Słowa kluczowe
więź prenatalna
żałoba
etyka jakości życia
personalizm ontologiczny
personologia deskryptywna
Jak cytować
Abstrakt
Fenomen poronienia klinicznego wzbudza coraz większe zainteresowanie badaczy z dyscyplin pozamedycznych. Choć nadal dostrzegalna jest znacząca dysproporcja pomiędzy obszerną literaturą traktującą o poronieniu spontanicznym z perspektywy medycznej w porównaniu do wzrastających liczebnie studiów prowadzonych w zakresie nauk społecznych i filozoficznych, to sukcesywnie postępuje proces zmiany orientacji badawczej wczesnych strat prokreacyjnych. Dominujące dotychczas jednostronne podejście biomedyczne ustępujące miejsca holistycznym ujęciom aksjomedycznym. Niniejsze studium wpisuje się w aksjomedyczny model poronienia klinicznego. Jego celem jest pogłębiona analiza czterech kluczowych kontekstów straty prokreacyjnej występującej na początkowych etapach rozwoju prenatalnego ‒ antropologicznego, relacyjnego (przywiązania rodzicielskiego), psychologicznego i pomocowego. W rezultacie prowadzonych badań dochodzimy do wniosku, iż główną dominantą charakterystyk poronienia klinicznego jako zdarzenia tanatycznego jest płaszczyzna rozstrzygnięć antropologicznych statusu płodu i jego implikacji etycznych.
Bibliografia
Bartnik, Czesław Stanisław. 2006. Szkice do systemu personalizmu. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Barton-Smoczyńska, Izabela. 2008. “Rozwój więzi psychologicznej między matką a dzieckiem w ciąży prawidłowej i powikłanej”. Życie i Płodność 4(2), 77-84.
Barton-Smoczyńska, Izabela. 2010. “Adaptacja kobiet po śmierci dziecka poczętego”. In: Poronienie: zrozumieć rodziców po stracie, edited by Cyprian Klahs, 109-125. Poznań: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów “W drodze”.
Bielan, Zbigniew, Anita Machaj and Izabela Stankowska. 2010. “Psychoseksualne konsekwencje straty dziecka w okresie ciąży i porodu”. Seksuologia Polska 8(1): 41-46.
Bielawska-Batorowicz, Eleonora. 2006. Psychologiczne aspekty prokreacji. Katowice: “Śląsk” Wydawnictwo Naukowe.
Bielennik, Łucja, Joanna Preis and Mariola Bidzan. 2010. “Uwarunkowanie więzi emocjonalnej z dzieckiem w okresie prenatalnym w ciążach wielopłodowych i pojedynczych”. Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia 3(3): 223-231.
Biesaga, Tadeusz. 2002. “Pojęcie osoby a zasada jakości życia we współczesnej bioetyce”. In: Ocalić cywilizację – ocalić ludzkie życie, edited by Zbigniew Morawiec, 53-63. Kraków: Wydawnictwo Księży Sercanów “SCJ”.
Broquet, Karen. 1999. “Psychological reactions to pregnancy loss”. Primary Care Update for OB/GYNS 6(1): 12-16.
Bronka, Małgorzata, Kamila Gościcka-Kmieć, Monika Nagórko and Joanna Zaleska-Skup. 2012. “Ronić po ludzku – warunki ronienia w polskich szpitalach oraz postulaty ich zmian”. In: Przegrane narodziny. Strata ciąży w aspekcie psychologicznym, socjologicznym, medycznym i etycznym, edited by Ewa Dmoch-Gajzlerska and Izabela Barton-Smoczyńska, 83-89. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Callahan, Tamara, Aaron B. Caughey and Linda J. Heff ner. 2004. Blueprints Obstetrics & Gynecology. Malden: Blackwell Publishers.
