Słowa kluczowe
Tomasz z Akwinu
Jak cytować
Abstrakt
Celem niniejszego artykułu jest analiza zasadniczych argumentów na rzecz istnienia Boga na przykładzie pięciu dróg (dowodów) Tomasza z Akwinu, które w swej formule zawierają koncepcję Boga. W pięciu drogach Tomasza z Akwinu, Bóg występuje jako: pierwsza siła poruszająca (sama nie poruszona), pierwsza przyczyna sprawcza, byt konieczny, byt najdoskonalszy oraz jako umysł porządkujący świat przyrodniczy i prowadzący wszystko do celu. Dowody na rzecz istnienia Boga w ujęciu myśliciela, wychodzą z różnych zjawisk rzeczywistości. Punkt wyjścia jest różny: zjawisko ruchu, relacje przyczynowe, przygodność istnienia, stopniowanie doskonałości, celowość. Mimo określonych cech charakteryzujących drogi, mają jednolitą strukturę. Drogi Akwinaty dowodzą istnienia tego samego przedmiotu - Boga, lecz poszczególne argumenty ujmują transcendencję w różnym aspekcie. Wspólne składniki argumentów na rzecz istnienia Boga nie przekreślają jednak ich odrębności. Cel do którego średniowieczny myśliciel dążył, został osiągnięty, ponieważ każda z pięciu dróg odkrywa określony atrybut, który w rzeczywistości jest atrybutem Boga.
Bibliografia
Anzelm z Canterbury (1992), Monologion. Proslogion, tłum. T. Włodarczyk, Warszawa.
Arystoteles (2000), Metafi zyka, tłum. D. Gromska, XII, 6, 1050 b 16-19, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa.
Bejze B. (1993), Istotne przymioty Boga. Koncepcje św. Tomasza z Akwinu w interpretacji F. Van Steenberghena, ,,Studia Philosophiae Christianae”, Nr 29/1, s. 7-19.
Białas A. (2012), Dowody na istnienie Boga, ,,Filozofi a Publiczna i Edukacja Demokratyczna”, t. 1, Nr 1, s. 127-132.
Böhner P., Gilson É . (1962), Historia fi lozofi i chrześcijańskiej. Od Justyna do Mikołaja Kuzańczyka, tłum. S. Stomma, Warszawa.
Bułka G. (2006), Analiza dowodu ontologicznego na istnienie Boga w ujęciu św. Anzelma z Canterbury, ,,Folia Philosophica”, Nr 24, s. 211-241.
Chaberek M. (2016), Tomasz z Akwinu a teistyczny ewolucjonizm, ,,Zeszyty Naukowe KUL”, Nr 1/59, , s. 59-82.
Gilson É . (1961), Bóg i fi lozofi a, tłum. M. Kochanowska, Warszawa.
Gilson É . (1973), Trzy wykłady na temat istnienia Boga, w: Studia z fi lozofi i Boga, t. 2, red. B. Bejze, Warszawa, s. 7-64.
Gogacz M. (1963), O nowszych badaniach dowodu ontologicznego Anzelma z Canterbury, ,,Roczniki Filozoficzne”, Vol. 11, Nr 1, s. 103-111.
Gogacz M. (1976), Poszukiwanie Boga. Wykłady z metafi zyki Absolutnego Istnienia, Warszawa.
Jaroszewska A. (2014), ,Przejście od ,,Wierzę, abym zrozumiał” do wiary szukającej zrozumienia. Monologion i Proslogion Anzelma z Canterbury, ,, Humaniora. Czasopismo Internetowe”, Nr 3/7, s. 85-93.
Kamińska S. (2012), Arystoteles i jego światopogląd? Czyli komentarz do przekładu książki Franza Brentano Aristoteles und seine weltanschaung (Arystoteles i jego światopogląd), ,,Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ Nauki Humanistyczne”, Nr 5/2, s. 11-29.
