego globalnego domu-arki, aby było to miejsce duchowej odnowy świata, afirmacji osoby ludzkiej i mieszkanie Boga.
Bibliografia
Magisterium Kościoła:
Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus, w: Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, Znak, Kraków 1997.
Jan Paweł II, Orędzie na XXIII Światowy Dzień Pokoju 1990.
Jan Paweł II, Przemówienie na audiencji generalnej (17 I 2001), Trzeba zapobiec katastrofie ekologicznej, n. 1, „L’Osservatore Romano” 4(2001), s. 43.
Katechizm Kościoła katolickiego, Pallottinum, Poznań 1994.
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, w: Sobór Watykański II, Konstytucje. Dekrety. Deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Pallottinum, Poznań 2002, s. 350-363.
Literatura przedmiotu:
Słownik grecko-polski, t. III: Λ – Π, red. Z. Abramowiczówna, Warszawa 1962.
Aleksijewicz S., Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości, Wołowiec 2012.
Brière J., Arka Przymierza, w: Słownik teologii biblijnej, red. X. Léon-Dufour, tłum. K. Romaniuk, Poznań 1990.
Brusiło J., Bioetyka źródeł: przyroda, środowisko naturalne człowieka i religia, w: Integralna ochrona przyrody, red. M. Grzegorczyk, Kraków 2007.
Brusiło J., Bogactwo Boga Stwórcy i ubóstwo człowieka ekologicznego w: Scripturae Lumen. Biblia i jej oddziaływanie. Bóg Stwórca, red. A. Paciorek, Tarnów 2014.
Dom Pana. XIX Międzynarodowe Seminarium Sacrum i Przyroda, red. J. Brusiło, P. Tirpák, M. Petro, Kraków–Presov 2011.
Evenden I., Spichlerz na wypadek końca świata, „Nauka bez Tajemnic. Poznaj świat, który cię otacza” 6(2014), s. 56-59.
Fernández-Armesto F., Cywilizacje. Kultura, ambicje i przekształcanie natury, Warszawa 2008.
Hardwick T., 10 sposobów na samowystarczalne miasto, „Nauka bez Tajemnic. Poznaj Świat, Który Cię Otacza” 3(2015), s. 10-17.
Kowalski E., Osoba i bioetyka. Zagadnienia biomedyczne dla duszpasterzy i katechetów, Kraków 2009.
Księga Rodzaju. Wstęp – przekład z oryginału. Komentarz, red. S. Łach, Poznań 1962.
Laskowski Ł., Motyw potopu jako nowego stworzenia w Biblii, Lublin 2010.
Lemański J., Księga Rodzaju, rozdziały 1-11. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz, cz. I, Częstochowa 2013.
Lurker M., Arka Przymierza, w: Słownik obrazów i symboli biblijnych, tłum. K. Romaniuk, Poznań 1989.
Łach S., Potop biblijny we współczesnej egzegezie, w: Ze współczesnej problematyki biblijnej, Lublin 1961.
Matthiae P. i in., Od prehistorii do cywilizacji na kontynentach pozaeuropejskich, red. A.H. Stachowski, Biblioteka Gazety Wyborczej. Historia Powszechna, 2, Madryt–Kraków 2007.
Odum E. P., Podstawy ekologii, Warszawa 19823.
Rożek T., Bunkier Noego, „Gość Niedzielny” 25 X 2015, s. 60-61.
Synowiec J.S., Na początku. Pradzieje biblijne Rdz 1,1 – 11,9, wyd. II popr. i rozszerz., Kraków 1996.
Tettamanzi D., Nuova bioetica cristiana, Piemme 2000.
Tischner J., Etyka wartości i nadziei, w: Wobec wartości, red. D. von Hildebrand, J.A. Kłoczowski, J. Paściak, Poznań 1982.
Weiner J., Ekologia, w: Encyklopedia biologiczna. Wszystkie dziedziny nauk przyrodniczych, red. Z. Otałęga, t. 3: Do-Gi, Kraków 1998.
Źródła internetowe
Derewienko E., Czarnobyl: Operacja łączenia części nowego sarkofagu zakończona, http://www.rynekinfrastruktury.pl/wiadomosci/czarnobyl-operacja-laczenia-czesci-nowego-sarkofagu-zakonczona-50327.html [dostęp: 16.01.2016].
http://technowinki.onet.pl/budownictwo/czarnobyl-budowa-nowego-sarkofagu-nad-reaktorem-nr-4/ertj7 [dostęp: 10.12.2015].
Kamiński M., Stary i nowy sarkofag reaktora nr 4 [cz. 2]. Czarnobyl: gorący kartofel przerzucany z ręki do ręki, http://gadzetomania.pl/3085,stary-i-nowy-sarkofag-reaktora-nr-4-cz-2-czarnobyl-goracy-kartofel-przerzucany-z-reki-do-reki [dostęp: 14.01.2016].
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.