Chavez, Megan S., Valerie Handley, Rebecca L. Jones, Brandon Eddy and Von Poll. 2019. “Men’s experiences of miscarriage: a passivephenomenological analysis of Online data”. Journal of Loss and Trauma 24(7): 664-677. doi.org/10.1080/23802359.2019.1611230
Chrzan-Dętkoś, Magdalena. 2010. “Utrata dziecka w okresie okołoporodowym – dobre praktyki szpitalne w opiece nad matką”. Ginekologia Praktyczna 18(2): 27-30.
Ciach, Halina. 2013. Istota ludzka czy osoba ludzka? Krytyka bioetyki początków życia Petera Singera. Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM.
Czarnecka-Iwańczuk, Marta. 2010. “Psychologiczne aspekty ciąży wysokiego ryzyka i sytuacji utraty ciąży”. In: Ciąża wysokiego ryzyka, edited by Grzegorz H. Bręborowicz, 1165-1186. Poznań: Ośrodek Wydawnictw Naukowych.
Czarnecka, Marta. 2005. “Psychological aspects of miscarriage”. Archives of Perinatal Medicine 11(4): 10-12.
Dudziak, Urszula. 2009. Postawy wobec wychowania seksualnego a hierarcha wartości nauczycieli. Studium teologiczno-pastoralne. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Dziedzic, Jan. 2013. “Wsparcie psychologiczno-pastoralne w przeżywaniu żałoby po stracie dziecka”. In: Od bólu po stracie do nadziei życia. Pogrzeb dziecka poronionego, edited by Jan Dziedzic and Piotr Guzdek, 153-173. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UPJPII.
Eisenberg, Vered H. and Joseph G. Schenker. 1997. “The ethical, legal and religious aspects of preembryo research”. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 75(1): 11-24. doi.org/10.1016/S0301-2115(97)00193-0
Fiałkowski, Włodzimierz. 1996. Ojcostwo na nowo odkryte. Pelpin: Wydawnictwo Diecezjalne.
Ford, Norman. 1995. Kiedy powstałem? Problem początku jednostki ludzkiej w historii, filozofii i w nauce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gałuszka, Mieczysław. 2006. “Świętość życia versus jakość życia: na drodze ku spokojnej śmierci”. In: Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – antropologia kultury – humanistyka. Tom X, edited by Jacek Kolbuszewski, 19-27. Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe.
García-Enguídanosa, Angela, Maria E. Calle, Javier Valero, Sonsoles Luna and Vicente Domínguez-
-Rojas. 2002. “Risk factors in miscarriage: a review”. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology 102(2): 111-119. doi.org/10.1016S0301-2115(01)00613-3
George, Robert P. and Alfonso Gómez-Lobo. 2005. “The moral status of the human embryo”. Perspectives in Biology and Medicine 48(2):201-210. doi.org/10.1353/pbm.2005.0052
Goleń, Jacek and Katarzyna Urbańczyk. 2011. “Więź matki z dzieckiem w okresie prenatalnym”. Życie i Płodność 5(1): 95-114.
Gorczyca, Jakub. 2014. Zarys etyki fundamentalnej. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Grzyb, Izabella. 2014. “Pseudociąża w przebiegu zespołu stresu pourazowego po poronieniu – opis przypadku”. Psychoterapia 168(1): 93-98.
Guzdek, Piotr. 2017. Rozpoznaj swoje dziecko we mnie… Rzecz o poronieniu dziecka i jego pogrzebie. Kraków: Wydawnictwo Scriptum.
Guzdek, Piotr. 2019. “Pastoralne aspekty rodzinnego pogrzebu dziecka zmarłego na skutek poronienia klinicznego”. In: Rodzina w społeczeństwie – relacje i wyzwania, edited by Elżbieta Osewska and Józef Stala, 359-426. Kraków: Wydawnictwo Naukowej UPJPII.
Guzdek, Piotr. 2020a. Kompendium pastoralne o rodzinnym pogrzebie dziecka martwo urodzonego i towarzyszeniu w żałobie osieroconej rodzinie. Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM.