Kłósak K. (1960), Dowód św. Tomasza z Akwinu na istnienie Boga z przyczynowości sprawczej. Analiza i próba krytycznej oceny, ,,Roczniki Filozofi czne”, t. 8, z. 1, s. 125-160.
Kowalczyk S. (1973), Argument z przygodności na istnienie Boga św. Tomasza z Akwinu: uwagi analityczno-krytyczne, ,,Roczniki Filozofi czne”, t. 21, z. 1, s. 29-46.
Kowalczyk S. (1982), Bóg w myśli współczesnej. Problematyka Boga i religii u czołowych filozofów współczesnych, Wrocław.
Kowalczyk S. (1980), Filozofi a Boga, Lublin.
Krąpiec M.A. (1968), Filozofi a i Bóg, w: O Bogu i o człowieku, t. 1, red. B. Bejze, Warszawa, s. 11-55.
Mazierski S. (1958), Pojęcie konieczności w fi lozofi i św. Tomasza z Akwinu, Lublin.
Nasi R. (1968), O pierwszej drodze, w: Studia z fi lozofi i Boga, t. 1, red. B. Bejze, Warszawa, s. 100-107.
Nicolas J.H. (1968), Afi rmacja Boga a poznanie, w: Studia z fi lozofi i Boga, t. 1, red. B. Bejze, Warszawa, s. 219-251.
Nowaczyk A. (2002), Anzelma z Canterbury dowód ontologiczny. Próba analizy, ,,Przegląd Filozoficzny”, Nr 3/43, s. 81-91.
Pałubicki Ł. (2011), Niemetafi zyczne argumenty na istnienie Boga u świętego Tomasza z Akwinu, ,,Studia Ełckie”, Nr 13, s. 31-50.
Possenti V. (1998), Nihilizm teoretyczny i ,,śmierć metafi zyki”, tłum. J. Merecki, Lublin.
Rutowski T. (1992), Wartość argumentacji na istnienie Boga z przyczynowości sprawczej według ks. Kłósaka, ,,Studia Philosophiae Christianae”, Nr 28/2, s. 27-44.
Salamucha J. (1934), Dowód ,,ex motu” na istnienie Boga: analiza logiczna argumentacji św. Tomasza z Akwinu, ,,Collectanea Theologica”, Nr 15/1, s. 53-92.
Stępień A. (1968), Filozofi a poznania a fi lozofi a Boga, w: Studia z fi lozofi i Boga, t. 1, red. B. Bejze, Warszawa, s. 404-418.
Stępień T. (2006), Problem przyczynowania sprawczego w ujęciu Mieczysława Gogacza w kontekście ,,drugiej drogi” św. Tomasza z Akwinu, ,,Studia Philosophiae Christianae”, Nr 42/2, s. 95-108.
Surzyn J. (2014), Ontologiczny dowód na istnienie Boga: Immanuel Kant i Anzelm z Canterbury, ,,Folia Philosophica”, Nr 32, s. 13-45.
Tomasz z Akwinu (1995), Summa teologiczna, t. 1: O Bogu, tłum.. F.W. Bednarski, London.
Wojtysiak J. (2014), Teologia naturalna św. Tomasza z Akwinu, ,,Warszawskie Studia Teologiczne” t. 27, Nr 2, s. 105-110.
Zdybicka Z.J. (1973), Analiza metodologiczna Tomaszowych form argumentacji za istnieniem Boga, a zwłaszcza argumentacji z ruchu, w: Studia z fi lozofi i Boga, t. 2, red. B. Bejze, Warszawa 1973, s. 223-242.
Zdybicka Z.J. (1982), Drogi afi rmacji Boga, w: W kierunku Boga, red. B. Bejze, Warszawa, s. 108-166.
Publikacje elektroniczne
http://www.ptta.pl/pef/pdf/n/nihilizm.pdf [dostęp: 18.12.2019].
Licencja
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Teologia i Moralność są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Teologia i Moralność udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych w Teologii i Moralności pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).