Guzdek, Piotr. 2020b. “Eklezjalny wymiar pogrzebu dziecka zmarłego bez chrztu w okresie prenatalnym. Perspektywa rzymsko-katolicka”. SOTER. Religious Science Journal 73(101): 21-37. doi.org/10.7220/2335-8785.73(101).2
Guzewicz, Monika. 2014. “Psychologiczne i społeczne konsekwencje utraty dziecka w wyniku poronienia”. Civitas et Lex 1: 15-27.
Hennel-Brzozowska, Agnieszka. 2010. “Psychologiczna analiza sytuacji lekarza komunikującego pacjentce niekorzystne wyniki badań prenatalnych”. Życie i Płodność 4(1): 59-68.
Herbert, Martin. 2005. Żałoba w rodzinie. Translated by M. Gajdzińska. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Hołub, Grzegorz. 2010. Problem osoby we współczesnych debatach bioetycznych. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Hołub, Grzegorz. 2012. “Człowiek a świat natury. Wokół koncepcji egalitaryzmu gatunkowego Paula W. Taylora”. Logos i Ethos 32(1): 105-126.
Hołub, Grzegorz. 2013. “Godność osobowa dziecka nienarodzonego”. In: Od bólu po stracie do nadziei życia. Pogrzeb dziecka poronionego, edited by Jan Dziedzic and Piotr Guzdek, 11-22. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UPJPII.
Hołub, Grzgorz. 2016. “O dwóch spojrzeniach na istotę ludzką w początkach jej istnienia”. Studia Philosophica Wartislaviensia 11(3): 41-50.
Jakiel, Grzegorz, Dorota Robak-Chołubek and Joanna Tkaczuk-Włach. 2006. “Poronienia samoistne”. Przegląd Menopauzalny 3: 191-194.
Kaniok, Przemysław E. 2011. “Znaczenie obecności mężczyzn podczas narodzin dziecka”. Życie i Płodność 5(4): 31-37.
Kieniewicz, Piotr. 2012. “Moralny obowiązek pogrzebania ciała ludzkiego wobec śmierci dziecka przed narodzinami”. Roczniki Teologii Moralnej 59(4): 195-2012.
Kolska, Katarzyna. 2010. “Jak pani może mówić o dziecku”. In: Poronienie, edited by Cyprian Klahs, 7-20. Poznań: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów “W drodze”.
Kornas-Biela, Dorota. 1992. “Kształtowanie się przywiązania matki i dziecka w prenatalnym okresie jego rozwoju”. In: Problemy współczesnej psychologii. Tom 1, edited by Adam Biela and Czesław Walesa, 273-278. Lublin: Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Kornas-Biela, Dorota. 1993. “Potrzeby rodziców po stracie dziecka w okresie okołoporodowym”. In: Z zagadnień psychologii prokreacyjnej, edited by Eleonora Bielawska-Batorowicz and Dorota Kornas-Biela, 61-75 Lublin: Redakcja Wydawnicza KUL.
Kornas-Biela, Dorota. 1999. “Niespełnione macierzyństwo: psychologiczna sytuacja matek po poronieniu”. In: Oblicza macierzyństwa, edited by Dorota Kornas-Biela, 179-200. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Kornas-Biela, Dorota. 2002. Wokół początku życia ludzkiego. Warszawa: Instytut Wydawniczy “Pax”.
Kornas-Biela, Dorota. 2009. Pedagogika prenatalna: nowy obszar nauk o wychowaniu. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Kryszkowski, Waldemar, Agata Karowicz-Bilińska, Antoni Florkowski and Piotr Gałecki. 2012.
“Psychiczne następstwa przedwczesnego zakończenia ciąż”. Neuropsychiatria. Przegląd kliniczny 4(2): 98-102.
Landwójtowicz, Paweł. 2019. “Praca z traumą relacyjną w terapii par”. In: Zdrowa i mocna rodzina fundamentem społeczeństwa, edited by Józef Stala, 161-177. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UPJPII. doi.org/10.15633/9788374387613.1
Lepiarz, Anna. 2010. “Zmiany psychiczne doświadczane przez kobiety oczekujące narodzin dziecka”. Ginekologia Praktyczna 18(1): 54-57.
Lewicka, Magdalena, Magadelna Sulima, Maria Pyć and Barbara Stawarz. 2013. “Charakterystyka poronień i prawa przysługujące kobiecie po stracie ciąży”. Annales Academiae Medicae Stetinensis 59(1): 123-129.
Lohner, Alexander. 2002. “Historyczne korzenie etycznych poglądów Petera Singera”. In: Utylitaryzm w bioetyce: jego założenia i skutki na przykładzie poglądów Petera Singera, edited by Wojciech Bołoz and Gerhard Höver, 48-99. Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
Łuczak-Wawrzyniak, Jadwiga. 2012. “Psychospołeczne aspekty ciąży”. In: Położnictwo, vol. 1. Fizjologia ciąży, edited by Grzegorz H. Bręborowicz and Wiesław Markwitz, 221-230. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Łuczak-Wawrzyniak, Jadwiga, Marta Czarnecka and Anna Bukowska. 2012. “Strata dziecka – różne perspektywy postrzegania tego doświadczenia”. In: Przegrane narodziny: strata ciąży w aspekcie psychologicznym, socjologicznym, medycznym i etycznym, edited by Ewa Dmoch-Gajzlerska and Izabela Barton-Smoczyńska, 43-53. Warszawa: Ofi cyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Łuczak-Wawrzyniak, Jadwiga, Marta Czarnecka-Iwańczuk, Anna Bukowska and Nina Konofalska. 2010. “Wczesne i późne psychologiczne skutki utraty ciąży”. Ginekologia Polska 81: 374-377.
Mach, Aleksandra, Agnieszka Nowacka and Ewa Dmoch-Gajzlerska. 2014. “Rola i zadania położnej w opiece nad ciężarną zagrożoną poronienie”. Położna. Nauka i Praktyka 2(26): 32-38.
Melina, Livio. 2016. Kurs bioetyki. Ewangelia życia. Translated by Katarzyna Wójcik, Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM.
Morciniec, Piotr. 2000. Etyczne aspekty transplantacyjnej terapii chorób neurozwyrodnieniowych. Studium teologicznomoralne. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża.
Morciniec, Piotr. 2009. Bioetyka personalistyczna wobec zwłok ludzkich. Opole: Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Morciniec, Piotr. 2013. “Pogrzeb nienarodzonego – między bólem straty a zobowiązaniem”. In: Od bólu po stracie do nadziei życia. Pogrzeb dziecka poronionego, edited by Jan Dziedzic and Piotr Guzdek, 99-115. Kraków: Wydawnictwo Naukowe UPJPII.
Mroczkowska, Dorota. 2011. “Jakość życia kobiet po poronieniu ciąży”. Życie i Płodność 5(4): 77-88.
Murlikiewicz, Magdalena and Piotr Sieroszewski. 2013. “Poziom depresji, lęku i objawów zaburzenia po strasie pourazowym w następstwie poronienia samoistnego”. Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia 6(2): 93-98.
Murphy, Timothy F. 1985. “The moral signifi cance of spontaneous abortion”. Journal of Medical Ethics 11(2):79-83. doi.org/10.1136/jme.11.2.79
Murphy, Samantha and Joanne Cacciatore. 2017. “The psychological, social, and economic impact of stillbirth on families”. Seminars in Fetal and Neonatal Medicine 22(3): 129-134. doi.org/10.1016/j.siny.2017.02.002
Muszala, Andrzej. 2012. “Czy embrion ludzki jest osobą ludzką? Pytanie o osobowy status embrionu”. In: Badania nad embrionami ludzkimi w świetle etyki i prawa, edited by Ewa Podrez and Tomasz Stawecki, 17-39. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
O’Leary, Joann and Cecilie Gaziano. 2011a. “Sibling grief after perinatal loss”. Journal of Prenatal and Perinatal Psychology and Health 25(3): 173-193.
O’Leary, Joann and Cecilie Gaziano. 2011b. “The experience of adult siblings born after loss”. New Directions in Psychotherapy and Relational Psychoanalysis 5(3): 246-272.
Panay, Nick, Ruma Dutta, Audrey Ryan and J.A. Mark Broadbent. 2006. Położnictwo i ginekologia. Translated by Michał Tomaszewski. Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner.
Pikus, Joanna. 2014. “Emocje kobiet po stracie dziecka: psychologiczne etapy żałoby”. Magazyn Pielęgniarki i Położnej 2: 44:45.
Pilarz, Łukasz B. 2017. „Status ontyczny zwłok i szczątków płodowych w etyce personalistycznej”. In: Filozofi czne rozważania o naturze człowieka, edited by Beata A. Nowak and Kamil Maciąg, 59-74. Lublin: Wydawnictwo Naukowe „Tygiel”.
Prażmowska, Barbara, Grażyna Puto, Ewa Kowal and Barbara Gierat. 2009. “Niespełnione macierzyństwo”. Ginekologia Praktyczna 17(4): 53-56.
Sikora, Katarzyna. 2014. “Reakcje kobiet po stracie ciąży oraz zachowania partnerów”. Ginekologia i Położnictwo 9(3): 40-55.
Steuden, Stanisława and Konrad Janowski. 2016. “Trauma – kontrowersje wokół pojęcia, diagnoza, następstwa, implikacje praktyczne”. Roczniki Psychologiczne 19(3): 549-582.
Szawarski, Zbigniew. 2005. Mądrość i sztuka leczenia. Gdańsk: Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria.
Szymańska, Magdalena. 2012. “Informowanie pacjentki o niepowodzeniu położniczym – badanie lekarzy”. Życie i Płodność 6(1): 45-50.
Szymańska, Magdalena and Bogdan Chazan. 2004. “Postawy pacjentek po niektórych niepowodzeniach położniczych”. Kliniczna Perinatologia i Ginekologia 40 (1): 10-14.
Szymona-Pałkowska, Katarzyna. 2005. Psychologiczna analiza doświadczeń rodziców w sytuacji ciąży wysokiego ryzyka. Lublin: TN KUL.
Ślipko, Tadeusz. 1994. Granice życia: dylematy współczesnej bioetyki. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Wyka, Edyta. 2010. “Trudno zobaczyć w nas cierpiących rodziców”. In: Poronienie, edited by Cyprian Klahs, 81-90. Poznań: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów “W drodze”.
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Piotr Guzdek, Jarosław Jęczeń
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autorzy
Autorzy tekstów przyjętych do publikacji w czasopiśmie Teologia i Moralność są zobowiązani do wypełnienia, podpisania i odesłania na adres redakcji umowy o udzielenie nieodpłatnej licencji do utworów, z zobowiązaniem do udzielania sublicencji CC.
Zgodnie z umową, autorzy tekstów opublikowanych w czasopiśmie Teologia i Moralność udzielają Uniwersytetowi im. Adama Mickiewicza w Poznaniu niewyłącznej i nieodpłatnej licencji oraz zezwalą na użycie sublicencji Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0).
Autorzy zachowują prawa do dalszego, swobodnego rozporządzania utworem.
Użytkownicy
Zainteresowani użytkownicy internetu uprawnieni są do korzystania z utworów opublikowanych w Teologii i Moralności pod następującymi warunkami:
- uznanie autorstwa - obowiązek podania wraz z rozpowszechnionym utworem, informacji, o autorstwie, tytule, źródle (odnośniki do oryginalnego utworu, DOI) oraz samej licencji;
- bez tworzenia utworów zależnych - utwór musi być zachowany w oryginalnej postaci, nie można bez zgody twórcy rozpowszechniać np. tłumaczeń, opracowań.
Inne
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zachowuje prawo do czasopisma jako całości (układ, forma graficzna, tytuł, projekt okładki, logo itp.).